Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anton Janez „Tone” Pretnar (ur. 9 sierpnia 1945 w Lublanie, zm. 16 listopada 1992 w Katowicach) – słoweński historyk literatury, wersolog, lektor języka słoweńskiego wykładający na uniwersytetach zagranicznych (również w Polsce) oraz tłumacz literacki.
Był docentem komparatystyki oraz wykładowcą literatury słoweńskiej na Uniwersytecie w Lublanie. Studiował język słoweński i rosyjski na Wydziale Humanistycznym w Lublanie. W roku 1980 obronił pracę magisterską, która nosiła tytuł Ze studiów nad historią słoweńskiej wersyfikacji od początków literatury do Prešerna (Iz zgodovine slovenskega verznega oblikovanja od začetkov do Prešerna), a w 1988 roku w Warszawie obronił swoją rozprawę doktorską Mickiewicz i Prešeren (Mickiewicz in Prešeren). Tone Pretnar wykładał na wielu uniwersytetach, między innymi: w Chorwacji (mieście Osijek), Trieście, Austrii, Katowicach. W 1987 roku otrzymał wyróżnienie polskiego Ministerstwa Kultury za działalność literacką, a w 1991 przyjął najwyższą słoweńską nagrodę za pracę translatorską – Nagrodę imienia Antona Sovre.
Tone Pretnar swoje zasady przekładu wytłumaczył w następujący sposób: Znaczenie wersowego i stroficznego wzorca w przekładzie wyznaczają formalne przyzwyczajenia w zagranicznej literaturze i praktyka translatorska, która obecnie jest bardziej ukierunkowana w stronę ojczystych niż obcych pierwiastków przekładu.
Tone Pretnar urodził się w rodzinie rzemieślniczej w Tržiču. Tam też uczęszczał do szkoły podstawowej, był wszechstronnie uzdolnionym uczniem. Następnie w 1964 roku zdał maturę w Gimnazjum w Kranju. Następnie podjął studia – język słoweński i rosyjski na Uniwersytecie w Lublanie na Wydziale Humanistyczym, które ukończył w lutym 1971 roku. Potem pracował, jako lektor języka słoweńskiego na uniwersytetach w Warszawie, Krakowie, Austrii. Karierę naukową rozpoczął przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie w 1972 roku i powoli stawał się specjalistą z zakresu wersologii. Swoją metodę badawczą przedstawił w pracy magisterskiej zatytułowanej Ze studiów nad historią słoweńskiej wersyfikacji od początków literatury do Prešerna (Iz zgodovine slovenskega verznega oblikovanja od začetkov do Prešerna), którą bronił na Uniwersytecie w Lublanie w roku 1980. Tytuł doktora uzyskał w Warszawie w roku 1988 z rozprawą naukową Mickiewicz i Prešeren. Tego samego roku został docentem w dziedzinie komparatystyki oraz wykładowcą literatury słoweńskiej na Uniwersytecie w Lublanie. Wykładał na różnych uniwersytetach – w Chorwacji (Osijeku) (1987–1989), Trieście (1989), Austrii (1990), Katowicach (1992), był także na miesięcznym pobycie w Wilnie (1991). Występował na konferencjach w Poznaniu (1989), Kaliszu (1989), Wrocławiu (1990), na zebraniach słoweńskich slawistów, gdzie prezentował referaty o polsko-słoweńskich stosunkach literackich. Pretnar był też członkiem międzynarodowej sekcji wersologów, działającej w Instytucie Badań Literackich przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Ze swoimi wykładami, referatami pojawiał się również na letnich spotkaniach, gdzie prezentował pracę Słowiańska metryka porównawcza (Primerjalna slovanska metrika) (1992-1993). Warto dodać, iż Tone Pretnar posiadał niezwykły talent pedagogiczny oraz miał dobry kontakt z młodymi ludźmi. W interesujący sposób potrafił zmotywować studentów do nauki, łącząc praktyczną naukę języka słoweńskiego z literaturą piękną. Jego pasja dydaktyczna przyczyniła się do utworzenia słowenistyki w Polsce o specjalizacji literaturoznawczej oraz translatorskiej. Do roku 1992, jako lektor współpracował z centrum języka słoweńskiego, prowadząc wykłady podczas SSJLK (Seminar slovenskega jezika, literature in kulture) – Seminarium słoweńskiego języka, literatury i kultury. Od roku 1986 był członkiem jury, przyznającego literacką nagrodę Vilenice. W 1987 roku otrzymał wyróżnienie polskiego Ministerstwa Kultury za działalność literacką, a w 1991 roku został uhonorowany najwyższą słoweńską nagrodą dla tłumaczy imienia Antona Sovreta. 1 października 1992 roku przybył do Polski do Instytutu filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Śląskim, gdzie pracował, jako profesor słoweńskiego języka, literatury i kultury. Tam też zmarł 16 listopada w 1992 roku. Tone Pretnar został pochowany w rodzinnej miejscowości Tržič, gdzie był doceniany przez całe swoje życie (otrzymał nagrodę Prešerna na Gorenjskiej w 1984 roku, Odznaczenie miasta Tržič w 1991 roku oraz wielokrotnie Kurnikovo uznanie rodzinnego miasta). Był pierwszym bibliotekarzem w Tržiču, dorywczo pracował w gminnej, macierzystej bibliotece i w specjalistycznej bibliotece w Bawełnianej przędzalni i tkalni w Tržiču, która od 1993 roku nosi imię Tonego Pretnara.
Źródłem jego pracy naukowej jest wersologia (porównawcza) teoria i historia wersyfikacyjnego ukształtowania słów. Jego drugim kierunkiem zainteresowań była porównawcza slawistyka (zgłębianie słoweńsko-polskich stosunków literackich, teoria i historia przekładu) oraz badanie historii słoweńskiego piśmiennictwa od Brižinskih spomenikov do powieści Frančka Rudolfa. Oprócz tego Tone Pretnar był niezwykle zdolnym tłumaczem, który przekładał z imponującej ilości języków, głównie słowiańskich (polskiego, czeskiego, rosyjskiego, litewskiego, angielskiego). Jednak najwięcej utworów tłumaczył z języka polskiego na słoweński, ale też odwrotnie. W 1980 roku wspólnie z Emilem Tokarzem napisał podręcznik do nauki języka słoweńskiego dla Polaków oraz przygotował słownik słoweńsko-polski we współpracy z Bożeną Ostromęcką-Frączak. Sam również pisał poezję i dlatego sam siebie żartobliwie określił mianem grafomana. Ponadto pełnił także funkcję redaktora.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
