Tadeusz Dzierżykray-Rogalski [także Tadeusz Dzierżykraj-Rogalski, Tadeusz Dzier] (ur. 19 września 1918 w Warszawie[1], zm. 21 stycznia 1998 tamże[1]) – polski lekarz, paleopatolog, antropolog, profesor Akademii Medycznej w Białymstoku oraz warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego.
| Data i miejsce urodzenia |
19 września 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 stycznia 1998 |
| Profesor zwyczajny | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej |
| Doktorat |
1949 |
| Habilitacja |
1951 |
| Pracownik naukowy | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej |
| Uczelnia |
Akademia Medyczna w Białymstoku |
| Uczelnia |
Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie |
| Odznaczenia | |
      | |
Życiorys
II wojna światowa i pomoc Żydom
W 1938 rozpoczął studia, po wybuchu wojny kontynuując je w formie tajnych kompletów[1]. Należał do Szarych Szeregów oraz ZWZ-AK[1].
Zaangażował się w pomoc ludności żydowskiej. Był sąsiadem Zofii Rosen, warszawskiej nauczycielki. O jej istnieniu wiedzieli jedynie woźny budynku, będący członkiem konspiracji, oraz Tadeusz Dzierżykray-Rogalski, który dbał o wszystkie jej potrzeby, nie oczekując niczego w zamian[2].
Kolejnym Żydem, który życie zawdzięczał Dzierżykrayowi-Rogalskiemu, był Daniel Hildebrandt. W 1944 roku, po zakończeniu Powstania Warszawskiego, Hildebrandt spotkał się z Dzierżykrayem-Rogalskim w Zalesiu niedaleko Warszawy. Kiedy Hildebrandt powiedział mu, że nie ma stałej kryjówki, Dzierżykray-Rogalski zaprosił go na noc. Hildebrandt zatrzymał się na kilka dni, po czym Tadeusz zabrał go do domu swojej matki w pobliskim Milanówku, gdzie pozostał do zajęcia tych terenów przez Armię Czerwoną[2].
14 grudnia 1994 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Tadeusza Dzierżykraya-Rogalskiego medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”[2].
Czasy powojenne
W 1946 uzyskał tytuł magistra na UMCS[1]. W 1948 uzyskał dyplom lekarza[1]. W 1949 doktoryzował się na UMCS[1]. W 1951 na Uniwersytecie Wrocławskim habilitował się z antropologii, po czym objął kierownictwo Katedry Antropologii UMCS[1]. Był zaangażowany w powstawanie Akademii Medycznej w Białymstoku, gdzie objął na pewien czas funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego i szefa Katedry Anatomii[1].
Od lat 50. był blisko związany ze środowiskiem archeologów polskich[3]. W latach 1962–1982 był kierownikiem pracowni Ekologii Człowieka i Paleopatologii przy zakładzie Archeologii Śródziemnomorskiej PAN[3]. Zajmował się między innymi analizą szczątków kostnych odkrytych podczas wykopalisk w Deir el-Bahari, Faras, Aleksandrii, Dongoli, Kadero[3]. Zajmował się też badaniami mumii z Deir el-Bahari i z Muzeum Egipskiego w Kairze[3]. Wykonywał też ekspertyzy między innymi dla francuskich i włoskich misji archeologicznych[4].
Pod pseudonimem Tadeusz Dzier wydał dwie książki zawierające dzienniki prowadzone w okresie września 1939 i w czasie Powstania Warszawskiego[5][6][7].
Jest pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Stare Powązki)ː kw. 27 wprost, rządː 5, miejsceː 1-2[8][9].
Wybrane publikacje
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[10]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[10]
- Krzyż Partyzancki[10]
- Warszawski Krzyż Powstańczy[10]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1972)[11]
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
