Morzeszczyn (gmina)

Morzeszczyn to kociewska gmina wiejska w województwie pomorskim w powiecie tczewskim. W latach 1975–1998 położona była w województwie gdańskim.

Morzeszczyn

gmina wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	tczewski
TERC	2214032
Wójt	Piotr Kazimierz Laniecki
Powierzchnia	91,22 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	3 727[1]
• gęstość	40,9 os./km²
Nr kierunkowy	58
Tablice rejestracyjne	GTC
Adres urzędu: ul. Kociewska 14 83-132 Morzeszczyn
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 11 Liczba miejscowości 16
Położenie na mapie Polski Morzeszczyn
Położenie na mapie województwa pomorskiego Morzeszczyn
53°50′N 18°41′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W skład gminy wchodzi 11 sołectw: Borkowo, Dzierżążno, Gąsiorki, Gętomie, Kierwałd, Królów Las, Lipia Góra, Majewo, Morzeszczyn, Nowa Cerkiew, Rzeżęcin

Siedzibą gminy jest wieś Morzeszczyn.

Według danych z 30 czerwca 2004 roku gminę zamieszkiwały 3792 osoby^[2].

Położenie

Gmina ulokowana jest w obrębie Pojezierza Starogardzkiego w zasięgu zlewni rzeki Wierzycy i jej dopływu rzeki Janki. Północno-wschodnia część położona jest w obrębie Gniewskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Gmina Morzeszczyn położona jest w południowej części woj. Pomorskiego, ok. 76 km od stolicy regionu – Gdańska, ok. 42 km od stolicy powiatu – Tczewa. Teren graniczy administracyjnie z następującymi gminami:

• od zachodu z gminą Bobowo i Skórcz (gmina wiejska)
• od północy z gminą Pelplin
• od wschodu z gminą Gniew
• od południa z gminą Smętowo Graniczne

Struktura powierzchni

Gmina stanowi 13,08% powierzchni powiatu. Według danych z roku 2005 gmina Morzeszczyn ma obszar 91,24 km²^[3], w tym:

• użytki rolne: 72%
• użytki leśne: 17%
• grunty zabudowane, nieużytki, wody płynące, małe jeziora: 10%

Infrastruktura

Szlaki komunikacyjne

Podstawowe powiązania realizowane są przez drogę wojewódzką nr 234 łączącą Gniew ze Skórczem.

Kolej

Przez teren gminy osiowo przebiega zelektryfikowana, magistralna linia kolejowa Śląsk – Gdańsk. Stacje z przystankami osobowymi obsługującymi obszar gminy są w miejscowościach Majewo oraz Morzeszczyn.

Autostrada

Przez teren gminy przebiega odcinek sekcji 4 autostrady A1. Najbliższe gminie węzły komunikacyjne, znajdują się w Ropuchach i Kopytkowie.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004 roku^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3792	100	1901	50,1	1891	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	41,6		20,8		20,7

• Piramida wieku mieszkańców gminy Morzeszczyn w 2014 roku^[1].

Historia

Udokumentowane dzieje gminy sięgają XIII wieku, tj. okresu władania tymi terenami przez Zakon Cystersów, natomiast najstarsze ślady pobytu ludzi na terenie gminy Morzeszczyn pochodzą z 9 tysiąclecia p.n.e. Zlokalizowano je w okolicach Nowej Cerkwi^{[potrzebny przypis]}. W 1276 roku do Pelplina przybyli Cystersi. Otrzymali oni z nadania księcia pomorskiego Mestwina II znaczny kompleks dóbr obejmujący również dużą część dzisiejszej gminy Morzeszczyn. W opactwie pelplińskim znalazły się dotychczasowe osady książęce między lewym brzegiem Janki i Liski. W skład dóbr cysterskich weszły sioła i przysiółki z okolic grodziska Skoszów, Borkowa i Nowej Cerkwi, a także osady rodowe z rejonu Rzeżęcina (pierwotnie zwane Radzięta) i Morzeszczyna (wcześniejsze Morzęta). W 1294 roku Cystersi uzyskali jeszcze dodatkowo ziemie na prawym brzegu Janki, określone jako połowa Bielskiego Lasu. Darczyńcą był późniejszy król Przemysł II. W obrębie tego nadania prowadzono później karczunki i lokowano wieś Królów Las. Cystersi zmienili życie tutejszej ludności. Zwolnili miejscowych z płacenia dziesięcin. Osuszali bagna i uczyli uprawiać ciężkie gleby gliniaste. Wprowadzili pług żelazny, zasady płodozmianu i odłogowania gruntów. Zorganizowali też rozproszone osadnictwo w zwarte wspólnoty wiejskie. Wytyczyli granice wsi, grunty parafialne sołeckie i gburskie, ustanowili prawo i władzę oraz powinności mieszkańców. Powstające wsie, młyny i murowane kościoły były oznaką rozwoju gospodarczego tych ziem. Istniejące do dziś wsie i osady lokowane były w wiekach średnich. Lokacje rozpoczęto od wsi Nowa Cerkiew i folwarku cysterskiego Borkowo. XIX wiek to ożywienie gospodarcze, to także folwarki - majątki ziemskie powstałe na wydzielonych gruntach wiejskich po uwłaszczeniu wsi. Fakt ten w XIX wieku zapoczątkował żywszy proces obrotu ziemią, rozwój części układów wiejskich, a także procesy parcelacyjne i wzmożenie akcji osadniczej. W wyniku przeprowadzonej przez rząd polski w latach 1935 – 1939 akcji osadniczej powstały tzw. „poniatówki”, które do dzisiejszych czasów wtapiają się w krajobraz tutejszych wsi. Po 1945 roku majątki ziemskie przejęło państwo i powstały w nich Państwowe Gospodarstwa Rolne. Historycznie ukształtowane układy przestrzenne majątków i wsi ulegały zmianom - zniknęły dwory, przekształcano folwarki, zaniedbano parki, a część wsi uzyskała nowe przestrzenne i architektoniczne oblicze^{[potrzebny przypis]}.

Turystyka

Przyroda

Do najcenniejszych przyrodniczo obszarów (poza terenem położonym w granicach Gniewskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu) należy układ dolin rzecznych. Dotyczy to szczególnie wschodniej części gminy cechującej się dobrze zachowanymi zbiorowiskami roślinnymi oraz doliny Janki pełniącej funkcję ważnego korytarza ekologicznego. Na terenie gminy znajdują się ponadto cztery pomniki przyrody. Są to: dąb szypułkowy o obwodzie 5,3 m umiejscowiony w Borkowie, dwa głazy narzutowe o obwodzie 4 i 6 m położone w Dzierżążnie oraz klon jawor o obwodzie 2,5 m znajdujący się w Morzeszczynie.

Architektura

Na terenie gminy znajdują się obiekty architektoniczne: kościoły (w Nowej Cerkwi, Królów Lesie i Dzierżążnie), Pomnik Męczeństwa, młyn w Królów Lesie, oraz XIX-wieczny dworek w Lipiej Górze.

Szkolnictwo

Funkcje oświatowe pełnią w gminie dwie placówki. Jest to Szkoła Podstawowa z Placówką przedszkolną. Drugą z placówek jest Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Nowej Cerkwi.

Sąsiednie gminy

Bobowo, Gniew, Pelplin, Skórcz, Smętowo Graniczne

Przypisy

1. Gmina Morzeszczyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona gminy Morzeszczyn