Loading AI tools
Szaja Uger (Unger) (ur. 15 sierpnia 1873 w Horoszkach na Wołyniu, zm. 15 listopada 1939 w Łodzi) – redaktor, dziennikarz prasy żydowskiej, działacz społeczny, także działacz organizacji sportowych, gimnastycznych.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Syn Joela Sussmanna (1842–1914), wywodzącego się z rodu reb Akiby Eigera. Wychowywał się i podstawowe wykształcenie uzyskał w Żytomierzu, gimnazjum ukończył w Moskwie.
Na Uniwersytecie w Królewcu studiował filozofię, w Wyższej Szkole Technicznej Charlottenburg technologię.
Jako trzynastolatek publikował swoje utwory w odeskich dziennikach: „Fołksbłat”, „Hamelic” („Mówca”) i „Hajom” („Dzień”).
Od 1897 r. był stałym współpracownikiem pisma „Die Welt”, wydawanego przez teoretyka syjonizmu Theodora Herzla, recenzje teatralne zamieszczał w pismach rosyjskich, korespondencje we „Frankfurter Zeitung”. Po ukończeniu studiów w Niemczech, przez pewien czas przebywał w Petersburgu, podejmując stałą współpracę z tamtejszymi pismami żydowskimi: „Frajnd”, „Der Tog”, z warszawskim „Telegrafem”, wydawanym przez Nachuma Sokołowa, oraz „Teater-Welt” Herszla Eppelberga.
Około 1905 r. przybył do Łodzi, gdzie już od r. 1894 mieszkali jego rodzice. Pracę dziennikarza w Łodzi rozpoczął w niemieckiej „Neue Lodzer Zeitung”, ale już w 1907 r. przystąpił przy udziale księgarza Abrahama Kassmana (ur. 1877) do wydawania pierwszej w Łodzi żydowskiej gazety „Łodzier Nachrichtn”. Pierwszy numer ukazał się w połowie stycznia 1907 r. i chociaż Uger został wkrótce aresztowany i osadzony w więzieniu, nadal redagował gazetę. Po 7 miesiącach gazeta przestała się ukazywać, widocznie jej treść nie zainteresowała wystarczającej liczby czytelników.
Kolejną, tym razem długotrwałą inicjatywą prasową była gazeta „Łodzier Togbłat”, której wydawaniem zajęli się bracia Emanuel i Mendel Hamburscy, powierzając Ugerowi jej redakcję.
Podczas I wojny światowej w czerwcu 1915 r. niemiecka Presse Verwaltung zawiesiła wydawanie gazety, co stało się powodem interpelacji socjaldemokratycznych posłów w Reichstagu. Po niespełna roku „Łodzier Togbłat” został wznowiony i ukazywał się do 21 lutego 1936 r.
W latach 1915–1916 był przewodniczącym łódzkiego Klubu Rzemieślniczego i lektorem w żydowskim domu ludowym „Beit Am”, wygłaszając tam odczyty na temat języka i literatury żydowskiej oraz problemów narodowych.
W wyniku wyborów przeprowadzonych w styczniu 1917 r., kandydując z listy Centralnego Żydowskiego Komitetu Wyborczego, został członkiem Rady Miejskiej m. Łodzi, a mandat radnego sprawował do końca kadencji w 1919 r.[1][2][3]
Był jednym z organizatorów żydowskiego sportu gimnastycznego, działaczem Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego.
W różnych latach ukazało się kilka opowiadań, przekładów i wydawnictw okolicznościowych jego autorstwa, wydawanych najczęściej nakładem E. Hamburskiego. Podobno Juliusz Adler wystawił sztukę Ugera Kapitan Dreyfus już w 1916 r., ale ponieważ Adler otworzył teatr żydowski „Scala” dopiero na początku lat 20. XX w., więc sztuka została zapewne wystawiona wcześniej w Teatrze Wielkim już za dyrekcji Moryca Wachsmana, następcy Icchoka Zandberga.
Był prezesem Towarzystwa Wzajemnej Pomocy „Ezro”.
W 1920 r. wyjechał do Ameryki i wydał w Chicago kilka numerów ilustrowanego magazynu „Die jidysze biznes weit”, był też współpracownikiem pism „Morgn Żurnal” i „Amerikaner”.
Po powrocie w 1922 r. do Łodzi był wschodnim korespondentem pisma „Morgn Żurnal”.
Jego humorystyczne jednoaktówki Asymilator i Rezerwista były wykonywane na prowincji przez zdolnego aktora S. Kustina.
Był prezesem łódzkiego Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich (1918).
W latach 30. XX w. mieszkał przy ul. G. Narutowicza 36[4].
Po wybuchu wojny i zajęciu Łodzi przez hitlerowców został aresztowany 9 listopada 1939 r., gdyż należał do podlegającej eksterminacji inteligencji polskiej i żydowskiej. 12 listopada 1939 r. skazany został na śmierć wyrokiem sądu doraźnego. Zanim zginął, był przez trzy dni nieludzko torturowany przez hitlerowców.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
