Uhla[5][6] (Melanitta fusca) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Eurazję. Narażony na wyginięcie.
Systematyka
Obecnie uznaje się uhlę za gatunek monotypowy[7]. Do niedawna za podgatunki M. fusca uznawano klasyfikowane obecnie jako odrębne gatunki: uhlę azjatycką (M. stejnegeri) i uhlę garbonosą (M. deglandi)[2].
Występowanie
Od Skandynawii po Jenisej w środkowej Syberii[2]. Sporadycznie gnieździ się w Szkocji, na Islandii, Wyspie Niedźwiedziej, Wyspach Owczych i Svalbardzie. Niewielka izolowana populacja gnieździła się także w Azji Zachodniej – w Turcji, Armenii, Gruzji i Turkmenistanie; jest ona obecnie na granicy wymarcia – według stanu na 2018 rok, pozostało z niej prawdopodobnie jedynie 25–35 par gnieżdżących się na jeziorze Tabatskuri w Gruzji[4]. Zimuje głównie na wodach i wybrzeżach Bałtyku (ponad 90% populacji[8]), ale także Atlantyku i Morza Północnego od Półwyspu Iberyjskiego po Norwegię oraz w basenie Morza Śródziemnego, nad morzami Czarnym i Kaspijskim, nad Dunajem, a także nad jeziorami Alp i Europy Środkowej[4]. Sporadycznie na Azorach i wybrzeżach północno-zachodniej Afryki.
W Polsce liczna na przelotach i zimą na wybrzeżu, regularnie pojawiająca się w głębi lądu. Jednak na zimowiskach zdecydowana większość ptaków przebywa na morzu, z dala od brzegu[9]. Jest drugą co do liczebności (po lodówce) kaczką morską zimującą w polskiej strefie Bałtyku[9]. Zimuje w październiku–kwietniu.
Morfologia
- Wygląd
- Samiec czarny, z białą plamą wokół oka i białym lusterkiem. Dziób żółtopomarańczowy z czarną naroślą u nasady. Samica brązowa z białawymi plamami u nasady dzioba i za okiem, na skrzydle białe lusterko. Na brzuchu nieznaczne rozjaśnienie. Osobniki młodociane podobne do samicy, lecz o białawym brzuchu i bokach, oraz białawych cętkach na grzbiecie.
- Wymiary średnie[6][10]
- długość ciała: ok. 48–57 cm
długość skrzydła: 25–29 cm
rozpiętość skrzydeł: ok. 95 cm
masa ciała: ok. 800–2000 g
Ekologia i zachowanie
- Gniazdo
- Na ziemi, w zagłębieniu. W tajdze może być umieszczone w dziupli lub w norze.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg (może go powtórzyć w przypadku utraty jaj lub potomstwa), składając w maju–czerwcu 5 do 17 kremowych lub różowawych jaj o średnich wymiarach 72 × 48 mm i średniej masie 92 g.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 25 do 31 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, usamodzielniają się po 30–40 dniach.
- Pożywienie
- Pokarm zwierzęcy (głównie małże), sporadycznie uzupełniany przez rośliny. Pokarm zdobywa nurkując.
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody uhla od 2015 roku jest zaliczana do kategorii VU (gatunek narażony), wcześniej – od 2012 roku klasyfikowano ją jako gatunek zagrożony (EN)[4]. Liczebność światowej populacji w 2012 roku szacowano na 450 tysięcy osobników[11]. Trend liczebności populacji jest silnie spadkowy[4].
W Polsce uhla jest objęta ścisłą ochroną gatunkową[12]. W latach 2013–2018 liczebność populacji zimującej w polskiej części Morza Bałtyckiego szacowano na 107 700 – 243 100 osobników[9].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
