Słowianie połabscy, Połabianie – jedna z grup Słowian wchodząca w skład plemion zachodniosłowiańskich z grupy plemion lechickich, zamieszkujące od VI wieku ziemie między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Od wschodu graniczyli z Lubuszanami i Pomorzanami, od zachodu przez Limes Sorabicus oraz Limes Saxoniae z Sasami i Turyngami, od południa zaś z plemionami czeskimi.
Historia
_01.JPG)
Jedną z kultur archeologicznych wiązanych ze Słowianami połabskimi jest kultura Sukow-Dziedzice (rozszerzająca swoje wpływy za Odrę). Inne to tornowska i feldberska[1].
Słowianie połabscy zamieszkiwali tereny między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą od VI wieku. We wczesnym średniowieczu stali się celem ekspansji Karola Wielkiego, a później najazdów Sasów. Obodrzyce i Wieleci w VII wieku dostali się pod wpływy państwa Franków. Wyzwolili się z nich w 983 po zdobyciu m.in. Hobolina i Hamburga[2]. Powstanie zakończyła nierozstrzygnięta bitwa pod Białoziemiem, między Tangerą a Muldą – dopływami Łaby.
Dokument cesarza Ludwika Pobożnego napisany do biskupa Würzburga w latach 826-830, który odwołuje się do wydarzeń z czasów Karola Wielkiego, wspomina dwa słowiańskie plemiona "Moinvinidi i Radanzvinidi" mieszkające między rzeką Men i Radencą. W dokumencie tym cesarz zaleca ochrzczenie Słowian należących do tych plemion i zbudowanie dla nich kościoła na terenie diecezji würzburskiej[3].
W 937 roku Otton I Wielki utworzył na południowo-wschodnich rubieżach Saksonii Marchię Wschodnią zwaną też "Marchią Saską", obejmującą terytorium od gór Harz po rzeki Soławę i Muldę. Celem ustanowienia tej marchii był podbój graniczących z nią ziem zamieszkałych przez Słowian połabskich.
W latach 955–957 przez Połabie przetoczyła się fala powstań słowiańskich przeciwko dominacji niemieckiej. Powstanie objęło także północnych Wieletów i Obodrzyców. Pomimo trudności z powodu braku poparcia działań królewskich przez opozycję, powstanie zostało spacyfikowane. Najdłużej opierali się Wieleci, pokonani w 957 roku. Władza niemiecka na terytoriach Słowian połabskich umocniła się, czego wyrazem było powołanie w Brennie i Hobolinie biskupstw[4].
Po zajęciu Łużyc w 963 roku marchia ta graniczyła bezpośrednio z państwem polskim Mieszka. Jej władcą był margrabia Gero (zm. 965). Po jego śmierci, w roku 966, cesarz Otton podzielił marchię na 6 części.
W roku 1108 biskupi niemieccy ogłosili manifest nawołujący do ekspansji na ziemie Słowian połabskich. W XII wieku (wyprawa z 1147) miała miejsce tzw. krucjata połabska – zbrojna wyprawa wojenna zorganizowana z upoważnienia papieża Eugeniusza III. Feudałowie niemieccy zaatakowali pogańskie plemiona Słowian połabskich. W wyniku licznych wypraw krzyżowych, w których brali udział także schrystianizowani wcześniej władcy polscy, wiele z tych plemion zostało ujarzmionych. Najdłużej (do pocz. XVIII wieku) ich język i obyczaje zachowały się na zachód od dolnej Łaby, gdzie mieszkali potomkowie Drzewian. Jedynym władcą słowiańskim, który oparł się chrystianizacji i odparł krucjatę był książę Niklot.
Na podbitych terenach Niemcy rozpoczęli we wczesnym średniowieczu tzw. Ostsiedlung[5] proces osiedleńczy na wschód od rzeki Łaby i Soławy oraz wzmożoną germanizację ludności słowiańskiej w wyniku czego do dnia dzisiejszego na tych terenach dawniej zamieszkanych przez Słowian połabskich obecnie zachowała się jedynie 60 tys. populacja Serbów łużyckich[6].
Podział plemion połabskich
Marchia Wschodnia (Marchia Saska; ok. 1000 roku) i jej podział na 6 części. Plemiona słowiańskie zaznaczone czerwoną kursywą.
Najważniejsze plemiona wchodzące w skład Połabian to:
- Obodrzyce – tworzący związek obodrycki – oraz związani z nimi:
- Bytyńcy,
- Drzewianie,
- Glinianie – główny gród Lenzen,
- Morzyczanie,
- Połabianie,
- Reregowie (Obodrzyce właściwi),
- Smolińcy,
- Wagrowie – główny gród Starogard (ob. Oldenburg in Holstein),
- Warnowie.
Zamieszkiwali terytorium północno-zachodniego Połabia.
- Wieleci (określani od końca X wieku także jako Lucice) tworzący Związek Wielecki. W skład Wieletów wchodzili:
- Czrezpienianie,
- Chyżanie,
- Doleńcy,
- Doszanie,
- Nieletycy z centralnym grodem Hobolin (ob. Havelberg),
- Redarowie z głównym grodem w Radogoszczy,
- Rzeczanie,
- Sprewianie – główny gród Kopanica (ob. dzielnica Berlina Köpenick),
- Stodoranie (Hawelanie) – główny gród Brenna (ob. Brandenburg) oraz Spandau,
- Wkrzanie,
- Zamczycy,
- Ziemczycy.
Zamieszkiwali część środkową (dorzecze rzeki Sprewy i Hoboli) oraz część północno-zachodnią Połabia. Centrum polityczne Wieletów mieściło się w Radogoszczy.
Zamieszkiwali na południu Połabia.
Inne plemiona:
Język Słowian połabskich
Słowianie połabscy posługiwali się językiem połabskim, spokrewnionym blisko z językiem pomorskim, polskim oraz czeskim (łącznie języki, wraz ze słowackim, tworzą grupę języków zachodniosłowiańskich).
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
