Tomasz Kolbe

Tomasz Tymoteusz Florian Kolbe (ur. 24 marca 1828 w Opocznie^[1], zm. 5 maja 1863 pod Rydzewem) – naczelnik wojenny powiatu przasnyskiego, dowódca oddziału w powstaniu styczniowym^[2].

Tomasz Kolbe

Tomasz Tymoteusz Florian Kolbe

Data i miejsce urodzenia	24 marca 1828 Opoczno
Data i miejsce śmierci	5 maja 1863 Rydzewem
Dziedzina sztuki	powstaniec styczniowy

Historia

Syn Ferdynanda, majora wojsk polskich, oficer 2 pułku piechoty liniowej, uczestnika powstania listopadowego, i Anastazji z Komierowskich herbu Pomian, dziedziczki dóbr Sielc koło Ostrowi Mazowieckiej. Wychowywał go brat matki, ziemianin Józef Komierowski z Wąsewa^[3].

Uczył się w Pułtusku i w Warszawie, potem studiował w Krakowie i Fryburgu^[1]. Planował wsparcie powstania wielkopolskiego, ale nie wiadomo, jak się w nie zaaganżował. Od 1848 przebywał w Paryżu. Znał i cenił Juliusza Słowackiego^[3].

Po powrocie do kraju w 1856 wydzierżawił majątek Dąbrówka k. Chorzel i aktywnie zajmował się działalnością społeczną i konspiracyjną. W 1861 otrzymał spadek po wuju Komierowskim i oddał pracy spiskowej^[3]. W 1862 został wybrany do Rady Powiatowej w Przasnyszu^[1].

W czerwcu 1862 Komitet Centralny (czerwonych) mianował go naczelnikiem powiatu przasnyskiego. W folwarku Dąbrówka szykowano się do walk powstańczych^[2].

Przed wybuchem powstania styczniowego Kolbemu polecono zajęcie Przasnysza, ale akcja się nie powiodła. W końcu stycznia Kolbe zaczął organizować partię powstańczą w Przasnyskiem. 3 lutego 1863 Kolbe na czele oddziału wyparł z Chorzel do Prus piechotę rosyjską, 4 lutego zajął Janowo. W zajętych ośrodkach ogłaszał władzę powstańczego Rządu Narodowego i uwłaszczenie chłopów. Następnie wraz ze swoją partią (około 100 ludzi) przeszedł w Mławskie. 15 lutego pod Dębskiem został ranny, jednak już w kwietniu utworzył w okolicach Ciechanowa nowy oddział^[1].

W trakcie bitwy pod Rydzewem 5 maja został śmiertelnie ranny lub się postrzelił, nie chcąc trafić w ręce wroga. Pogrzeb Kolbego zgromadził ogromne tłumy włościan^[1]. Ciało zostało pochowane na cmentarzu w Unierzyżu^[2][4].

Inni dowódcy powstańczy odwoływali się do legendy Kolbego jako wybitnego dowódcy i przybierali jego nazwisko jako pseudonim konspiracyjny^[1].

Upamiętnienie

W 1963 Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej ufundowało tablicę pamiątkową, którą umieszczono na ścianie szkoły w Rydzewie. Placówka nosiła imię Tomasza Kolbego^[1].

W Ciechanowie w pobliżu kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny znajduje się pomnik T. Kolbego^[2][5]. Powstał w 1983 z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej i Ciechanowskiego Towarzystwa Naukowego^[1].

W 2013 w kościele w Sulerzyżu odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą powstańcowi. Pod Rydzewem poświęcono krzyż i obelisk^[1].

Partię Tomasza Kolbego odtwarza Grupa Rekonstrukcji Historycznej 14. Pułku Strzelców Syberyjskich z Przasnysza^[1].