Włosocień, skalirzęs, trichomanes[5] (Trichomanes L.) – rodzajpaproci z rodziny rozpłochowatychHymenophyllaceae. W szerokim ujęciu rodzaju zaliczanych jest tu ok. 275 gatunków[3]. W wąskim ujęciu zaliczanych jest tu ok. 60 gatunków[2]. Gatunki zaliczane tu w szerokim ujęciu występują na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej oraz umiarkowanej na półkuli południowej, podczas gdy na północnej tylko na obszarach pod silnym wpływem klimatu oceanicznego (wschodnia część Ameryki Północnej, Europa Zachodnia, Półwysep Koreański i Japonia na Dalekim Wschodzie)[3]. Większość rośnie na kontynentach amerykańskich[6] w strefie tropikalnej[7]. W wąskim ujęciu zaliczane są tu tylko gatunki ze strefy międzyzwrotnikowej kontynentów amerykańskich[6]. Rosnący w klimacie oceanicznym Europy włosocień delikatnyT. speciosum ma najdalej na wschód wysunięte stanowisko w Polsce, przy czym rośnie tu tylko w postaci trwałego gametofitu[8] (gatunek ten w wąskim ujęciu rodzaju jest z niego wyłączany i klasyfikowany jako Vandenboschia speciosa[2]).
Plecha nitkowata, różniąca się od podobnych plech glonów i mszaków krótkimi komórkami, z bardzo licznymi, dyskowatymi chloroplastami oraz obecnością krótkich, jednokomórkowych, brązowych chwytników[7].
Sporofit
Pokrój
Paprocie o długich i płożących lub krótkich i wznoszących się kłączach[7][9], pokrytych gęstymi, ciemnobrązowymi włoskami, w tym gruczołowatymi oraz wielokomórkowymi i rozgałęziającymi się. Korzenie są nieliczne lub brak ich zupełnie na kłączach płożących, natomiast na wzniesionych są liczne[7].
Osadzone na krótkim, często przynajmniej częściowo oskrzydlonym ogonku. Blaszka całobrzega, klapowana lub złożona, zwykle o długości od 0,5 do 20 cm i szerokości od 0,2 do 5 cm[7]. Brzegi liści są gładkie lub drobno klapowane[7]. Blaszki są delikatne, cienkie, często przejrzyste[9]. Wiązki przewodzące są wolne – dochodzą do brzegu liścia[9].
Powstają na brzegach liści w kupkach na wyraźnych szypułkach otoczone rurkowatą zawijką. Zawijka otacza zupełnie kupki lub wystają z rurki w stanie dojrzałym[9]. Z kupki zarodni i zawijki często wystaje ość[7].
Trichomanes venosum
Rodzaj z rodziny rozpłochowatychHymenophyllaceae, która oddzieliła się od innych paproci ok. 243 miliony lat temu[10]. Reprezentuje podrodzinę Trichomanoideae. Jej podział na rodzaje i ujęcie systematyczne Trichomanes jest różne u różnych autorów. W najszerszym ujęciu jest to jeden z dwóch rodzajów z rodziny, siostrzany względem rodzaju rozpłochHymenophyllum, która oddzielił się od Trichomanoideae w jurze[10]. Podrodzina ta bywa dzielona na 6 do 30 rodzajów, przy czym wyróżniane rodzaje nadal nie mają potwierdzonego, monofiletycznego charakteru, co nie sprzyja szerszej akceptacji proponowanych podziałów[2][7].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2023-04-17](ang.).
The Pteridophyte Phylogeny Group.A community-derived classification for extant lycophytes and ferns.„Journal of Systematics and Evolution”.54 (6),s.563–603,2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 194, ISBN978-83-62975-45-7.
P.J.P.J.BrownseyP.J.P.J., John C.J.C.Smith-DodsworthJohn C.J.C., New Zealand ferns and allied plants, Auckland, N.Z.: David Bateman, 1989, s. 67-68, ISBN1-86953-003-9, OCLC21518780.
Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase:Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants.Richmond, Chicago:Kew Publishing, The University of Chicago Press,2017,s.31. ISBN978-1842466346.
.jpg)
_Kunze_(6676150255).jpg)
.jpg)
