Stanisław Brejnak

Stanisław Marceli Brejnak (ur. 26 kwietnia 1907 w Sosnowcu, zm. 29 marca 1974 w San Diego) – podpułkownik pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari, pilot doświadczalny.

Stanisław Marceli Brejnak

podpułkownik pilot obserwator
Data i miejsce urodzenia	26 kwietnia 1907 Sosnowiec
Data i miejsce śmierci	29 marca 1974 San Diego
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	212 eskadra niszczycielska nocna 112 eskadra myśliwska dywizjon 301 dywizjon 307
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Jana i Walerii, w 1926 roku zdał maturę w Korpusie Kadetów nr 2 i wstąpił do Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Dęblinie. Ukończył ją 15 sierpnia 1928 roku z 35. lokatą w II promocji OSL. W stopniu podporucznika obserwatora otrzymał przydział do nowo powstającej 212 eskadry niszczycielskiej nocnej^[1].

W 1929 roku został skierowany na kurs pilotażu w Dęblinie, po jego ukończeniu został przydzielony do 112 eskadry myśliwskiej. W następnym roku został skierowany na studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W trakcie studiów, w 1935 roku, odbył wyższy kurs pilotażu w Grudziądzu. W tym samym roku został przydzielony do Instytutu Technicznego Lotnictwa jako kierownik Referatu Prób Zdatności Samolotów. Studia ukończył w 1936 roku i uzyskał dyplom inżyniera. 10 stycznia 1938 roku został mianowany dowódcą eskadry Samolotów Prototypowych Samodzielnego Dywizjonu Doświadczalnego ITL^[2].

Zajmował się oblotem i badaniem nowych konstrukcji, m.in. jesienią 1938 roku rozbił na Okęciu samolot WZ-XII „Kogutek” II^[3]. Po wybuchu II wojny światowej odpowiadał za ewakuację sprzętu latającego ITL. 23 września 1939 roku przekroczył granicę rumuńską i przez Jugosławię i Włochy przedostał się do Francji. 12 października dotarł do Paryża, ale już 16 grudnia 1939 roku znalazł się na terenie Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii i otrzymał numer służbowy RAF 76609^[4].

26 marca 1940 roku został skierowany na szkolenie na brytyjskim sprzęcie w 15 Operational Training Unit (OTU) w Redhill, następnie w 18 OTU w Hucknall i 24 OTU w Penrhos^[4]. Po ukończeniu szkolenia 22 lipca 1940 roku otrzymał przydział do dywizjonu 301 na stanowisko dowódcy eskadry A^[5]. W okresie Bitwy o Wielką Brytanię wykonał trzy loty bojowe. 21 września atakował barki desantowe zebrane w porcie Boulogne^[6], nalot na ten sam cel powtórzy w nocy 25 września^[7]. 12 października wykonał lot na bombardowanie barek oraz statków w porcie Ostenda^[8]. W nocy z 17 na 18 kwietnia 1941 roku wziął udział w pierwszym nalocie dywizjonu 301 na Berlin^[9]. 22 czerwca 1941 roku ukończył turę lotów bojowych i do listopada 1941 roku był dowódcą eskadry szkolnej w 18 OTU^[10]. 13 listopada 1941 roku objął dowództwo nad dywizjonem 307^[11]. Pomimo entuzjazmu do latania nie miał predyspozycji do bycia nocnym pilotem myśliwskim. Jerzy Damsz wspominał, że miał problemy z akomodacją wzroku^[12]. Dowództwo dywizjonu 307 zdał 21 lipca 1942 r. i otrzymał przydział do Wydziału Wyszkolenia Lotniczego Inspektoratu Lotnictwa^[13].

Od kwietnia 1943 roku był słuchaczem Wyższej Szkoły Lotniczej, w lutym 1944 roku jako jej absolwent, otrzymał przydział na stanowisko szefa Wydziału Lotniczego w sztabie Naczelnego Wodza. W styczniu 1945 roku został oficerem łącznikowym w Maintenance Command, 14 maja został polskim oficerem łącznikowym w sztabach 91 i 92 Grupy RAF^[14].

Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji. Początkowo wykładał mechanikę na Uniwersytecie Polskim w Londynie, w 1948 roku wyjechał do USA, gdzie pracował w przemyśle lotniczym. Zmarł 29 marca 1974 r. w San Diego^[14]. Został pochowany na Holy Cross Cemetery and Mausoleum^[15].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[16]:

• Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
• Medal Lotniczy – czterokrotnie,
• Polowa Odznaka Pilota.

Przypisy

1. Pawlak 1989 ↓, s. 57.
2. Jędrzejewski 2014 ↓, s. 139.
3. Glass 1976 ↓, s. 115.
4. Krzystek 2012 ↓, s. 111.
5. Hodyra 2017 ↓, s. 13.
6. Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 627.
7. Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 629.
8. Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 638.
9. Hodyra 2017 ↓, s. 29.
10. Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 24.
11. Król 1990 ↓, s. 209.
12. Damsz 2009 ↓, s. 127.
13. Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 79.
14. Jędrzejewski 2014 ↓, s. 140.
15. Stanisław Brejnak. Niebieska Eskadra. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
16. Stanisław Brejnak. Lista Krzystka. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).

Bibliografia

• Jerzy Damsz: Lwowskie Puchacze. Wspomnienia lotnika. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009. ISBN 978-83-240-1151-3. OCLC 833440804.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
• Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 2. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1998. ISBN 0-9522473-2-1. OCLC 749530912.
• Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski, Piotr Hodyra: Ci cholerni Polacy!: Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-625-3. OCLC 1004941915.