Mocz
płyn ustrojowy zawierający produkty uboczne metabolizmu zwierząt / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Mocz (łac. urina) – uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu, zawierający produkty metabolizmu bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju. Powstaje w nerkach podczas filtracji i resorpcji[1].
|
Ten artykuł od 2022-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości spożytych płynów i temperatury otoczenia.
W skład moczu wchodzi:
- 96% wody[1];
- 2,5% azotowych produktów przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, amoniak)[1];
- 1,5% soli mineralnych (chlorki, fosforany, węglany)[1];
- minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak)[potrzebny przypis].
W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się węglowodany (cukry), białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie. Obecność któregoś z tych czynników może być objawem choroby:
- cukier w moczu może oznaczać cukromocz – objaw cukrzycy;
- białko w moczu może oznaczać białkomocz – zaburzenia w pracy wątroby (np. żółtaczka);
- limfocyty oraz bakterie w moczu – objaw (np. roponercza).
- Osobny artykuł: Badanie moczu.
cecha | wartość |
---|---|
kolor | słomkowy |
smak | słony |
odczyn | pH 4,5–7,5 |
cukier | brak |
białko | brak |
nabłonki | pojedyncze |
erytrocyty | do kilku w polu widzenia |
leukocyty | kilka w polu widzenia |
Choroby związane z wydalaniem moczu:
Wydzielanie moczu jest regulowane na drodze nerwowej (przez międzymózgowie, korę mózgową i układ wegetatywny) oraz przez wazopresynę (hormon antydiuretyczny wydzielany przez przysadkę)[1], posiada także związek z układem krążenia[potrzebny przypis]. Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego. W zasadzie jest to akt odruchowy, którego kontroli człowiek uczy się w wieku ok. 1,5 roku. Zbyt wypełniony pęcherz powoduje mimowolne oddawanie moczu, czasem także w czasie snu (również u osób dorosłych). Niektóre zwierzęta, m.in.: ptaki oddają mocz bezwarunkowo, choć można ich nauczyć warunkowego oddawania moczu poprzez trenowanie[2][3].
Powstawanie moczu:
- Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami.
- Ta krew dostaje się do warstwy korowej kłębuszków nerkowych.
- W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi.
- W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego – czyli wchłonięcie cennych substancji z moczu pierwotnego do krwi: glukozy, witamin, soli mineralnych, wody.
- Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do kanalików zbiorczych[1].
- Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów.
- Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego.
- Przez cewkę moczową mocz wydalany jest z organizmu na zewnątrz.