budowla komunikacyjna w postaci długiego korytarza, podziemna lub podwodna Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tunel – budowla transportowa w postaci długiego korytarza, podziemna lub podwodna, wykonana metodą odkrywkową lub drążenia, umiejscowiona pod przeszkodą. Tunele to najczęściej budowle geotechniczne mające swoje wyloty na powierzchni ziemi.
Ze względu na przeznaczenie można je podzielić na:
tunelowe przejście podziemne – dla ruchu pieszych (jedną z odmian jest womitorium(inne języki) – przejście w trybunie, łączące zewnętrzne ciągi komunikacyjne obiektu widowiskowego (np. stadionu) z widownią[1]).
tunele kablowe – przeznaczone do układania w nich kabli i przystosowane do poruszania się obsługi w ich wnętrzu
W Polsce w myśl obowiązującej Ustawy Prawo o ruchu drogowym, tunel jest to budowla przeznaczona do przeprowadzenia drogi przez lub pod przeszkodą, oznaczona odpowiednimi znakami[2]. W praktyce oznacza to, że tunelem jest każdy odcinek drogi rozpoczynający się i kończący odpowiednio znakami D37 i D38 (nawet jeśli nie występowałaby na nim wspomniana budowla).
W myśl tej samej ustawy w tunelu zabrania się zawracania, cofania i zatrzymania pojazdu.
Metody górnicze
Drążenie tunelu metodami górniczymi, np. za pomocą robót strzałowych. Wyrobisko jest wykonywane segmentami, zazwyczaj najpierw stabilizowane jest obudową tymczasową. Tą metodą tunele wykonywane są na dużych głębokościach.
Metoda pełnego przekroju
Metoda podpartego sklepienia (ze sztolnią wyprzedzającą w stropie przyszłego tunelu)
Drążenie tunelu za pomocą maszyn borujących (TBM) o średnicy 2–12 m, drążenie tunelu i montaż obudowy są zmechanizowane. Tunele drążone tą metodą najczęściej mają przekrój kołowy.
Obudowa składa się z pierścieni, tzw. „tubingów”. Na jeden tubing potrzeba około 5-10 (w zależności od rozmiaru tunelu) prefabrykowanych segmentów wykonanych z żelbetu lub z fibrobetonu, przygotowanych w zakładzie prefabrykacji.
Metody odkrywkowe
Montaż obudowy w wykopie szeroko- lub wąskoprzestrzennym.
Metoda Mediolańska (podstropowa) – na ścianach szczelinowych lub palisadach wykonywany jest docelowy lub tymczasowy strop, spod którego wybierany jest grunt.
Zadaniem systemów wentylacji tuneli jest utrzymanie dopuszczalnego stężenia gazów i pyłów, zapewnienie dobrej widoczności i warunków klimatycznych, oraz, w razie wystąpienia pożaru, zapewnienie możliwości sprawnej ewakuacji oraz ugaszenia pożaru.
Wzdłużne – powietrze płynie wzdłuż tunelu, od portalu do portalu, lub do szybu wentylacyjnego, czasem wspomagana dodatkowymi wentylatorami osiowymi na trasie tunelu.
Poprzeczne – powietrze płynie między kanałami wentylacyjnymi w poprzek tunelu
Mieszane – połączenie systemów poprzecznego i podłużnego.
Specjalne
Gotthard-Basistunnel w Alpach w Szwajcarii, tunel kolejowy o długości 57km, oddany do użytku w 2016 roku. Połączenia wierceń z obu kierunków dokonano w 2010 roku.
Tunel Lötschberg w Szwajcarii, tunel kolejowy – 34,6km. Dzięki niemu podróż z Włoch do Niemiec skróciła się z 3,5 do 2 godz. Ciągnie się on od alpejskiej miejscowości Frutigen w kantonie Berno do Raron w kantonie Valais. Budowany był przez osiem lat, a jego koszt wyniósł ponad 4 mld franków szwajcarskich.
Tunel Lærdal, najdłuższy drogowy tunel świata długości 24 510 m, łączący Lærdal oraz Aurland w Norwegii, w regionach Sogn i Fjordane. Jego budowa rozpoczęta została w 1995 , a zakończona w 2000 roku.
Tunel Daishimizu o długości 22,2km, na trasie linii kolejowej Jōetsu Shinkansen w Japonii, oddany do użytku w 1982, był najdłuższym tunelem na świecie (od 1982 do roku 1988, kiedy to otwarto tunel Seikan).
Simplon-I kolejowy długości 19,8km, łączący Włochy ze Szwajcarią
Tunel Vereina – kolejowy długości 19km, łączący szwajcarskie miejscowości Lavin i Klosters-Serneus
ArturDziadynak.Tunele zatapiane.„Geoinżynieria i Tunelowanie”.3,s.24-27,2004.Inżynieria Bezwykopowa Sp. z o.o..ISSN1732-7741.
StefanS.GałczyńskiStefanS., Podstawy budownictwa podziemnego, Wrocław: Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2001, ISBN83-7085-583-0, OCLC749166652. Brak numerów stron w książce
Kazimierz Furtak, Maciej Kędracki, Podstawy budowy tuneli, Politechnika Krakowska, ISBN83-7242-337-7.
NORMA N-SEP-E-004
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. 1985 Nr 14, poz. 60)