Podgorzałka zwyczajna[5], podgorzałka, kaczka białooka[6], kaczka podgorzałka[7] (Aythya nyroca) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Bliski zagrożenia wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków[8][9].
| Aythya nyroca[1] | |||
| (Güldenstädt, 1770) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
podgorzałka zwyczajna | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska przeloty zimowiska występuje przez cały rok | |||
Występowanie
Ptak ten zamieszkuje wyspowo pas od Europy Środkowej i Wschodniej po zachodnią Mongolię. Izolowane populacje w Libii i Pakistanie. Północne populacje wędrowne. Przeloty w marcu–maju i sierpniu–listopadzie. Zimują w basenie Morza Śródziemnego, Afryce Subsaharyjskiej, Dolinie i Delcie Nilu, na Bliskim Wschodzie, południowych brzegach Morza Kaspijskiego, subkontynencie indyjskim i w południowo-wschodniej Azji. Sporadycznie zalatuje do Europy Zachodniej i Skandynawii oraz na Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka.
W Polsce to gatunek skrajnie nielicznie lęgowy, nieregularnie przelotny, zimuje sporadycznie[10]. Gniazduje głównie na stawach w Budzie Stalowskiej, w dolinie Baryczy i na Lubelszczyźnie[11].
Morfologia
- Wygląd
- Samiec nieco większy od samicy. W szacie godowej samiec ma głowę, szyję i pierś kasztanowordzawe, na podbródku biała plama, oczy białe. Boki brązowoszare, a grzbiet ciemnobrązowy lub czarniawy. Brzuch i podogonie białe. Samica podobna do samca, lecz brak jej białej plamy na podbródku, a kolor głowy i szyi zlewa się z kolorem boków. Ma też brązowe oczy i bardziej matowe upierzenie. U obu płci białe lusterko, które w locie widoczne jest jako charakterystyczny biały pas. Tęczówka samca biała, a samicy brązowa.
- Wymiary średnie[6][12]
- długość ciała ok. 40–46 cm
długość skrzydła 17–19 cm
rozpiętość skrzydeł 63–67 cm
masa ciała ok. 400–700 g
Ekologia
- Biotop
- Stojące, gęsto zarośnięte zbiorniki słodkiej wody.
- Gniazdo
- Na lądzie, w pobliżu wody, ukryte w gęstej roślinności.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju 6 do 14 jaj w kolorze od brązowego po żółto-zielony[13].
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 25 do 28 dni przez samicę[13]. Zagniazdownik, pisklęta usamodzielniają się po 8 tygodniach.
- Pożywienie
- Rośliny wodne i ich nasiona z niewielką domieszką bezkręgowców, drobnych rybek i płazów, ikry i skrzeku[10]. Pokarm zdobywa pływając z zanurzoną głową[10] lub nurkując[13].
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody podgorzałka od 2000 roku uznawana jest za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowano ją jako gatunek narażony (VU), a od 1988 jako gatunek najmniejszej troski (LC). Liczebność światowej populacji oceniano w 2017 roku na 180–240 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].
W Polsce podgorzałka objęta jest ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej[14]. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek narażony (VU)[11]. Liczebność populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2018 oceniano na 82–138 par lęgowych[15].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
