Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych

Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych (ang. Vice President of the United States) – drugi w kolejności najważniejszy urząd polityczny w Stanach Zjednoczonych. Jest wybierany na cztery lata wraz z prezydentem.

Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych

Vice President of the United States

Pieczęć Wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych
Stanowisko
Państwo	Stany Zjednoczone
Data utworzenia	1789
Pierwszy Wiceprezydent	John Adams
Długość kadencji	4 lata
Obecny Wiceprezydent	Kamala Harris
Obecny od	20 stycznia 2021
Siedziba	Number One Observatory Circle
Miejsce w sukcesji	Pierwsze
Strona internetowa

Flaga wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych

W drugiej połowie XX w. poszerzono jego kompetencje. Niektórzy wiceprezydenci nie mieli wpływu na decyzje podejmowane w Białym Domu, niektórzy jednak (np. Al Gore czy Dick Cheney) potrafili je sobie zapewnić.

Byłym wiceprezydentom USA przysługuje dożywotnia emerytura oraz ochrona osobista po odejściu z urzędu.

Wybór wiceprezydenta

Do 1804 r. (wejście w życie 12. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych) wiceprezydentem zostawała osoba, która zajęła drugie miejsce w wyborach na prezydenta. Jednak z uwagi na różnice polityczne, od tego czasu przeprowadza się oddzielne, ale równoległe wybory na wiceprezydenta.

Obecnie jest obierany na cztery lata wraz z prezydentem. Kandydata na ten urząd wskazuje kandydat na prezydenta. Na wiceprezydenta może kandydować osoba, która posiada bierne prawo wyborcze w wyborach prezydenckich.

Sukcesja prezydencka

Wiceprezydent automatycznie (w wyniku sukcesji) zostaje prezydentem w wyniku: śmierci, zrzeczenia się lub usunięcia z urzędu prezydenta. Początkowo działo się to na mocy przyjętego zwyczaju, zanim taki stan rzeczy nie został formalnie usankcjonowany za sprawą uchwalonej w roku 1967 25. poprawki do konstytucji^[1].

Tą samą poprawką ustanowiono zapis, zgodnie z którym w razie opróżnienia urzędu wiceprezydenta prezydent jest zobowiązany mianować nowego wiceprezydenta. Wiceprezydent z nominacji obejmuje urząd po zatwierdzeniu przez połączone izby Kongresu^[1].

Wakaty na stanowisku wiceprezydenta

W przeciwieństwie do urzędu prezydenta, urząd wiceprezydenta może być nieobsadzony. Do czasu uchwalenia 25. poprawki do konstytucji, w przypadku zwolnienia urzędu prezydenta (który obejmował wiceprezydent) lub w przypadku zwolnienia urzędu wiceprezydenta, urząd ten pozostawał do końca bieżącej kadencji nieobsadzony - nie przewidywano żadnej możliwości uzupełnienia wakatu. Gdyby w takim przypadku doszło do śmierci lub ustąpienia prezydenta, zastosowanie miałaby tzw. linia sukcesji prezydenckiej, ale nigdy nie doszło do takiej sytuacji.

Urząd wiceprezydenta był opróżniony w okresach:

• od 20 kwietnia 1812 r. do 4 marca 1813 r. (George Clinton zmarł),
• od 23 listopada 1814 r. do 4 marca 1817 r. (Elbridge Gerry zmarł),
• od 28 grudnia 1832 r. do 4 marca 1833 r. (John Calhoun zrezygnował),
• od 4 kwietnia 1841 r. do 4 marca 1844 r. (John Tyler został prezydentem),
• od 9 lipca 1850 r. do 4 marca 1853 r. (Millard Fillmore został prezydentem),
• od 18 kwietnia 1853 r. do 4 marca 1857 r. (William de Vane King zmarł),
• od 15 kwietnia 1865 r. do 4 marca 1869 r. (Andrew Johnson został prezydentem),
• od 22 listopada 1875 r. do 4 marca 1877 r. (Henry Wilson zmarł),
• od 19 września 1881 r. do 4 marca 1885 r. (Chester Arthur został prezydentem),
• od 25 listopada 1885 r. do 4 marca 1889 r. (Thomas Hendricks zmarł),
• od 21 listopada 1899 r. do 4 marca 1901 r. (Garret Hobart zmarł),
• od 14 września 1901 r. do 4 marca 1905 r. (Theodore Roosevelt został prezydentem),
• od 30 października 1912 r. do 4 marca 1913 r. (James Sherman zmarł),
• od 2 sierpnia 1923 r. do 4 marca 1925 r. (Calvin Coolidge został prezydentem),
• od 12 kwietnia 1945 r. do 20 stycznia 1949 r. (Harry Truman został prezydentem),
• od 22 listopada 1963 r. do 20 stycznia 1965 r. (Lyndon Johnson został prezydentem),
• od 10 października do 6 grudnia 1973 r. (Spiro Agnew zrezygnował, powołano Geralda Forda),
• od 9 sierpnia do 19 grudnia 1974 r. (Gerald Ford został prezydentem, powołano Nelsona Rockefellera).

Wiceprezydenci jako przewodniczący Senatu

Wiceprezydent z urzędu jest przewodniczącym Senatu USA, w głosowaniu bierze jednak udział jedynie w wypadku równego podziału głosów w celu przełamania remisu^[2]. Nie prowadzi też obrad na co dzień, zastępuje go przewodniczący pro tempore Senatu.

Głosowania wiceprezydentów w Senacie^[2]:

• John Adams – 29
• John C. Calhoun – 28
• George M. Dallas – 19
• Schuyler Colfax – 17
• Richard M. Johnson – 14
• George Clinton – 12
• John C. Breckinridge – 9
• Dick Cheney – 8
• Richard M. Nixon – 8
• Alben W. Barkley – 8
• Thomas R. Marshall – 8
• George H.W. Bush – 7
• Hannibal Hamlin – 7
• William A. Wheeler – 6
• Elbridge Gerry – 6
• Al Gore – 4
• Hubert H. Humphrey – 4
• Henry A. Wallace – 4
• James S. Sherman – 4
• Levi P. Morton – 4
• Martin Van Buren – 4
• John Nance Garner – 3
• Charles Curtis – 3
• Chester A. Arthur – 3
• Millard Fillmore – 3
• Daniel D. Tompkins – 3
• Aaron Burr – 3
• Thomas Jefferson – 3
• Spiro T. Agnew – 2
• Charles G. Dawes – 2
• Adlai E. Stevenson – 2
• Mike Pence – 1
• Walter Mondale – 1
• Harry S. Truman – 1
• Garret A. Hobart – 1
• Henry Wilson – 1
• Joe Biden – 0
• Dan Quayle – 0
• Nelson A. Rockefeller – 0
• Gerald R. Ford – 0
• Lyndon B. Johnson – 0
• Calvin Coolidge – 0
• Charles W. Fairbanks – 0
• Theodore Roosevelt – 0
• Thomas A. Hendricks – 0
• Andrew Johnson – 0
• William R. King – 0
• John Tyler – 0

Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych

Osobny artykuł: Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych.

Zobacz też

• Number One Observatory Circle, oficjalna siedziba Wiceprezydenta
• prezydenci USA
• pełniący obowiązki prezydenta USA
• precedencja w USA
• wiceprezydent CSA
• Designated survivor

Przypisy

1. 25th Amendment. Cornell University Law School, Legal Information Institute, 2009-11-12. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
2. Aaron Bycoffe: Pence Has Already Done Something Biden Never Did: Break A Senate Tie. FiveThirtyEight, 2017-02-07. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona wiceprezydenta USA. whitehouse.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-24)].
• Dominik Kasprzak – Prezydent Stanów Zjednoczonych. Historia i specyfika amerykańskiego systemu wyborczego
• Strona poświęcona wiceprezydentom amerykańskim
• Oficjalna witryna internetowa Muzeum, Biblioteki i Centrum Dana Quayle’a, jedyne wiceprezydenckie muzeum w USA

Kontrola autorytatywna (urząd wybieralny):

• ISNI: 000000010683723X
• VIAF: 127905883

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/vice-president-of-the-United-States-of-America
• DSDE: USA's_vicepræsident