Samolot

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Samolot – załogowy bądź bezzałogowy statek powietrzny cięższy od powietrza (aerodyna), utrzymujący się w powietrzu dzięki sile nośnej wytwarzanej za pomocą nieruchomych, w danych warunkach, względem statku skrzydeł. Ciąg potrzebny do utrzymania prędkości w locie poziomym wytwarzany jest przez jeden lub więcej silników.

Wyróżnia się dwa rodzaje napędów:

śmigłowy, w którym moment obrotowy silnika zamieniany jest na ciąg za pomocą śmigła; do takiego napędu stosuje się silniki tłokowe lub turbinowe,
odrzutowy, w którym ciąg wytwarzany jest bezpośrednio w silniku; zwykle stosuje się silniki turboodrzutowe, silniki rakietowe wykorzystywane są głównie w konstrukcjach eksperymentalnych lub jako napęd pomocniczy przy starcie.

Ludzie od niepamiętnych czasów marzyli o lataniu. Na podstawie obserwacji ptaków Leonardo da Vinci (1452–1519) zaprojektował pierwszą lotnię. Pionierzy latania, tacy jak Niemiec Otto Lilienthal (1848–1896), udowodnili, że szybowiec może wynieść człowieka w powietrze.

Pod koniec XIX w. wielu wynalazców próbowało skonstruować samolot, czyli szybowiec z napędem. Udało się to dwóm Amerykanom braciom Orville’owi (1871–1948) i Wilburowi (1867–1912) Wrightom, którzy zbudowali samolot poruszany silnikiem tłokowym i w 1903 roku dokonali pierwszego kontrolowanego przelotu^[1]. Trwał on 12 sekund. Tego samego dnia bracia dokonali kolejnych trzech przelotów, w których samolot przeleciał 270 metrów, a najdłuższy lot trwał 59 sekund. Ten rok uznaje się za początek ery samolotów. Bracia Wright nie byli jednak pierwszymi, którzy zasłużyli się na polu budowy samolotów. Pierwszym człowiekiem, o którym można powiedzieć, że podróżował na pokładzie samolotu, był Clément Ader (1841–1925), który wzniósł się maszyną napędzaną silnikiem parowym.

Pierwsze prace nad silnikiem odrzutowym prowadzono w latach 30. XX wieku. Silniki tłokowe okazały się niezbyt przydatne przy dużych prędkościach oraz na znacznych wysokościach, gdzie powietrze jest rozrzedzone. Potrzebny był nowy typ silnika. Już w latach 30. XX w. brytyjski inżynier Frank Whittle (1907–1996) opatentował projekt silnika odrzutowego, ale pierwszym odrzutowcem był niemiecki Heinkel He 178, poddany próbom w 1939 roku. Brytyjskie i amerykańskie odrzutowce pojawiły się niedługo potem, w czasie drugiej wojny światowej. Dzisiejsze tego typu samoloty mogą pokonać barierę prędkości dźwięku^[2].

Polską nazwę „samolot” wprowadził Władysław Umiński, używając jej po raz pierwszy w swojej powieści Samolotem naokoło świata z 1911^[3].

Ogólne określenie charakterystycznych rozwiązań zastosowanych przy budowie określonego samolotu. Mogą dotyczyć między innymi:

liczby płatów – są to samoloty:
- jednopłatowe,
- półtorapłatowe,
- dwupłatowe,
- trójpłatowe;

umocowania na kadłubie głównego płatu – są to samoloty:
- dolnopłaty,
- średniopłaty,
- górnopłaty – specjalną odmianą górnopłatu jest płat Puławskiego polskiej konstrukcji;
liczby zamontowanych silników – są to samoloty:
- jednosilnikowe,
- wielosilnikowe:
  - dwusilnikowe,
  - trójsilnikowe,
  - czterosilnikowe
  - ...;

liczby kadłubów – są to samoloty:
- jednokadłubowe,
- dwukadłubowe (tzw. latająca rama, belkowiec),
- bezkadłubowe (tzw. latające skrzydło – rzadko spotykane);
umocowania płatu – są to samoloty:
- wolnonośne,
- zastrzałowe;
rodzaju podwozia – są to samoloty:
- z podwoziem stałym,
- z podwoziem chowanym;
przeznaczenia:
- towarowe,
- pasażerskie,
- cywilne,
- osobiste,
- turystyczne,
- rozpoznawcze,
- patrolowe,
- poszukiwania okrętów podwodnych,
- szturmowe,
- walki radioelektronicznej,
- szkolno-treningowe,
- sportowe,
- rekordowe,
- ratownicze,
- sanitarne,
- transportowe,
- bombowe,
- myśliwskie:
  - myśliwce bombardujące,
  - myśliwce przechwytujące,
  - myśliwce przewagi powietrznej,
  - myśliwce dzienne,
  - myśliwce nocne,
  - myśliwce wielozadaniowe;
- wielozadaniowe samoloty bojowe,
- samoloty zwalczania okrętów podwodnych;