Powstanie Spartakusa (1919)

Powstanie Spartakusa (niem. Spartakusaufstand lub Januaraufstand) – powstanie wywołane 5 stycznia 1919 przeciw rządowi rewolucyjnemu złożonemu z członków Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD) i trwające do 15 stycznia. Jeden z epizodów rewolucji listopadowej.

Ten artykuł dotyczy powstania z 1919 roku. Zobacz też: Powstanie Spartakusa.

Powstanie Spartakusa

rewolucja listopadowa
Barykada na Große Frankfurter Straße w Berlinie w czasie powstania Spartakusa
Czas	5–15 stycznia 1919
Miejsce	Berlin
Terytorium	Republika Weimarska
Wynik	zwycięstwo strony rządowej
Strony konfliktu
Republika Weimarska Reichswehra Freikorps Związek Spartakusa USPD KPD
Dowódcy
Friedrich Ebert Gustav Noske Karl Liebknecht † Róża Luksemburg †
Straty
17 zabitych, 20 rannych 156–196 zabitych
brak współrzędnych

Tło historyczne

Podczas Powszechnego Kongresu Rad Robotniczo-Żołnierskich w Berlinie trwającego w dniach 16–21 grudnia 1918, w którym to kongresie wzięli udział zarówno politycy SPD, jak i USPD ustalono, że władza należeć będzie jedynie do rządu rewolucyjnego, nazwanego później Radą Centralną, a nie, jak chciało USPD do rad robotniczych^[1]. W następnych dniach politycy USPD ustępowali ze swoich urzędów na znak protestu, niektórzy z nich 1 stycznia 1919 powołali nową partię – Komunistyczną Partię Niemiec, która wraz z istniejącym wcześniej Związkiem Spartakusa podjęła decyzję o wybuchu powstania w Berlinie^[2].

Przebieg powstania

Bezpośrednią przyczyną powstania było usunięcie ze stanowiska prezydenta berlińskiej policji Emila Eichhorna^[2], polityka USPD, pod zarzutem działalności przeciw rządowi. Walki wybuchły 5 stycznia i objęły ulice Berlina. Nowo powołany minister obrony narodowej Gustav Noske wydał rozkaz Reichswehrze i Freikorpsom stłumienia rewolty, odbicia ulic Berlina i spacyfikowania powstańców. Liczba ofiar powstania wyniosła 156 osób, zamordowano również przewodniczących KPD – Różę Luksemburg i Karla Liebknechta, nieco później Leona Jogichesa, a kilka dni później ich ciała wrzucono do Landwehrkanal. Było to równoznaczne z upadkiem powstania^[2].

Galeria

• 
  Żołnierze na Bramie Brandenburskiej
• 
  Grupa powstańców przy barykadzie
• 
  Ciężki moździerz 25 cm schwerer Minenwerfer używany przez wojsko na Alexanderplatz
• 
  Zdobyczny czołg Mark IV używany przez siły rządowe
• 
  Walki uliczne podczas powstania
• 
  Żołnierze rządowi podczas powstania
• 
  Żołnierze z miotaczami ognia na ulicach Berlina

Przypisy

1. Allgemeiner Kongreß der Arbeiter- und Soldatenräte Deutschlands. Vom 16. bis 21. Dezember im Abgeordnetenhause zu Berlin. Stenogram wydany przez Zentralrat der sozialistischen Republik Deutschlands, Berlin 1919.
2. W. Czapliński, A. Galos, W. Korta Historia Niemiec s. 620-621 (1991) Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich.

Kontrola autorytatywna (wydarzenie historyczne):

• GND: 4129103-7

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/Spartacist-Week