Ulica Kazimierza Lipińskiego w Sanoku

Ulica Kazimierza Lipińskiego w Sanoku – ulica w dzielnicy Posada miasta Sanoka.

Ulica Lipińskiego od strony wschodniej

ulica Kazimierza Lipińskiego

Śródmieście
Ulica Kazimierza Lipińskiego w Sanoku. W tle siedziba firmy Autosan.
Państwo	Polska
Miejscowość	Sanok
Przebieg
0m ul. Jagiellońska (z niej wybiega) 150m ul. Leśna 350m ul. Robotnicza 550m ul. Rzemieślnicza 600m ul. Wolna 750m ul. Mateusza Beksińskiego 800m ul. Stróżowska 950m ul. Topolowa (w prawo) i ul. Macieja Kluski (w lewo) 1050m ul. Lipowa 1200m ul. Widna 1450m ul. Wierzbowa 1470m ul. Cmentarna 1550m ul. Akacjowa 1600m ul. Murarska 1800m rondo Błog. Kard. Stefana Wyszyńkiego i ul. Sudecka[1] 1950m ul. Łany
Położenie na mapie Sanoka ulica Kazimierza Lipińskiego
Położenie na mapie Polski ulica Kazimierza Lipińskiego
Położenie na mapie województwa podkarpackiego ulica Kazimierza Lipińskiego
Położenie na mapie powiatu sanockiego ulica Kazimierza Lipińskiego
49°32′44,5″N 22°13′05,9″E

Biegnie od przejazdu kolejowo-drogowego – odchodząc od ulicy Jagiellońskiej – aż do zachodniego krańca miasta u zbiegu z Zahutyniem.

Historia

Pierwotnie w gminie Posada Olchowska (przyłączona do Sanoka w 1931) istniała arteria pod zwyczajową nazwą „stara droga”, biegnąca wzdłuż Potoku Stróżowskiego (obecna ulica Hugona Kołłątaja). Obecna ulica Kazimierza Lipińskiego ukształtowała się i przebiega równolegle obok. Pierwotnie nosiła nazwę ulicy Głównej^[2]. Obecna nazwa została nadana uchwałą rady miejskiej we wrześniu 1911 po śmierci Kazimierza Lipińskiego, założyciela sanockiej Fabryki Wagonów, prekursora Autosanu^[3][4].

Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej ulica funkcjonowała pod przemianowanym niemieckojęzycznym adresem Lipińskistrasse^[5][6]. W pierwszych latach PRL pojawiły się projekty przemianowania nazwy ulicy: w 1948 na ulicę Józefa Stalina i w 1951 na ulicę Wielkiego Proletariatu; w obu przypadkach zaprotestowała radna Maria Kril, zmian nazwy ulicy nie zrealizowano^[7][8].

Zabudowa ulicy

W latach 30. w okresie II Rzeczypospolitej pod numerem 29 ulicy funkcjonowała poczta^[9].

• Przychodnia zdrowotna pod numerem 10^[10]. Budynek wznoszony od lat 60.^[11]. W 1971 budowa obiektu była na ukończeniu (koszt inwestycji przekroczył 6 mln zł.)^[12].
• Budynek pod numerem 19. Działa w nim prywatna przychodnia weterynaryjna^[13], otwarta w 1992^[14].
• Dworzec autobusowy (pod numerem 31).
• Kapliczka pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1. poł XIX wieku (zwana „kapliczką Pani Ryniakowej” od nazwiska fundatorki), położona przy zajezdni dworca autobusowego^[15]. W 1972 obiekt pod numerem 23, stanowiący kaplicę murowaną z 1. poł. XIX wieku, został włączony do uaktualnionego wówczas spisu rejestru zabytków Sanoka^[16]. Kapliczka pod numerem 23 ulicy została wpisana do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[17].
• Dom pod numerem 37. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[17].
• Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i parafia pod tym wezwaniem (pod numerem 54). Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[17].
• Pawilon handlowy pod numerem 56, pod nazwą „As”^[18]. Budynek pawilonu WSS został oddany do użytku w lipcu 1974^[19]. Odremontowany w 2000^[20].
• Budynek szkolny pod numerem 63 ulicy. Wybudowany w 1931^[21]. W przeszłości działały w nim szkoły: im. Klementyny Hoffmanowej 40^[22][23][24], im. Tadeusza Kościuszki^[25], Szkoła Koedukacyjna nr 6 im. Tadeusza Kościuszki^[26], Szkoła Podstawowa nr 6. Po reformie szkolnej w budynku podjęło działalność Gimnazjum Nr 3 w Sanoku^[27][28].
• Dom gminny Posady Olchowskiej (pod numerem 71). Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[29].
• Zabudowania administracyjno-zakładowe fabryki maszyn, wagonów i autobusów (późniejszy Autosan):
  • Nieistniejące zabudowania administracyjno-fabryczne, w tym dyrekcja, pochodzące z przełomu XIX/XX wieku^{[30][31][32][33]}; u schyłku II wojny światowej w okresie nadejścia frontu wschodniego Niemcy, wycofując się w nocy 8/9 sierpnia 1944 dokonali zaplanowanego zniszczenia powierzchni fabrycznych^{[34][35][36][37]}.
  • Budynek pod numerem 105. Pierwotnie należący do rodziny Bar, której przedstawiciel był kowalem^[38]. Później siedziba dyrekcji Autosanu^[39].
  • Główny budynek biurowy Autosanu pod numerem 109^[40][41].
• W okresie PRL pod numerem 114 działała restauracja „Robotnik”^[42]. W 1996 w budynku pod obecnym numerem 116 uruchomiono hotel i restaurację „Autosan – Sanlux”^[43].
• Rejon energetyczny w Sanoku: w okresie PRL pod numerem 123^[44], obecnie pod numerem 138^[45].
• Cmentarz Posada.
• Kapliczka przy zbiegu ulic Kazimierza Lipińskiego i Murarskiej.

Przypisy

1. Uchwały Rady Miasta 2024r. sanok.biuletyn.net/?, 2024-03-08. [dostęp 2024-06-09].
2. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 52. ISBN 978-83-935385-7-7.
3. Bronisław Filipczak, Wojciech Sołtys. Ze wspomnień (napisał Wojciech Sołtys). „Rocznik Sanocki”. I, s. 213, 1963. Wydawnictwo Literackie.
4. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 21. ISBN 978-83-935385-7-7.
5. Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1940, s. 36.
6. Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1941, s. 59.
7. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 107. ISBN 978-83-935385-7-7.
8. Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 137–138, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
9. Szematyzm podziału administracyjnego Rzeczypospolitej Polskiej wraz ze skorowidzem gmin wiejskich i miejskich oraz oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów państwowych. Przemyśl / Warszawa: 1937, s. 143.
10. Poradnie specjalistyczne. zozsanok.pl/. [dostęp 2016-10-14].
11. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 143. ISBN 978-83-935385-7-7.
12. Telewizyjna stacja przekaźnikowa w Sanoku. „Nowiny”, s. 1, Nr 88 z 30 marca 1971.
13. Koś Magdalena, Siwiec Kazimierz. Przychodnia weterynaryjna dla małych zwierząt. weterynarz.pl. [dostęp 2016-12-21].
14. Dariusz Prosiecki. Wszystkie zwierzęta nie duże, lecz małe. „Echo Sanoka”, s. 9, Nr 3 z 24 stycznia 1993.
15. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 420. ISBN 978-83-60380-26-0.
16. Artur Bata. Działalność Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 17-18, s. 91, 1973. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
17. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 2. [dostęp 2016-10-19].
18. Sklep nr 3 – AS, ul. Lipińskiego 56. psssanok.pl. [dostęp 2017-07-13].
19. Ziemia Rzeszowska w dniach Lipcowego Święta. Nowe obiekty przekazane do użytku. „Nowiny”, s. 2, Nr 198 z 20-22 lipca 1974.
20. Jolanta Ziobro. AS po remoncie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 26 (4510), s. 2, 30 czerwca 2000.
21. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 144. ISBN 978-83-935385-7-7.
22. Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 111.
23. Borys Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii od czasów Galicji i Lodomerii (Judaika), Kresy Wschodnie i okupacja I i II wojny światowej. Cz. XIV. 75-lecie „Zjazdu Górskiego” (15-17 VIII 1936r.). Sanok: Poligrafia, 2011. ISBN 83-918650-8-8. Brak numerów stron w książce
24. Borys Łapiszczak: Okupacja niemiecka Sanoka 1939-1944. Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Galicja i Lodomeria, Kresy Wschodnie, I wojna światowa. Cz. XV. Sanok: Poligrafia, 2012, s. 128. ISBN 83-918650-9-6.
25. Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 28. ISBN 83-915388-1-8.
26. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 46. ISBN 978-83-935385-7-7.
27. Gimnazjum Nr 3 w Sanoku. krs-online.com.pl. [dostęp 2016-10-14].
28. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 144-145. ISBN 978-83-935385-7-7.
29. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 3. [dostęp 2016-10-20].
30. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 422-424. ISBN 978-83-60380-26-0.
31. Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 21. ISBN 83-915388-1-8.
32. Borys Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii od czasów Galicji i Lodomerii (Judaika), Kresy Wschodnie i okupacja I i II wojny światowej. Cz. XIV. 75-lecie „Zjazdu Górskiego” (15-17 VIII 1936r.). Sanok: Poligrafia, 2011, s. 29. ISBN 83-918650-8-8.
33. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 13, 26, 32, 91, 96. ISBN 978-83-935385-7-7.
34. Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 299-300. ISBN 978-83-903080-5-0.
35. Edward Zając, Wojciech Sołtys. Przyczynek do dziejów ruchu robotniczego w Sanoku i okolicy w okresie międzywojennym. „Rocznik Sanocki”. I, s. 270, 1963. Wydawnictwo Literackie.
36. U źródeł powstania. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 11, 12. ISBN 83-87450-00-6.
37. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 100-104. ISBN 978-83-935385-7-7.
38. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 65, 89. ISBN 978-83-935385-7-7.
39. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 114. ISBN 978-83-935385-7-7.
40. Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 130. ISBN 978-83-935385-7-7.
41. Autosan. Kontakt. autosan.eu. [dostęp 2016-10-14].
42. Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1969, s. 341.
43. Autosan – Sanlux Sp. z o.o.. sanlux.rze.pl. [dostęp 2016-10-03].
44. Ogłoszenie. „Nowiny”, s. 6, Nr 284 z 22 grudnia 1975.
45. Rejon Energetyczny Sanok. pgedystrybucja.pl. [dostęp 2017-07-16].