Hieroglify

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Hieroglify (stgr. ἱερογλυφικά hieroglyphiká, dosł. „święte znaki”) – najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, obok pisma hieratycznego i demotycznego. Nazwa wywodzi się (podobnie jak nazwa władcy – faraona) z greki i oznacza święte znaki. Grecy nie mogli ich zrozumieć, ale doskonale wiedzieli, do czego służą.

Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Thumb — Hieroglify ze świątyni w Kom Ombo

Określenie „hieroglify” stosowane jest także w stosunku do innych rodzajów pisma piktograficznego, używanego m.in. przez Azteków i Majów.

Remove ads

W piśmie hieroglificznym występują trzy rodzaje znaków:

Znaki fonetyczne

Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do zapisu języka egipskiego. Ze względu na strukturę tego języka, charakterystyczną dla języków afroazjatyckich (występowanie tzw. rdzenia spółgłoskowego), występują jedynie hieroglificzne znaki spółgłoskowe (samogłoski pomijano). Są to znaki oznaczające jedną, dwie lub nawet trzy głoski.

Znaki ideograficzne

Używane były do określenia całych słów. Słowo jest przedstawione wprost, jako wyobrażenie istoty żywej, przedmiotu lub rzeczy, którą można realnie oznaczać. Np. słońce przedstawia jeden hieroglif w kształcie koła z kropką w środku, a dom to rzut z góry budynku jednoizbowego z zaznaczonym wejściem.

Znaki determinatywne

Używane były do uściślenia, o jaką klasę wyrazów chodzi. Np. wszystkie imiona bóstw były poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga (podobnie jak to ma miejsce w piśmie klinowym).

Remove ads

Hieroglify były zapisywane albo w kolumnach od góry do dołu albo w rzędach od prawej do lewej bądź też odwrotnie. Każdy znak posiada swoje lustrzane odbicie używane do zapisu w odwrotną stronę. Przy czytaniu musimy „spotykać się” z przedstawionymi hieroglifami, tj. czytać od strony, w którą „patrzą” postacie przedstawione przez znaki.

Do zapisu dwóch najważniejszych imion królewskich używano kartuszy. Między innymi dzięki takim kartuszom francuski egiptolog Jean François Champollion odczytał starożytne święte znaki.

Starożytni Egipcjanie używali systemu dziesiętnego niepozycyjnego, zwanego obecnie egipskim systemem liczbowym. Istniały specjalne znaki dla 1, 10, 100, 1000 i 10000. W ograniczonym zakresie wykonywano i zapisywano ułamki, używano ułamków o liczniku 1, czyli ½, ⅓, ¼, ⅕, ⅙ itd., z wyjątkiem ułamka ⅔, który zapisywano inaczej.

Więcej informacji Liczebniki, Wartość ...

Liczebniki

Wartość

Hieroglif

Translit.

Wartość

Hieroglif

Translit.

1

w^c

10 000

db^c

10

mdw

100 000

ḥfnw

100

št

1 000 000

ḥḥ

1 000

ḫ3

10 000 000

šn

Zamknij

Liczby zapisywano w obu kierunkach (a nawet pionowo). Poniższy przykład jest zapisany od lewej do prawej i od góry do dołu. Przykład, rzeźba w kamieniu z Karnak ukazuje liczbę 4622 jako: