Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pelikan brunatny[3] (Pelecanus occidentalis) – gatunek dużego ptaka z rodziny pelikanów (Pelecanidae). Występuje na wybrzeżach znacznej części obu Ameryk – na Pacyfiku od południowej Kanady po Peru (oraz na Galapagos), na Atlantyku od północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych po Gujanę Francuską. Nie jest zagrożony.
Pelecanus occidentalis[1] | |||
Linnaeus, 1766 | |||
Osobnik z podgatunku P. o. californicus | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
pelikan brunatny | ||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Zasięg występowania | |||
występuje przez cały rok tylko poza sezonem lęgowym |
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten został opisany przez Karola Linneusza w 1766 roku w 12. edycji Systema Naturae[4]. Autor nadał mu nazwę Pelecanus occidentalis, która obowiązuje do tej pory[3][5][6]. Wyróżnia się 5 podgatunków[5][6].
Epitet gatunkowy occidentalis oznacza z łaciny „zachodni” (occidens, occidentis – „zachód”)[7].
Jego polska nazwa nawiązuje do ubarwienia piór.
Wygląd zewnętrzny: Obie płci ubarwione jednakowo, ale samiec nieco większy od samicy. Upierzenie samca i samicy: głowa biała, czoło żółte, szyja kasztanowata, ciało szarobrązowe. Nogi czarne. Dziób szary. Upierzenie młodych: szarobrązowe z białym spodem ciała. Samce poza okresem lęgowym: mniejsza ilość barwy żółtej i ciemniejsza szyja.
Rozmiary:
Masa: ok. 3,5 kg i więcej[5]
Północną granicę zasięgu występowania wyznacza Kolumbia Brytyjska (Kanada) na zachodzie i północno-wschodnie stany USA na wschodzie, a południową – Peru i Galapagos na zachodzie oraz Gujana Francuska na wschodzie. Sporadycznie spotykany w głębi USA oraz w Chile i Brazylii.
Głównie żywi się rybami, czasem padliną. Rzuca się w locie w dół i nurkuje, nabierając pełny dziób wody z rybami, które następnie odcedza, wypluwając wodę i odlatuje. Mewy często atakują pelikany i starają się je zmusić do wypuszczenia zdobyczy, by same mogły ją złapać (kleptoparazytyzm).
Jest to gatunek towarzyski. Poza porą lęgową żyje w stadach liczących ok. 50 ptaków, gromadzących się na wspólny sen i w miejscach, gdzie występują najlepsze ryby.
W porze gniazdowania stada stają się liczniejsze. Często można zaobserwować pelikany brunatne lecące w falistych rzędach, podążające za prowadzącym ptakiem.
Długość życia: ok. 15–25 lat
Sezon lęgowy: Pora lęgowa na północy zasięgu ma miejsce wiosną, w tropikach – w ciągu całego roku, choć szczyt sezonu różni się w zależności od miejsca występowania[5].
Gniazdo: Gniazdują w dołkach na ziemi lub na drzewach. Gniazda na ziemi są wysłane pierzem i ograniczone niskim kręgiem. Gniazda na drzewach zbudowane są ze źdźbeł i liści trzcin i umiejscowione na małej platformie z gałęzi. Niezależnie od miejsca gniazda, pelikany te gniazdują w koloniach.
Jaja: Z reguły samica składa 3 jaja.
Wysiadywanie: Jaja są wysiadywane przez oboje rodziców. Okres wysiadywania trwa ok. 39 dni.
Pisklęta: Młode wykluwają się nieopierzone, ale już po 2 tygodniach wyrasta im gęsty puch. Rodzice karmią pisklęta na wpół strawionymi resztkami ryb. W pierwszych dniach życia dorosłe ptaki uchylają dziób i zakraplają z niego oleistą ciecz w dzioby młodych. Kiedy małe pelikany podrosną, same wsadzają rodzicom głowy do dzioba. Wychowanie piskląt trwa najczęściej do 9 tygodni.
Choć pelikan brunatny jest w USA i w innych rejonach pod ochroną, w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. jego liczebność spadła w następstwie stosowania pestycydów w rolnictwie. Teraz jednak pelikany tak się rozmnożyły, że globalna populacja tego gatunku nie jest zagrożona.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN pelikan brunatny klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2006 roku szacowano liczebność światowej populacji na około 300 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności uznawany jest za wzrostowy, choć u niektórych populacji nie jest on znany[2].
Zaobserwować go można na wybrzeżach.
Od innych pelikanów odróżnić go można po upierzeniu. Jest jedynym pelikanem, u którego pióra są kasztanowate. Reszta pelikanów jest cała biała lub z niewielką ilością brązu na skrzydłach lub innych częściach ciała.
Wyróżniane podgatunki[5][6] | ||
---|---|---|
Pelecanus occidentalis occidentalis Linnaeus, 1766 | Podgatunek nominatywny. Lęgi na Karaibach oraz karaibskich wybrzeżach Ameryki Południowej – Kolumbii, Wenezueli aż po Trynidad i Tobago. | |
Pelecanus occidentalis californicus Ridgway, 1884 | lęgi: pacyficzne wybrzeża południowo-zachodnich USA (w tym Kalifornii) oraz północno-zachodniego Meksyku; poza sezonem lęgowym – na północ aż do Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie, na południe po Gwatemalę, rzadziej Salwador | |
Pelecanus occidentalis carolinensis Gmelin, 1789 | lęgi: wschodnie wybrzeża USA od stanu Maryland na południe, wybrzeża Morza Karaibskiego i Morza Sargassowego, także pacyficzne wybrzeża Hondurasu, Kostaryki i Panamy; poza sezonem lęgowym zasięg rozciąga się od Nowego Jorku po Wenezuelę | |
Pelecanus occidentalis murphyi Wetmore, 1945 | zachodnia Kolumbia i zachodni Ekwador; poza sezonem lęgowym także północne Peru | |
Pelecanus occidentalis urinator Wetmore, 1945 | Galapagos |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.