Tatra KT4

Tatra KT4 – typ tramwaju wytwarzanego w latach 1974–1997 w zakładach ČKD w Pradze w Czechosłowacji (później Czechy).

Tatra KT4

Tatra KT4D w Berlinie
Dane ogólne
Kraj produkcji	Czechosłowacja
Producent	ČKD
Miejsce produkcji	Praga
Lata produkcji	1974–1997
Dane techniczne
Liczba członów	2
Długość	18 110 mm
Szerokość	2200 mm
Wysokość	3100 mm
Masa	20 300 kg
Rozstaw wózków	1000 mm / 1435 mm / 1524 mm
Rozstaw osi w wózkach	1900 mm
Układ osi	Bo’Bo’
Moc silników	4 × 40 kW
Typ silników	TE 022H
Napięcie zasilania	600 V
Prędkość maksymalna	65 km/h
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	26
Liczba miejsc ogółem	109
Niskopodłogowość	0%

Konstrukcja

KT4 to dwuczłonowy, jednokierunkowy tramwaj, wyposażony w czworo harmonijkowych drzwi. Pudło osadzone jest na dwóch dwuosiowych wózkach. Wóz nie posiada niskiej podłogi.

Pojazd należy do rodziny tramwajów tzw. „krótkoprzegubowych” – pudło każdego członu podparte jest na wózku mającym możliwość ruchu obrotowego względem członu, jednocześnie przegub pozwala na ruch członów względem siebie. Stabilną jazdę zapewnia układ dźwigni zabudowanych pod wagonami.

Produkowane odmiany

KT4D

Najliczniej produkowaną wersją jest KT4D przeznaczona dla miast NRD, produkowana w latach 1974 – 1990. Wagony tego typu znalazły się w wielu miastach Niemiec Wschodnich – Berlinie, Poczdamie, Chociebużu, Erfurcie, Frankfurcie nad Odrą, Gerze, Görlitz, Gotha, Brandenburgu, Lipsku, Plauen i Zwickau. W roku 1982 wyprodukowano 2 prototypowe wagony KT4Dt o rozruchu tyrystorowym. W 1983 ruszyła ich produkcja seryjna i do 1987 wszystkie 99 wyprodukowanych egzemplarzy trafiło do Berlina Wschodniego. Ogółem wyprodukowano 1042 wagony w różnych wersjach przeznaczonych dla miast NRD. W latach 90. większość z nich poddała swoje wagony modernizacjom polegającym głównie na montażu nowych kabin i pulpitu motorniczego, drzwi odskokowych, połówkowych pantografów, nowego układu elektrycznego i zmianom w przedziale pasażerskim. W miastach Chociebuż i Brandenburg (KTNF6) oraz Gera (KTNF8) w modernizowanych wagonach wprowadzono część niskopodłogową.

Tatry KT4 są w Niemczech zastępowane nowocześniejszym taborem, a wycofywane wozy znajdują odbiorców w innych krajach europejskich. Tym sposobem rozpoczęto eksploatację KT4D w Rumunii (Oradea), na Ukrainie (Lwów) i na Węgrzech (Szeged). W Polsce (Szczecin) eksploatowanych jest 73 wagonów KT4DtM^[1], zakupionych od berlińskiego przewoźnika BVG. Wagony te przeszły gruntowną modernizację w zakładach Siemens, dzięki czemu znacznie różnią się od fabrycznych KT4Dt. W latach 2011–2015, 34 wagony zostały ponownie zmodernizowane przez Tramwaje Szczecińskie. Tramwaje KT4D są eksploatowane w innych państwach europejskich nie tylko liniowo – wagon zakupiony w Gerze używany jest w czeskim Libercu jako wóz roboczy.

Wagony Tatra KT4D w Berlinie

Historia wagonów KT4D w stolicy Niemiec, Berlinie rozpoczęła się 28 marca 1976 roku, kiedy pierwsza Tatra KT4D przybyła do Berlina Wschodniego, stolicy ówczesnej NRD. Trzy dostarczone tramwaje rozpoczęły służbę 11 września tego roku na linii 76. Jednak dopiero rok później, bo w grudniu 1977 roku dostarczono tramwaje KT4D pierwszej serii różniące się od zerowej serii malowaniem. Seria z lat 1981 – 1982 różniła się siedzeniami.

W 1994 roku rozpoczęto modernizację berlińskich wagonów KT4D, którą wykonała firma Siemens AG. Zmodernizowane wagony zostały oddane do użytku w 1995 roku i oznaczone jako typ KT4DtM.

W roku 2007 berlińskie przedsiębiorstwo komunikacyjne sprzedało 21 wagonów Tatra KT4DtM dla Szczecina, a w 2010 kolejnych 11 wagonów. W roku 2012 spółka Tramwaje Szczecińskie zakupiła kolejne 42 Tatry KT4Dt, które dostarczono w latach 2012−2013^[2].

• 
  Tatra KT4DtM w Berlinie (2011 r.)
• 
  Skład modernizowanych Tatr KT4D w Gerze (2007 r.)
• 
  Wagon KT4D w Görlitzu (2010 r.)
• 
  Muzealny wagon Tatra KT4D w Poczdamie (2007 r.)
• 
  Tatra KT4D w Plauen (2007 r.)

KT4SU

Wersja KT4SU produkowana seryjnie w latach 1980 – 1990 w ilości 415 egzemplarzy przeznaczona była dla ZSRR. Dwa prototypy z roku 1976 były początkowo testowane w Pradze, a następnie eksploatowane we Lwowie. Kolejne egzemplarze eksploatowane są do dziś w miastach takich jak: Eupatoria, Królewiec, Lipawa, Lwów, Piatigorsk, Żytomierz, Tallinn, Winnica.

• 
  Tatra KT4SU w Żytomierzu (2009 r.)
• 
  Tatra KT4SU w Eupatorii (2006 r.)
• 
  Tatra KT4SU we Lwowie (2008 r.)
• 
  Tatra KT4SU w Winnicy (2006 r.)

KT4YU

Jugosłowiańska wersja KT4YU produkowana była dla Belgradu i Zagrzebia. Ogółem w latach 1980–1997 wyprodukowano 260 sztuk, w tym jeden prototyp z rozruchem tyrystorowym, oznaczony jako typ KT4YUt.

• 
  Tatra KT4M-YUB w Belgradzie (2011 r.)
• 
  Tatra KT4YU w Zagrzebiu (2007 r.)
• 
  Tatra KT4YU w Belgradzie (2011 r.)
• 
  Tatra KT4YU w Belgradzie (2010 r.)
• 
  Tatra KT4YU w Zagrzebiu (2007 r.)

KT4K

50 wagonów KT4K przeznaczonych dla Pjongjangu wyprodukowanych zostało w roku 1991 w Chinach ze sprowadzonych części. W trakcie eksploatacji wagony KT4K uległy przebudowie i usunięciu przegubu. Obie części tramwaju zostały ze sobą złączone na stałe, co doprowadziło do powstania około 18-metrowego czteroosiowego tramwaju.

Modernizacje wagonów

Tatra KTNF6 w Tallinnie

Modernizowany wagon KT4DM w Ploeszti (pierwotnie eksploatowany w Poczdamie)

Zmodernizowana Tatra KT4DtM w Szczecinie

KTNF6 i KTNF8

Osobny artykuł: Tatra KTNF6/KTNF8.

Niektóre miasta niemieckie modernizują swoje wagony typu KT4D nie tylko poprzez remont wnętrza, ale także poprzez wstawienie środkowego członu niskopodłogowego. Jeśli tramwaj ma 6 osi, nosi oznaczenie KTNF6, jeżeli 8 osi – KTNF8. Wagony tego typu są eksploatowane w Brandenburgu, Chociebużu, Gerze. Jedna sztuka jest eksploatowana na terenie Estonii, w Tallinnie.

KT4DME

Jest to oznaczenie zmodernizowanych w Segedynie wagonów KT4D. Wagony otrzymały takie ulepszenia jak:

• rozruch tyrystorowy
• nowe prostokątne reflektory
• nowe drzwi odskokowe
• wyświetlacze diodowe
• pantografy połówkowe

KT4DtM

W trakcie modernizacji zastosowano:

• nową antypoślizgową podłogę
• nowe siedziska w przedziale pasażerskim
• kierunkowe matrycowe wyświetlacze z przodu, oraz z a pierwszymi drzwiami
• wyświetlacz numeru linii z tyłu pojazdu
• system informacji pasażerskiej
• drzwi odskokowo-wychylne
• przyciski otwierania drzwi
• nową kabinę motorniczego
• tyrystorowy rozruch TV8
• nowy fotel motorniczego wraz z jego ogrzewaniem
• ogrzewanie przedniej szyby
• elektryczne sterowanie lusterkiem
• szafę z bezpiecznikami za kabiną motorniczego
• nowe tylne i przednie światła
• elektrycznie sterowany połówkowy odbierak prądu
• dodatkowe siedzenie w kabinie motorniczego wmontowane drzwi

KT4DtM/Woltan

Oznaczenie modernizacji zakupionych przez Szczecin tramwajów KT4Dt. Modernizacja polega na:

• wymianie niemieckiej aparatury Siemensa na polską wyprodukowaną przez firmę Woltan
• modernizacja pulpitu motorniczego
• wymiana tapicerki siedzeń na zgodną z Floating Garden
• montaż monitoringu
• montaż polskiej informacji pasażerskiej
• lakierowanie w barwy biało-zielone z niebieskimi wstawkami (Floating Garden)

Dostawy

Tatra KT4D i KTNF8 w Gerze

Tatra KT4D w Gałaczu

KT4SU w Tallinnie

Tatra KT4DtM w Ałmaty

Państwo	Miasto	Typ	Lata dostaw	Liczba	Numery taborowe
Jugosławia	Belgrad	∑	1980–1997	220
		KT4YU	1980–1990	200	201 – 400[uwaga 1]
		KT4M-YUB	1997	20	401 – 420
	Zagrzeb	∑	1985–1987	51
		KT4YU	1985–1986	50	301 – 350
		KT4Dt	1986 (1987?)	1	351
Korea Północna	Pjongjang	KT4K	1991	50
NRD	Berlin	∑	1976–1987	574	[uwaga 2]
		KT4D	1976–1987	475	[uwaga 3]
		KT4Dt	1983–1987	99
	Brandenburg an der Havel	KT4D	1979–1983	16	170 – 185
	Erfurt	KT4D	1976–1990	156	401 – 555
	Frankfurt nad Odrą	KT4D	1987–1990	34	201 – 234
	Gera	KT4D	1978–1990	60
	Görlitz	KT4D	1983–1990	11	001 – 011
	Gotha	KT4D	1981–1982	6	301 – 306
	Chociebuż	KT4D	1978–1990	65	1 – 65
	Lipsk	KT4D	1976	8	1301 – 1308
	Plauen	KT4D	1976–1988	35	201 – 235
	Poczdam	KT4D	1974–1983	45	001 – 044[uwaga 4]
	Zwickau	KT4D	1987–1990	32	928 – 954[uwaga 5]
ZSRR	Eupatoria	KT4SU	1987–1990	18	30 – 47
	Królewiec	KT4SU	1987–1994	41	401 – 441
	Lipawa	KT4SU	1983–1988	22	216 – 235[uwaga 6]
	Lwów	KT4SU	1976–1988	145	1001 – 1145
	Piatigorsk	KT4SU	1988–1994	35	120 – 154
	Tallinn	KT4SU	1980–1990	73	51 – 123
	Winnica	KT4SU	1980–1990	81	148 – 228
	Żytomierz	KT4SU	1981–1987	20	19 – 3
Łączna liczba:				1748

Zobacz też

• Tramwaje Tatra
• Tramwaje w Tallinnie
• Tramwaje w Pjongjangu

Uwagi

1. Wyposażenie elektryczne TV14Z z tranzystorami IGBT.
2. 219 001 – 219 291, 219 304 – 219 312, 219 321 – 219 417, 219 475 – 219 552.
3. 219 292 – 219 303, 219 418 – 219 474, 219 553 – 219 582.
4. Numer 011 nadano dwukrotnie.
5. Numery 945 – 949 nadano dwukrotnie.
6. Numery 220 i 221 nadano dwukrotnie.

Przypisy

1. MarcinM. Stefanowicz MarcinM., Encyklopedia: Tatra KT4Dt [online], Serwis KOMIS [dostęp 2019-04-24].
2. Tatry w Szczecinie: Pierwszy tramwaj już jest, w sumie będzie ich 42 – Szczecin - NaszeMiasto.pl [online], szczecin.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).