Stanislav Libenský
czeski artysta w szkle, malarz i pedagog Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
czeski artysta w szkle, malarz i pedagog Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanislav Libenský (ur. 27 marca 1921[1] w Sezemicach[2], zm. 24 lutego 2002[1] w Železným Brodzie[2]) – czeski artysta w szkle, twórca szkła artystycznego oraz projektant szkła użytkowego, pedagog, uznawany za jednego z najbardziej znaczących twórców w dziedzinie europejskiego szkła artystycznego drugiej połowy XX wieku[2]. Od 1954 tworzył w duecie artystycznym z żoną Jaroslavą Brychtovą.
 Stanislav Libenský, 1999 | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 marca 1921 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 lutego 2002 |
| Alma Mater |
Wyższa Szkoła Artystyczno-Przemysłowa w Pradze |
| Dziedzina sztuki |
szkło artystyczne |
| Epoka |
modernizm |
Stanislav Libenský urodził się w rodzinie kowala we wsi Sezemice, w pobliżu miejscowości Mnichovo Hradiště w Czechosłowacji[3]. Ponieważ wykazywał talent artystyczny, w 1937 został zapisany do najbliższej szkoły artystycznej, którą była ponadpodstawowa szklarska szkoła artystyczno-przemysłowa (Střední uměleckoprůmyslová škola sklářská[4]) w Novým Borze[3]. Rok później przeszedł do analogicznie profilowanej szkoły artystyczno-przemysłowej w Železným Brodzie, gdzie uczył się do 1939[2]. Kolejnym etapem edukacji były studia w Wyższej Szkole Artystyczno-Przemysłowej w Pradze (ówcześnie UMPRUM) u prof. Jaroslava Holečka (1939–1944)[5], które uzupełnił w latach 1949–1950, uzyskując absolutorium w pracowni malarstwa, rysunku i szkła u prof. Josefa Kaplickiego (szkoła nosiła już wówczas miano Vysoká škola uměleckoprůmyslová v Praze, VŠUP[6])[3][2].
Już w 1945 Libenský zaczął uczyć w swojej dawnej szkole w Novým Borze, gdzie był odpowiedzialny za naukę malowania na szkle i jego trawienia[3][5]. Kiedy w latach 50. rząd czechosłowacki rozwiązał wydziały artystyczne szkoły w Novým Borze, w ramach ukierunkowywania edukacji na potrzeby przemysłu ciężkiego, Libenský został zatrudniony na stanowisku dyrektora w kolejnej swojej dawnej szkole – w Železným Brodzie[7]. Pełnił tę funkcję od 1954 do 1963[3][5].
W 1963 Libenský zwyciężył w konkursie na stanowisko kierownika pracowni szkła na VŠUP, wakujące po śmierci Kaplickiego w 1962[8]. Sprawował je do 1987, kiedy to w wyniku nacisku władz został zmuszony do przejścia na emeryturę, a stanowisko objął Jaroslav Svoboda[9]. Podczas swojej ponad czterdziestoletniej działalności pedagogicznej w trzech szkołach związanych z wytwórczością szklarską Libenský kształcił dwa pokolenia czeskich artystów i pedagogów parających się tą dziedziną sztuki[10]. Należeli do nich m.in. Pavel Ježek[11], Vladimír Klein[12], Pavel Werner[12], František Janák[12], Pavel Trnka[12], Jiří Šuhájek[4]. W 2002 macierzysta uczelnia przyznała Stanislavowi Libenskiemu jedyny w swojej historii tytuł doktora honoris causa[13].
W 1954 poznał swoją przyszłą małżonkę Jaroslavę Brychtovą, z którą rozpoczął współpracę artystyczną[7]. W centrum zainteresowania pary znajdowały się szklane rzeźby oraz szkło architektoniczne[13]. Stosowali technikę zatapiania szkła w formach[13]. W 1958 na Wystawie Światowej EXPO w Brukseli artyści zaprezentowali odlewane, osadzone w ścianie tzw. kamienie zoomorficzne, inspirowane malowidłami naskalnymi z Lascaux i Altamiry[14], które przyniosły im nagrodę Grand Prix[15]. W drugiej połowie lat 60. XX w. wpisali się w rodzący się w Czechosłowacji trend na szklane rzeźby ze szkła szlifowanego, wykorzystujące efekty optyczne[16]. Okres ten w twórczości pary nosi nazwę okresu kryształowego[16]. Jego flagowym przykładem jest Kula w sześcianie (1970), przedstawiająca powtarzający się motyw w zgeometryzowanych rzeźbach pary – zatopioną w pryzmacie kulę[17]. Apogeum okresu kryształowego przypadło na początek lat 80.[18] Rzeźby okresu kryształowego wykonane są w szkle bezbarwnym, kolor pojawia się jako czynnik w twórczości pary w pierwszej połowie lat 80[17]. Swoje prace prezentowali m.in. na wystawach światowych EXPO 1967 w Montrealu (odlewane, również wieloelementowe szklane rzeźby znaczących rozmiarów)[19] oraz EXPO 1970 w Osace (22-metrowa Rzeka życia, nawiązująca do okupacji Czechosłowacji)[20]. Artyści wykorzystywali również odlewanie szkła w formach, co pozwalało uzyskiwać dzieła dużych rozmiarów, a zarazem o wysokiej przejrzystości, współgrające z architekturą budynków[21]. W latach 80. byli wiodącymi postaciami w zakresie stosowania tej techniki[22].
W zakresie szkła architektonicznego Libenský i Brychtová są autorami m.in. witraży do kaplicy św. Wacława w praskiej katedrze św. Wita (1964–1968)[23]. Z 1987 pochodzi projekt na okna w gotyckiej kaplicy w Horšovskim Týnie, zaś z 1990 – szklana ściana osadzona w ratuszu staromiejskim w Pradze[24]. Dla architektury współczesnej para wykonała m.in. reliefy do hallu wejściowego muzeum szkła w Corning[24] i osadzone na konstrukcji nośnej budynku nadajnika i hotelu na Ještědzie odlane w formie szklane kule, kojarzące się z rojem meteorów (1973–1975)[25][26]. Libenský uczestniczył również w budowie Nowej Sceny Teatru Narodowego w Pradze, dla której wykonał[uwaga 1] unikatową, reliefową szklaną fasadę oraz szklane elementy wyposażenia wnętrza (1982–1983)[27][26].
Od 2009 z inicjatywy Jaroslavy Brychtovej przyznawana jest Cena Stanislava Libenského (The Stanislav Libensky Award)[28]. Jest to coroczny międzynarodowy, połączony z konkursem przegląd prac dyplomowych absolwentów uczelni ukierunkowanych na szkło artystyczne[28]. Przedsięwzięciem od strony realizacyjnej zajmuje się Pražská galerie českého skla (Praska Galeria Czeskiego Szkła)[28].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
