Sułtanat Ifatu
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sułtanat Ifatu[3] (arab. سلطنة عفت) – państwo sunnickie istniejące od roku 1285 do 1403 lub do 1415[4][5][6], położone na terenach dzisiejszej Etiopii[7][8][9][1], Erytrei, Dżibuti i nieuznawanego Somalilandu[10]. Ifat był rządzony przez dynastię Uelasma[4][11]; według etiopskiego historyka Asmy Giyorgisa, członkowie tej dynastii posługiwali się językiem arabskim[12]. W arabskich tekstach Ifat jest wspominany jako Wafāt (وافات) lub Awfāt (عوفات)[13][14].
| 1285-1403/1415 | |
| Ustrój polityczny | |
|---|---|
| Stolica | |
| Data likwidacji | |
| Władca |
Sa'ad ad-Din II |
| Powierzchnia |
120 tys. km² |
| Waluta | |
| Język urzędowy | |
| Religia dominująca | |
 | |
Położenie na mapie świata  | |
| 8,570285°N 39,606547°E | |
Żyjący w XIV wieku syryjski historyk Ibn Fadlallah al-Umari podał, że Ifat mógł mieć powierzchnię około 120 tys. km², natomiast Richard Pankhurst uznał te dane za zawyżone[15].
Podczas około 130-letniej historii państwa, Ifat był okresowo podporządkowany pogańskiemu Królestwu Damot oraz chrześcijańskiemu Cesarstwu Etiopii[4], dla którego Ifat stanowił poważne zagrożenie[16][17].
Granice państwa rozciągały się od wulkanu Zuqualla do miasta portowego Zajla, będącego jednocześnie stolicą Ifatu[18].
Południowa i wschodnia granica Ifatu opierała się na rzece Auasz[19], zachodnia znajdowała się na wschód od rzeku Dżamma, północna natomiast opierała się na rzekach Adabaj i Mofar[20].
W granice Ifatu wchodziły regiony jak Fatagar, Dawaro i Bale. Położona bezpośrednio nad Zatoką Adeńską pierwsza stolica państwa[21], Zajla, była wówczas ważnym miastem portowym[19], do którego prowadził ważny szlak handlowy[22], oraz jednym z ważniejszych ośrodków islamu na terenie Rogu Afryki[23]. Sam Ifat był na tym terenie najbardziej wysuniętym na północ państwem muzułmańskim, będący również buforem między państwami chrześcijańskimi a muzułmańskimi[4].
Konflikt z Etiopią
Konflikt ten był poprzedzony sporem wywołanym przez mameluckiego sułtana Al-Nasira Muhammada, prowadzącego politykę prześladowania Koptów; etiopski cesarz Amde Tsyjon I wysłał do Egiptu posłańca w celu powiadomienia sułtana, że w przypadku kontynuowania tej polityki, Etiopia rozpocznie prześladowania ludności muzułmańskiej[24].
W wyniku tego sporu, sułtan Ifatu Hak ad-Din I wypowiedział wojnę Etiopii[25]; wojska ifackie zaatakowały region Amhary, gdzie spaliły znajdujące się kościoły oraz zmusiły ludność do zrzeczenia się chrześcijaństwa[24]. W odpowiedzi wojska etiopskie zaatakowały zamieszkiwaną głównie przez ludność muzułmańską Szewę[26].
Według chrześcijańskich kronik, siły ifackie dowodzone przez syna sułtana, Dadadera Hak ad-Dina, stoczyły na południu regionu Marra Biete bitwę z wojskami etiopskimi dowodzonymi przez cesarza Amde Tsyjona I;, mimo że siły Ifatu były w stanie otoczyć Etiopczyków, zostały one pokonane, a ich dowódca zginął w tej bitwie[26][24].
Próba przejęcia władzy w Etiopii przez Sabra ad-Dina I
W roku 1322 sułtan Ifatu Sabr ad-Din I planował przejąć władzę w Etiopii z zamiarem jej islamizacji poprzez przymusowe nawracanie etiopskich chrześcijan na islam oraz stawianie meczetów w miejsce kościołów; w planach również było mianowanie cesarza Amde Tsyjona I na namiestnika jednego z etiopskich prowincji w przypadku jego przejścia na islam[27].
W celu realizacji swojego planu, sułtan podzielił swoją armię na trzy części; pierwsza została wysłana na północny zachód w celu ataku na Amharę, druga na region Angot znajdujący się na północy, trzecia byładowodzona przez samego sułtana, który wraz ze swoimi siłami wyruszył na znajdującą się na zachodzie Szewę[28]. By zmobilizować swoich żołnierzy, sułtan obdarował ich złotem, srebrem oraz szatami; okazało się to bezskuteczne, wielu żołnierzy postanowiło nie brać udziału w walce z powodu niekorzystnego, suchego klimatu[29]. Wojska etiopskie zajęły oraz spustoszyły Zajlę oraz odniosły zdecydowane zwycięstwo nad siłami Ifatu, następnie zniszczyli jeden z ifackich obozów wojskowych[28].
Po porażkach armii, Sabr ad-Din zaproponował stronie etiopskiej pokój, który został jednak odrzucony; w konsekwencji sułtan się poddał[28]. Na dworze cesarza Etiopii zabiegano o karę śmierci dla ifackiego władcy, który ostatecznie został uwięziony[30]. Uważano, że działania wojenne Sabra ad-Dina miały charakter dżihadu[28].
W Ifacie wybuchły bunty przeciwko Amde Tsyjonowi I, które zostały stłumione przez wojska etiopskie[30].
Podczas panowania w Ifacie Haka ad-Dina II (1366-1376) przeniesiono stolicę z Zajli do Hararu[31]. Sułtan w latach 1370-1376 stoczył ponad dwadzieścia bitew z wojskami etopiskimi; sam zginął w trakcie jednej z nich[32].
Upadek państwa
W 1376 roku nowym sułtanem Ifatu został Sa'ad ad-Din II, brat Haka ad-Dina; kontynuował on ataki na Etiopię. Siły ifackie zostały ostatecznie pokonane na początku XV wieku w okolicy regionu Hararu[33]. Sam sułtan opuścił walkę oraz wycofywał się w kierunku Zajli[34][35]; na południu tego miasta został zabity przez ścigających go etiopskich żołnierzy.
Rok śmierci ostatniego sułtana oraz upadku Ifatu nie jest pewny. Według egipskiego średniowiecznego historyka Al-Makriziego, wydarzenia te miały miejsca w 1403 roku, za panowania Dawida I na etiopskim tronie; jego wojska miały również splądrować Zajlę. Brytyjski islamoznawca John Spencer Trimingham podał rok 1415, cesarzem Etiopii był wówczas Izaak[4][36][37].
Ifat miał dysponować siłami 20 tys. żołnierzy piechoty oraz 15 tys. żołnierzy kawalerii[potrzebny przypis]. Na strukturę etniczną armii składali się głównie Argobbowie oraz Somalowie[38].
Według izraelskiego historyka Nehemii Levtziona, na strukturę etniczną Ifatu składały się grupy etniczne, jak Somalowie, Afarowie[16][17], Wardżihowie, Hararowie, Argobbowie i Harlowie; pierwsze trzy podane grupy etniczne przeszły na islam w XIII wieku[39][10].
| Władca | Okres panowania | |
|---|---|---|
| od | do | |
| Umar Uelasma | 1285 | 1304 |
| Baziwi (lub Jaziwi) | 1304 | 1321 |
| Hak ad-Din I | 1321 | 1328 |
| Husajn | 1328 | 1330 |
| Nasr I | 1330 | 1331 |
| Al-Mansur | 1331 | 1335 |
| Dżamal ad-Din | 1335 | 1337 |
| Abud | 1337 | 1343 |
| Zubair | 1343 | 1344 |
| Ma’at Lajla | 1344 | 1352 |
| Sabr ad-Din | 1352 | 1354 |
| Kat-’Ali ibn Sabir ad-Din | 1354 | 1360 |
| Ahmad Harbi Ar’ed | 1360 | 1366 |
| Hak ad-Din II | 1366 | 1373 |
| Sa’ad ad-Din | 1373 | 1415 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
