Loading AI tools
miasto w województwie kujawsko-pomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nakło nad Notecią (niem. Nakel an der Netze) – miasto w Polsce w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba powiatu nakielskiego, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nakło nad Notecią. Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r., Nakło nad Notecią liczyło 17 189 mieszkańców[1].
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Rynek | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Aglomeracja | |||||
Prawa miejskie |
1299 | ||||
Burmistrz |
Sławomir Napierała | ||||
Powierzchnia |
10,62 km² | ||||
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 52 | ||||
Kod pocztowy |
89-100 | ||||
Tablice rejestracyjne |
CNA | ||||
Położenie na mapie gminy Nakło nad Notecią | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu nakielskiego | |||||
53°08′20″N 17°35′58″E | |||||
TERC (TERYT) |
0410034 | ||||
SIMC |
0929463 | ||||
Urząd miejski ul. Ks. Piotra Skargi 789-100 Nakło nad Notecią | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Miasto królewskie lokowane w 1299 roku[2]. Miasto Nakiel należało do starostwa nakielskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie nakielskim województwa kaliskiego[3].
Miasto położone jest na prawobrzeżnej ziemi nadnoteckiej, w południowo-wschodniej części Krajny, w pasie Pojezierza Południowopomorskiego (w tym Pojezierza Krajeńskiego), przy drodze krajowej nr 10, w odległości 31 km na zachód od Bydgoszczy.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 10,62 km²[4].
Po raz pierwszy miejscowość zanotowana została w najstarszej Kronice polskiej spisanej po łacinie w latach 1112–1116 przez Galla Anonima, gdzie wspomniana jest w łacińskiej nazwie castrum Nakel[5] (pol. gród Nakieł)[6][7]. Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą Nakil wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Gnieźnie w 1288 roku sygnowanym przez króla polskiego Przemysła II. Wymienia on kasztelana Nakła Zbiluda we fragmencie „Zbiludo castellano de Nakil”[8].
Jeden z pierwszych zachowanych dokumentów z nazwą miasta w języku polskim zanotował w 1429 roku Marcin z Międzyrzecza, który wymienił w nim czestnika bydgoskiego i starostę nakielskiego Tomka z Pakości – w org. „Thomekspakosczy czestnik bidgosczky ystarosta nakelsky”[9].
Kluczowy gród obronny Pomorzan przy granicy z Polską w 1090 roku został zdobyty w wyniku oblężenia przez wojska polskie pod dowództwem palatyna Sieciecha przy jednoczesnym odparciu odsieczy Pomorzan z głębi kraju. W 1091 Władysław Herman z pomocą czeską bezskutecznie oblegał Nakło (czyli wcześniej Pomorzanie musieli jakoś odzyskać ten gród). To nieudane oblężenie oznaczało, że Pomorze na pewien czas usamodzielniło się od Polski.
Ostatecznie gród został opanowany przez Bolesława Krzywoustego w 1113 roku i włączony w obręb państwa Piastów, co odnotował Gall Anonim w księdze III Kroniki polskiej w 26. rozdziale zatytułowanym „Pomorani tradiderunt castrum Nakel Polonis”, czyli po polsku „Pomorzanie oddali Polakom gród Nakieł”[6]. W 1299 roku Władysław Łokietek nadał miastu prawa miejskie. Po 1357 roku król Kazimierz Wielki zbudował w Nakle murowany gotycki zamek, który nazywano potem zamkiem Krajna lub krajeńskim. W dniu 3 marca 1393 roku książę szczeciński Warcisław VII otrzymał gród Nakło od króla polskiego Władysława Jagiełły w zamian za prowadzenie dalszej blokady lądowej państwa krzyżackiego. W czasie wojny trzynastoletniej Nakło wystawiło w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[10]. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Nakle[11].
Po utworzeniu osobnego powiatu nakielskiego, stało się ono siedzibą dwóch sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego, które funkcjonowały do rozbiorów[12]. Nakło następnie wchodziło w skład prowincji wielkopolskiej Korony Królestwa Polskiego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po rozbiorach znajdowało się w zaborze pruskim.
Budowa kanału bydgoskiego oraz ukończenie w 1851 roku jednej z pierwszych linii kolejowych na ziemiach polskich przyczyniły się do rozwoju gospodarczego miasta.
W Nakle nad Notecią mieszkali Ignacy i Józef Oborscy, którzy, dzięki rozległym kontaktom w Wielkim Księstwie Poznańskim i Prusach Zachodnich, w połowie XIX w. zajmowali się rozprowadzaniem wśród ziemiaństwa i oficjalistów druków socjalistycznej Gromady Rewolucyjnej Londyn. Po wojnie krymskiej policja pruska podjęła przeciw nim śledztwo. W 1858 r. bracia Oborscy skupili wokół siebie grupę zwolenników, lecz próby podjęcia współpracy z Karolem Libeltem, Aleksandrem Guttrym i Władysławem Niegolewskim nie powiodły się[13].
Miejski pieniądz zastępczy (Notgeld) w formie papierowej występował w latach 1914–1919.
20 stycznia w 1920 roku, wypełniając postanowienia traktatu wersalskiego, do Nakła wjechały oddziały 5 pułku strzelców wielkopolskich pod dowództwem płk. Wrzalińskiego.
W 1945 roku w walkach o zdobycie Nakła i okolic poległo 463 żołnierzy radzieckich. Pochowani zostali w miejscowościach, w których zostali zabici. W 1946 roku władze miasta rozpoczęły ekshumacje poległych. W 1947 roku stworzono specjalny cmentarz, gdzie przeniesiono szczątki poległych, znajdujący się w pobliżu cmentarza rzymskokatolickiego, a na mogiłach postawiono obelisk pamiątkowy. Na cmentarzu pochowano 242 żołnierzy radzieckich[14].
W okresie Polski Ludowej w mieście rozwinął się przemysł spożywczy, elektrotechniczny, maszynowy i drzewny[15]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.
Inne obiekty godne zwiedzenia w Nakle[17]:
W 2011 pomiędzy ulicami Poznańską i Notecką NAVIMOR-INVEST z Gdańska wybudował basen portowy wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną na Noteci. Znajduje się tu slip obsługujący łodzie o masie do 5 ton, w basenie portowym cumować może ok. 30 jednostek żeglarskich i sportowych różnej wielkości[18].
Ta sekcja od 2019-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.