Wagharszapat
miasto w Armenii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wagharszapat (orm. Վաղարշապատ; hist. Eczmiadzyn) – miasto w Armenii, w prowincji Armawir, nad granicą z Turcją, 18 km na zachód od Erywania; 46 tys. mieszkańców (2022)[1], ośrodek handlowy i przemysłowy. Zabytkowy zespół katedralny - najstarszy kościół Armenii i całego byłego ZSRR, siedziba najwyższego patriarchy Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, noszącego tytuł Katolikosa Wszystkich Ormian. Czwarte pod względem wielkości miasto kraju.
 Katedra w Eczmiadzynie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Prowincja | |||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
231 | ||||
| Kod pocztowy |
1101–1109 | ||||
Położenie na mapie prowincji Armawir  | |||||
Położenie na mapie Armenii  | |||||
 40°10′22″N 44°17′33″E | |||||
| Strona internetowa | |||||
.jpg)
W miejscu dzisiejszego Wagharszapatu osiedla istniały już w epoce kamienia, a potem w epoce brązu i żelaza. Z VIII wieku p.n.e. datuje się inskrypcja klinowa opisująca otwarcie kanału doprowadzającego wodę z rzeki Ildaruni do miasta Kwarlini, leżącego w miejscu centrum dzisiejszego Wagharszapatu. W VI wieku p.n.e. miasto zostało przebudowane i nazwane Wardkesawan.
Za panowania króla Armenii Tigranesa Wielkiego w I wieku p.n.e. miasto stało się ośrodkiem handlu i do pewnego stopnia się zhellenizowało.
W IV w. n.e. miasto straszliwie ucierpiało od najazdów perskich, a zwłaszcza za panowania króla perskiego Szapura II (310–379), który dokonał niszczącego najazdu na Armenię: po śmierci jej władcy Arszaka II, w roku 367, Szapur celowo wydał Armenię na łup swojej armii, wskutek czego zniszczeniu i rozgrabieniu uległo wiele miast w tym kraju, m.in. właśnie Wagarszapat. Gruntownej przebudowie poddał miasto król Waharszak z dynastii Arsacydów, który panował w latach 378–386 n.e. Powstałe w ten sposób Waharszapat było drugą rezydencją królewską po stolicy Armenii – Artaszat. Po interwencji rzymskiej władzę w Armenii objął Pap (368–374), za którego panowania Katolikosi Wszystkich Ormian, czyli przywódcy Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, wybierani byli w Wagarszapacie, które w ten sposób awansowało do rangi stolicy tegoż Kościoła.
Ormiański „Kościół-Matkę” – katedrę w Eczmiadzynie – zaczęto budować już w 301, a ukończono w 303. Legenda głosi, że miejsce budowy katedry wskazał świętemu Grzegorzowi Oświecicielowi sam Chrystus – w każdym razie tak powstała nazwa „Edż Miacin”, znacząca „Zstąpienie Jednorodzonego”. Kompleks katedralny stał się siedzibą biskupów, a potem patriarchów Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, ośrodkiem szkolnictwa i nauki w czasach rozkwitu ormiańskiej kultury, które niedługo później nadeszły. Katedrę kilkakrotnie burzyły obce najazdy - dzisiejszy gmach pochodzi z 480. Katedrę odnowiono na początku VII wieku. Wtedy też zbudowano klasztory świętej Rypsymy (618) i świętej Gajany (632).
Na przełomie IV i V wieku w Eczmiadzynie przebywał z przerwami, twórca alfabetu armeńskiego (używanego aż po dziś dzień), Mesrop Masztoc (359–440). Jego pobyt w tym mieście miał miejsce w czasach panowania Chosroesa IV (385–388) z dynastii Arsacydów i później Masztoc przybył tutaj ponownie w roku 396, kiedy to został uroczyście powitany przez ówcześnie panującego Wramszapuha (392–414).
W X wieku, po niszczących najazdach Turków, Mongołów i Tatarów, okolice miasta zostały opuszczone przez ludność, która emigrowała do Cylicji i utworzyła kolejne ormiańskie państwo - Królestwo Małej Armenii. Wraz z wiernymi wyemigrowała także hierarchia duchowna, opuszczając Eczmiadzyn. Dopiero po upadku Małej Armenii, w 1441, Eczmiadzyn znów stał się siedzibą patriarchów. Nastąpił okres rozkwitu, trwający do XVII wieku. Wtedy wschodnia Armenia stała się polem wyniszczających granicznych wojen persko-tureckich, trwających do początku XIX wieku, które zrujnowały miasto i okolice. Kolejne lata na początku XIX wieku to dalszy wzrost konfliktów o kraje zakaukaskie między Rosją, Persją i Turcją. W 1804 roku wojska rosyjskie wkroczyły do Armenii i doszło do bitwy między nimi a armią perską w tymże roku, pod Eczmiadzynem, w której Persowie ponieśli klęskę, ale i Rosjanie nie mogli się wtedy tam utrzymać. Ostatecznie jednak w wyniku dalszych działań wojennych, w 1828 tereny te zdobyła nowa kaukaska potęga – Rosja. Z Persji powrócili Ormianie przesiedleni tam przymusowo przez szachów i Eczmiadzyn zaczął się spokojnie odradzać i rozwijać. Jednakże panowanie rosyjskie przyniosło również istotne zmiany m.in. właśnie dla władz kościelnych w Armenii, a szczególnie w Eczmiadzynie. Przede wszystkim carat ograniczył wpływy polityczne katolikosów w Eczmiadzynie, pozostawił jednak wszystkie prawa Eczmiadzyna do posiadłości ziemskich.
W 1915 rosyjska część Armenii stała się azylem dla Ormian uciekających przed falą tureckiego ludobójstwa. Gdy w 1918 Turcy wtargnęli w granice Rosji, Eczmiadzyn został obroniony wysiłkiem militarnym całego narodu – w bitwie pod Sardarapatem Turcy zostali zatrzymani przed Eczmiadzynem i zmuszeni do odwrotu. Po zakończeniu I wojny światowej Eczmiadzyn znalazł się w granicach dzisiejszej Republiki Armenii.
Kompleks katedralny w Eczmiadzynie jest świętością narodową Ormian i zabytkiem wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO (razem z kościołem św. Rypsymy i kompleksem kościelnym w pobliskim Zwartnoc). W eczmiadzyńskiej katedrze są przechowywane zabytkowe iluminowane rękopisy, ikony, rzeźby, krucyfiksy. Nad głównym wejściem wisi włócznia (Geghard), podobno ta, którą przebito bok Chrystusa na krzyżu.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
