Pranobeks inozyny (Isoprinosine, Inosiplex)[1] – mieszanina inozyny z kwasem 4-acetamidobenzoesowym i 1-dimetyloamino-2-propanolem (w stosunku molowym 1:3)[2] stosowana jako lek przeciwwirusowy i immunostymulujący w zakażeniach wirusem opryszczki zwykłej (HSV), innych infekcjach wirusowych, a także w niektórych chorobach wynikających z reakcji autoimmunologicznej.
Szybkie fakty Numer CAS, PubChem ...
Pranobeks inozyny
|
Struktura chemiczna składników pranobeksu inozyny, od góry: inozyna, kwas 4-acetamidobenzoesowy i 1-dimetyloamino-2-propanol |
|
Identyfikacja |
Numer CAS |
36703-88-5 |
PubChem |
37510 |
DrugBank |
DB13156 |
|
|
Klasyfikacja medyczna |
ATC |
J05AX05 |
Farmakokinetyka |
|
Okres półtrwania |
50 minut |
Wydalanie |
z moczem |
|
Uwagi terapeutyczne |
|
Drogi podawania |
doustna |
|
Zamknij
Działanie przeciwwirusowe i immunomodulujące zostało potwierdzone w badaniach in vitro na komórkach ludzkich, in vivo w badaniach na zwierzętach i w ograniczonym stopniu w badaniach przedklinicznych na ludziach[3][4]. Ustalono, że jest to substancja bezpieczna, jednak wymaga szerszych badań[3][4][5][6] i nie została zalecana przez organizacje medyczne do leczenia chorób wirusowych[7]. Nie dowiedziono jej efektywności w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych związanych z przeziębieniem i grypą[8], przy czym odradza się stosowanie jej w tym celu u dzieci, zwłaszcza poniżej 1 roku życia[9].
Pranobeks inozyny hamuje syntezę wirusowego mRNA, wpływając na proces translacji. Ponadto stymuluje wydzielanie niektórych cytokin, przez co działa na limfocyty T oraz makrofagi, powoduje też zwiększenie produkcji niektórych przeciwciał. W ten sposób moduluje działanie układu odpornościowego[2].
W badaniach na myszach stwierdzono także działanie typu antydepresyjnego[10].
Pranobeks inozyny stosowany jest:
Ponadto lek ten próbowano wykorzystywać na etapie badań w terapii innych schorzeń:
- opisywane są próby stosowania pranobeksu inozyny w leczeniu łysienia plackowatego[15]
- we wcześniejszych doniesieniach opisywano także opóźnianie przez pranobeks inozyny u zakażonych HIV rozwoju AIDS i przeciwdziałanie rozwojowi u tych pacjentów zapalenia płuc powodowanego przez Pneumocystis jiroveci[16]; inne badania nie potwierdzały aktywności leku wobec HIV[17]
Pranobeks inozyny przeciwwskazany jest u chorych z nadwrażliwością na ten lek. Należy stosować go ostrożnie w przypadku niewydolności nerek, dny moczanowej, hiperurykemii i kamicy układu moczowego.
Leku nie należy stosować w czasie ciąży i karmienia piersią.
Leki immunosupresyjne mogą osłabiać działanie pranobeksu inozyny.
Lek bardzo często powoduje wzrost stężenia kwasu moczowego, jednak po odstawieniu leku stężenie to zwykle wraca do normy. Przy wielomiesięcznym stosowaniu pacjenci często doświadczają szeregu efektów niepożądanych: bóle nadbrzusza, głowy i stawów, świąd, wysypka, nudności, wymioty, zmęczenie, złe samopoczucie i zawroty głowy. W organizmie dochodzi przy tym do zwiększenia aktywności aminotransferaz i fosfatazy alkalicznej oraz następuje zwiększenie stężenia azotu mocznikowego we krwi[2].
W Polsce dostępny jest w formie syropu lub tabletek pod nazwami Eloprine, Groprinosin, Isoprinosine, Neosine, Neotac i Pranosin[2][18].
Lek podaje się doustnie. Dawkę oraz częstotliwość podawania leku ustala lekarz. Dla osób dorosłych standardowa dawka wynosi 50 mg/kg masy ciała na dobę, zwykle 1 g 3–4 razy na dobę (co 6 godzin). Lek podaje się również przez 1–2 dni po ustąpieniu objawów choroby.
3 marca 2016 r. Główny Inspektor Farmaceutyczny nakazał zaprzestania emisji reklamy telewizyjnej syropu dla dzieci Neosine. Zdaniem GIF reklama wprowadzała odbiorców w błąd, przekazując nieprawdziwe informacje dotyczące bezpodstawnie szerokich wskazań do stosowania leku jako „zapobiegającego grypie”[19][20].
W.W. Schmutzler W.W., B.B. Neukirch B.B., R.R. Ziesche R.R., Study of the antiallergic component of inosine pranobex (Inosiplex, Isoprinosine), „International Archives of Allergy and Applied Immunology”, 88 (1-2), 1989, s. 244–246, DOI: 10.1159/000234798, PMID: 2468618.
GyörgyG. Haskó GyörgyG., Michail V.M.V. Sitkovsky Michail V.M.V., CsabaC. Szabó CsabaC., Immunomodulatory and neuroprotective effects of inosine, „Trends in Pharmacological Sciences”, 25 (3), 2004, s. 152–157, DOI: 10.1016/j.tips.2004.01.006, PMID: 15019271.
MihaelaM. Petrova MihaelaM. i inni, Isoprinosine affects serum cytokine levels in healthy adults, „Journal of Interferon & Cytokine Research: The Official Journal of the International Society for Interferon and Cytokine Research”, 30 (4), 2010, s. 223–228, DOI: 10.1089/jir.2009.0057, PMID: 20038210.
A.A. Marton A.A. i inni, Anti-inflammatory effects of inosine in human monocytes, neutrophils and epithelial cells in vitro, „International Journal of Molecular Medicine”, 8 (6), 2001, s. 617–621, DOI: 10.3892/ijmm.8.6.617, PMID: 11712075.
AnnaA. Majewska AnnaA., WitoldW. Lasek WitoldW., GrażynaG. Młynarczyk GrażynaG., Pranobeks inozyny - działanie cytotoksyczne oraz wpływ na replikację ludzkich wirusów paragrypy (HPIV-2, HPIV-4), enterowirusów (CA16, EV71) i adenowirusów (HAdV-2, HAdV-5) w badaniu in vitro, „Med. Dośw. Mikrobiol.”, 67, 2015, s. 107–113 [dostęp 2020-01-12].
G.R.G.R. Kinghorn G.R.G.R. i inni, Acyclovir vs isoprinosine (immunovir) for suppression of recurrent genital herpes simplex infection, „Genitourinary Medicine”, 68 (5), 1992, s. 312–316, PMID: 1385295, PMCID: PMC1195986.
A.J.A.J. Wagstaff A.J.A.J., D.D. Faulds D.D., K.L.K.L. Goa K.L.K.L., Aciclovir. A reappraisal of its antiviral activity, pharmacokinetic properties and therapeutic efficacy, „Drugs”, 47 (1), 1994, s. 153–205, DOI: 10.2165/00003495-199447010-00009, PMID: 7510619.
Generoso G.G.G. Gascon Generoso G.G.G., Randomized Treatment Study of Inosiplex Versus Combined Inosiplex and Intraventricular Interferon-α in Subacute Sclerosing Panencephalitis (SSPE): International Multicenter Study, „Journal of Child Neurology”, 18 (12), 2003, s. 819–827, DOI: 10.1177/088307380301801201, PMID: 14736075.
ErdalE. Eroglu ErdalE. i inni, Long-term follow-up of patients with adult-onset subacute sclerosing panencephalitis, „Journal of the Neurological Sciences”, 275 (1-2), 2008, s. 113–116, DOI: 10.1016/j.jns.2008.07.033, PMID: 18783800.
SofiaS. Georgala SofiaS. i inni, Inosiplex for treatment of alopecia areata: a randomized placebo-controlled study, „Acta Dermato-Venereologica”, 86 (5), 2006, s. 422–424, DOI: 10.2340/00015555-0138, PMID: 16955187.
J.A.J.A. Kovacs J.A.J.A. i inni, Inhibition of Pneumocystis carinii dihydropteroate synthetase by para-acetamidobenzoic acid: possible mechanism of action of isoprinosine in human immunodeficiency virus infection, „Antimicrobial Agents and Chemotherapy”, 37 (6), 1993, s. 1227–1231, DOI: 10.1128/AAC.37.6.1227, PMID: 7687120, PMCID: PMC187944.
- Jan K. Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska: Leki współczesnej terapii. Wydanie specjalne. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2009, s. 411. ISBN 978-83-60135-54-9.
- „Pharmindex® Kompendium Leków 2009”, s. 487. Warszawa: CMP Medica Poland Sp. z o.o. ISSN 1426-4269.
- Indeks leków Medycyny Praktycznej 2005. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-006-X. Brak numerów stron w książce