28 Dywizja Piechoty Armii Krajowej

28 Dywizja Piechoty Armii Krajowej im. Stefana Okrzei (28 DP AK) – wielka jednostka piechoty Armii Krajowej działająca od 20 września do 5 października 1944 w trakcie powstania warszawskiego. Patronem dywizji był Stefan Okrzeja, członek Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS, uczestnik rewolucji 1905 roku, stracony za zamach na oficera policji.

Ten artykuł dotyczy 28 Dywizji Piechoty AK im. Stefana Okrzei. Zobacz też: 28 Dywizja Piechoty - stronę ujednoznaczniającą.

28 Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	20 września 1944
Rozformowanie	5 października 1944
Patron	Stefan Okrzeja
Tradycje
Rodowód	28 Dywizja Piechoty 1921 - 1939
Dowódcy
Pierwszy	płk. Franciszek Pfeiffer „Radwan”
Działania zbrojne
II wojna światowa (Powstanie warszawskie)
Organizacja
Rodzaj wojsk	wojska lądowe
Podległość	Warszawski Korpus AK
Skład	15 Pułk Piechoty „Wilków” AK 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej AK 72 Pułk Piechoty AK

Historia

28 DP AK zorganizowana została w czasie powstania warszawskiego z oddziałów powstańczych walczących w ramach Obwodu I Śródmieście. Dywizja została utworzona rozkazem Komendanta Armii Krajowej L.dz.7/III z 20 września 1944, oraz rozkazem organizacyjnym nr 32 Komendanta Okręgu Warszawskiego z 21 września 1944^[1].

Dywizja pod dowództwem płk. piech. Franciszka Edwarda Pfeiffera, weszła w skład Warszawskiego Korpusu AK. Zdaniem historyka Krzysztofa Komorowskiego nowa struktura:

miała na celu wystąpienie w formie regularnego wojska na czas wkroczenia Armii Czerwonej, a na wypadek niewoli niemieckiej uznanie praw kombatanckich^[2]

W dniach 4–5 października w wyniku kapitulacji oddziały dywizji wymaszerowały do niewoli.

Skład

Na mocy rozkazu dowódcy okręgu Armii Krajowej w skład dywizji wchodziły:

• 15 Pułk Piechoty „Wilków” AK - dowódca ppłk. Franciszek Rataj „Paweł”;
  • Zgrupowanie „Chrobry II”
  • Zgrupowanie „Gurt”
  • Batalion „Rum”;
  • Batalion im. Sowińskiego;

• 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej AK - dowódca mjr Stanisław Błaszczak „Róg”
  • Zgrupowanie „Bartkiewicz” (w tym kilka oddziałów z dawnego Zgrupowania „Róg”, które przeszły ze Starego Miasta);
  • Zgrupowanie „Krybar”

• 72 Pułk Piechoty AK - dowódca ppłk. art. Jan Szczurek-Cergowski „Sławbor”
  • Batalion „Golski”;
  • Batalion „Miłosz”;
  • Batalion „Stefan”;
  • Batalion „Ostoja”.

• 28 pułk artylerii lekkiej - brak danych o jego organizacji;

W ramach dywizji działały również struktury 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” AK, pod dowództwem ppłk. Stanisława Kamińskiego „Daniel” w skład którego weszły:

• Batalion „Zaremba-Piorun”
• Batalion „Ruczaj”
• Batalion „Radosław” w składzie (Oddział „Sokół”, oddział „Radosław”, 3 Batalion „Bełt”)^[3]; Była to jednostka zorganizowana odrębnie od 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” AK na Żoliborzu.

Według rozkazu Komendanta Okręgu AK z 3 października 1944, oddziały dywizji poszły do niewoli w następującej kolejności:

• 4 października o godz. 9.00 wymaszerował 21 pułk piechoty pod dowództwem ppłk. Stanisława Kamińskiego „Daniel”;
• 5 października ze Śródmieścia Południowego wymaszerował 72 pułk piechoty pod dowództwem ppłk. Jana Szczurek-Cergowskiego „Sławbor”. Do kolumny pułku dołączyła Komenda Główna AK, Komenda Obszaru Warszawskiego, dowództwo 10 dywizji oraz oddziały NSZ; Tego samego dnia ze Śródmieścia Północnego wymaszerował 36 pułk piechoty, do którego dołączyły Komenda Okręgu oraz dowództwo i sztab 28 dywizji, oraz 15 pułk piechoty^[4];.

Z oddziałów dywizji wyłączono batalion ochronny (asystencyjny) w składzie 3 kompanii, pod dowództwem ppłk. Franciszka Packa „Mścisław”, dla utrzymania porządku, zachowania bezpieczeństwa oraz ewakuacji szpitali. W skład batalionu weszły kompanie:

• Kompania (2 Kompania batalionu „Miłosz”, 72 pułk piechoty) – dowódca por. Edward Ładkowski „Kulawy”
• Kompania C ((8 kompania Batalionu „Kiliński”, 36 pułk piechoty)
• Kompania D (zbiorcza kompania „Kiliński”, 15 pułk piechoty) – dowódca por. Wacław Janelli „Jarząbek”.

Batalion pełnił swe funkcje do 9 października 1944.

Przypisy

1. Komorowski Krzysztof: Bitwa o Warszawę`44. Militarne aspekty Powstania Warszawskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004, s. 538–539.
2. Komorowski Krzysztof: Bitwa o Warszawę`44. Militarne aspekty Powstania Warszawskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004, s. 261.
3. Strok Marek: Bataliony Iwo i Ostoja. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004, s. 496.
4. Komorowski Krzysztof: Bitwa o Warszawę`44. Militarne aspekty Powstania Warszawskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004, s. 564.

Bibliografia

• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią Wieki nr 9/1986.
• Grzegorz Jasiński, Z drugiej strony lustra, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 3 (223), Warszawa 2008, ISSN 1640-6281, s. 192.