Rajsko (powiat oświęcimski)
wieś w województwie małopolskim, powiecie oświęcimskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rajsko – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.
| wieś | |
 Pałac w Rajsku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
240 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
1575[1] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
32-600[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KOS |
| SIMC |
0064046 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 50°00′36″N 19°11′33″E[3] | |
Do 1954 roku do Rajska należał także przysiółek Budy, od 1954 roku w granicach Brzeszcz.
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w 1272 roku jako Raysko w dokumencie księcia Władysława opolskiego, w którym nadał on wieś Hermanowi Surnagelowi aby ten osadził ją na prawie niemieckim[6].
Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 roku w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie-oświęcimskie, z którego w 1315 roku wyodrębniło się księstwo oświęcimskie[7]. Od 1327 roku księstwo oświęcimskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a w 1457 roku zostało wykupione przez króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. W towarzyszącym temu dokumencie sprzedaży księstwa Koronie Polskiej wystawionym przez Jana IV oświęcimskiego 21 lutego 1457 roku miejscowość wymieniona została jako Raysko[8].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Raysko wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis a jako właściciela podaje Michała Skidzińskiego[9].
Rzeczpospolita Obojga Narodów
W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim miejscowość leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 roku księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772 roku[7]. W XVII w. w dworze w Rajsku ujęto zbójnika Wojciecha Klimczoka.
Zabór austriacki
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1784 roku właścicielem Rajska oraz Klucznikowic był szlachcic Dembiński z rodu Dembińskich herbu Rawicz[7]. Pod koniec zaboru, na przełomie XIX i XX w., Rajsko należało do Wincentego Zwillinga[10].
II wojna światowa
4 września 1939 roku odbył się bój pod Rajskiem. Oddziały majora Piotra Ryby walczyły z niemieckim wojskiem. W czasie niemieckiej okupacji wieś została wcielona do III Rzeszy oraz całkowicie wysiedlona ze względu na rozbudowę niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
W styczniu 1945 r. przez miejscowość przeszły tzw. marsze śmierci z obozów Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu na stację kolejową w Wodzisławiu Śląskim[11].
Okres powojenny
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Pałac, park.
- Jan Kanty Rzesiński, polski prawnik, filozof, literat, polityk.
- Witold Silewicz (1921–2007), polsko-austriacki kompozytor i kontrabasista, którego działalność muzyczna odbyła się w Wiedniu[13]. Silewicz był wnukiem Wincentego Zwillinga, jednego z ostatnich właścicieli Rajska[14][15].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
