Obwód I Śródmieście – kryptonimy: „trójka”, „3” (w ramach SZP), „41” (w ramach ZWZ/AK), „XXI” (od 15 czerwca 1944), „I” (od 9 sierpnia 1944)[1], struktura Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, działającego w konspiracji w okresie okupacji niemieckiej w Polsce oraz walczącego w powstaniu warszawskim.

Komendantami obwodu byli kolejno:

Według Jerzego Kirchmayera w Obwodzie Śródmieście 1 marca 1944 oddziały obwodu (bez WSOP i WSK) zorganizowane były w 90 plutonów pełnych i 3 szkieletowe obejmując ok. 5500 osób, zaś według obliczeń Tomasza Strzembosza było to 2.745 żołnierzy[3].

W trakcie powstania Rejon I obwodu (bez III i VIII Zgrupowania na Powiślu) wraz z niektórymi oddziałami Rejonu 4 (Batalion in. Czarnieckiego, Batalion im. Łukasińskiego. część Batalionu „Chrobry” oraz batalionu im. Kilińskiego) zostały oddzielone na Starym Mieście, tworząc 7 sierpnia do 5 września Grupę Północ pod dowództwem płk. Karola Ziemskiego „Wachnowski”. Główna część obwodu, stanowiła Grupę „Śródmieście”, z której taktycznie 8 sierpnia wydzielono „Podobwód Śródmieście Południowe”, obejmujący Rejon 2 oraz Rejon 3. Po 20 września oddziały obwodu przekształciły się w 28 Dywizję Piechoty AK im. Stefana Okrzei.

Struktura Obwodu Śródmieście 1 sierpnia 1944

Dowództwo Obwodu

  • Komendant obwodu – ppłk. Edward Pfeiffer „Radwan”;
  • Zastępca komendanta – ppłk. Michał Chrupek „Rój”;
  • Szef sztabu – mjr Bernard Romanowski „Wola Jan”;
  • Oficer organizacyjny – mjr Włodzimierz Zawadzki „Bartkiewicz”;
  • Kwatermistrz – rtm. Tadeusz Znamierowski „Falkowski”;
  • Inspektor WSOP – por. rez. Witold Gorayski „Kołczan”;
  • Komendantka Wojskowej Służby Kobiet – Janina Maria Płoska „Rakieta Urszula”.

Oddziały w dyspozycji dowódcy obwodu

  • Pluton 1147 ochrony sztabu – dowódcy: ppor. rez. Kazimierz Pogorzelski „Rygiel”, ppor./por. Leopold Kummant „Ryski”, ppor. Dariusz Prosiński „Rawicz”, kpt. Wacław Wójcik „Nowy”, ppor./kpt. Józef Zatryb „Krzysztof”, ppor./por. Władysław Siła-Nowicki „Bogdaniec”, „Lis”, „Stefan”, kpr. pchor. Franciszek de Pourbaix „Piwnicki” i kpr. pchor. Wojciech Rostafiński „Wojciechowski”, ppor. Józef Rybicki „Andrzej”;
  • Pluton łączności – dowódca ppor. rez. Konstanty Relich „Rymkiewicz”;
  • Pluton saperów – dowódca NN
  • 100 kompania sztabowa – ppor. Jan Martinkin „Bohun”;
    • Pluton 101 „Bojowych Szkół” – dowódca plut. pchor. Kazimierz Pawlicki „Lubicz”;
    • Pluton 116 – dowódca kpr. pchor. Władysław Twardo „Kandys”;
  • 101 kompania WSOP – dowódca kpt. lek. Bohdan Didkowski „Newel”;
  • Pluton 1149 – dowódca por. rez. Piotr Umiński „Mazur”;
  • Pluton (kompania kadrowa) 1114 – dowódca ppor. Kazimierz Czyż „Andrzej Prawdzic” (Odwód dowódcy I obwodu);
  • Pluton (kompania kadrowa) 1150 „Perkun” – dowódca por. rez. Józef Celica „Lechicz” (Odwód dowódcy I obwodu);

Obwód dzielił się na cztery rejony:

Rejon 1 (Stare Miasto, Powiśle, Muranów) kryptonim „XXI-11”

Dowództwo
  • Komendant – mjr Stanisław Błaszczak „Róg”;
  • Zastępca komendanta – kpt. Jerzy Czarski „Czachar”
  • Szef sztabu – rtm. rez. Bolesław Mowiński „Gończ (zastępca dowódcy Zgrupowania „Róg”);
  • Oficer organizacyjny i adiutant – por. rez. Stanisław Jan Madanowski „Jędrek Sęp”;
  • Oficer informacyjny – plut. pchor. Władysław Piech „Piechura”;
  • Kwatermistrz – por. rez. Antoni Bogucki „Chromik”;
  • Oficer żywnościowy – ppor. Wacław Taras „Ogrodowski”;
  • Oficer łączności- ppor. Zbigniew Certowicz „Redlicz”;
  • Oficer prasowy – NN „Janiszewski”;
  • Oficer saperów – ppor. rez. sap. Stanisław Andrzejewski „Zaremba”;
  • Oficer dywersji – por. NN „Jarosław”;
  • Podinspektor WSOP – por. rez. Tadeusz Okolski „Dzik”; zastępca – por. rez. łącz. Stanisław Sienkiewicz „Leliwa”;
Oddziały

Rejon 2 (Śródmieście południowo-wschodnie) kryptonim „XXI-12”

Dowództwo
  • Komendant rtm. Władysław Abramowicz „Litwin”;
  • Zastępca komendanta – por. rez. Juliusz Łoskoczyński „Serafin”, „Kordian”;
  • Adiutant – ppor. rez. kaw. Henryk Dzięgielewski „Dunin”;
  • Kwatermistrz – kpt. Antoni Mikołajczak „Czyński”, „Jan”
  • Oficer uzbrojenia – ppor. NN „Rejter Zet”;
  • Lekarz – kpt. sł. s1. lek. Olgierd Buraczewski „Hołomnicki”;
  • Kapelan – kpt. ks. Wacław Włoczkowski „Karol Wielki”;
  • Oficer łączności – ppor. rez. łącz. Jerzy Mieczysław Zabierzowski „Maciek”;
  • dowódca plutonu żandarmerii – „Sas” (NN);
  • Podinspektor WSOP – kpt. Zygmunt Netzer „Kryska Mikołaj”;
  • Oficer gospodarczy – ppor. rez. Włodzimierz Szonert „Wojciechowski”;
  • Komendantka Wojskowej Służby Kobiet – strz. z cenz. NN „Wisłocka”;
Oddziały

Rejon 3 (Śródmieście południowo-zachodnie) kryptonim „XXI-13”

Dowództwo
  • Komendant – mjr Władysław Brzeziński „Ratusz”;
  • Adiutant – ppor. rez. Henryk Czesław Petruczenko „Podlasiak”;
  • Kwatermistrz – NN „Nałęcz”;
  • Oficer broni – ppor. Zbigniew Bukowski „Radca”
  • Lekarz – kpt. sł. st. lek. Zenon Deka „Druch”;
  • Oficer łączności – st. sierż./kpt. Roman Fundowicz „Rafał”;
  • Podinspektor WSOP – por. rez. art. Kazimierz Konat „Żbikowski”;
  • Pluton łączności 149 – dowódca ppor. rez. łącz. Jerzy Sieczkowski „Alf”;
Oddziały

Rejon 4 (Śródmieście północno-zachodnie) kryptonim „XXI-14” „Reguła”

Dowództwo
  • Komendant – mjr Stanisław Steczkowski „Zagończyk”;
  • Adiutant – ppor. rez. piech. Andrzej Rudziński „Wilczyński”;
  • Oficer organizacyjny – rtm. rez. kaw. Romuald Jan Górski „Bystry”;
  • Oficer informacyjny – ppor. Marian Windyga „Wąsik Eliot”;
  • Oficer wyszkolenia – por. sł. st. piech. Michał Zaborowski „Jacek Sęp”;
  • Kwatermistrz – kpt. rez. piech. NN „Ostoja II”;
  • Oficer broni – rtm. sł. st. kaw. Zygmunt Orłowski „Brzeszczot”;
  • Lekarz – ppor. sł. st. lek. Mirosław Vitali „Jerzy”;
  • Kapelan – kpt. ks. Wiktor Potrzebski „Corda”;
  • Oficer łączności – ppor. rez. kaw. Zdzisław Stanisław Bańkowski „Opat”;
  • Oficer propagandy – ppor. rez. piech. Rajmund Habermass „Niezłomny”;
  • Oficer prasowy – ppor. rez. piech. Lubomir Rubach „Orawiec”;
  • Podinspektor WSOP – ppor. inż. Tadeusz Sztalkopf „Zarzycki Kazimierz”;
  • Komendantka Wojskowej Służby Kobiet – Irena Siwicka-Żychiewicz „Hawrań”;
  • Pluton łączności – dowódca ppor. rez. Franciszek Karol Śadel „Winiar”;
  • Pluton saperów – ppor. rez. Stefan Nast „Orlicz”;
  • Pluton osłonowy sztabu – dowódca por. rez. Stefan Skórzewski „Stefan Werpechowski”; [potrzebny przypis]
Oddziały

Przypisy

Bibliografia

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.