Mikołaj z Łęczycy

Mikołaj z Łęczycy (ur. prawdopodobnie przed 1387^[1], zm. 18 kwietnia 1450) – polski dominikanin i inkwizytor.

Mikołaj z Łęczycy

Inkwizytor
Data i miejsce urodzenia	(przed 1387?) Łęczyca
Data i miejsce śmierci	18 kwietnia 1450 Kraków (?)
Inkwizytor diecezji poznańskiej i gnieźnieńskiej
Okres sprawowania	1427–18 kwietnia 1450
Przeor konwentu poznańskiego
Okres sprawowania	1427
Wyznanie	rzymskokatolickie
Inkardynacja	Zakon Kaznodziejski
Śluby zakonne	przed 1421
Prezbiterat	przed 1427

Życiorys

Pochodził z Łęczycy^[2][3]. Prawdopodobnie wstąpił do zakonu dominikanów w konwencie krakowskim^[2]. W latach 1421–1423 był wykładowcą sentencji w konwencie krakowskim i przed rokiem 1436 uzyskał stopień bakałarza teologii^[4][3]. W roku 1427 sprawował funkcję przeora konwentu poznańskiego oraz inkwizytora^[5][2]. Wiadomo, że na urząd inkwizytorski mianował go prowincjał polskiej prowincji dominikańskiej Mikołaj z Pniew (zm. 1431)^[2][3][6]. Jego jurysdykcja początkowo obejmowała jedynie diecezje gnieźnieńską i poznańską^[3], jednak najpóźniej w 1439 została rozszerzona także na diecezje płocką i włocławską^[2]. W sierpniu 1436 uzyskał przywilej od króla Władysława III, na mocy którego świeccy urzędnicy w całym Królestwie Polskim zobowiązani zostali do udzielania mu pomocy^[2][3].

Mikołaj z Łęczycy jest jednym z nielicznych polskich inkwizytorów, których działalność antyheretycka jest częściowo udokumentowana źródłowo. W 1438 poświadczona jest jego obecność w Żninie w archidiecezji gnieźnieńskiej. W latach 1439–1443 uczestniczył w przesłuchaniach podejrzanych o husytyzm mieszkańców Zbąszynia w diecezji poznańskiej^[2][7]. Blisko współpracował z biskupem poznańskim Andrzejem Bnińskim^[2][7]. Wiadomo też, że w 1440 biskup płocki Paweł Giżycki poprosił go o pomoc w zwalczaniu herezji husyckiej w Płocku^[8].

Losy Mikołaja po roku 1443 nie są znane. Jego zgon odnotowano w nekrologu krakowskich dominikanów pod datą 18 kwietnia 1450^[2].

Przypisy

1. Jedyną wskazówką dla określenia jego daty urodzenia jest fakt, że na początku 1427 sprawował urząd inkwizytora. Zgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem kanonicznym nominację na to stanowisko mógł otrzymać jedynie duchowny, który miał skończone co najmniej 40 lat. Całkowitej pewności jednak nie ma, gdyż sporadycznie Stolica Apostolska udzielała dyspensy od tego wymogu, a w przypadku Mikołaja z Łęczycy nie zachował się dokument nominacyjny, z którego mogłaby ewentualnie wynikać taka okoliczność. Zob. Michael Tavuzzi: Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474–1527. Leiden – Boston: BRILL, 2007, s. 39. ISBN 978-90-04-16094-1.
2. Polski słownik biograficzny, Tom 21, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976, s. 122-123.
3. Abraham Bzowski: Propago divi Hyacinthi thavmatvrgi Poloni, seu De rebus praeclare gestis in Prouincia poloniae Ordinis Praedicatorum commentarivs. Wenecja: apud Societam Minimam, 1606, s. 66-68.
4. Wacław Bucichowski, Lista lektorów dominikańskich prowincji polskiej od erygowania prowincji (1225) do roku 1525, „Przegląd Tomistyczny”, t. 6-7 (1997), s. 175 nr 764.
5. Krzysztof Kaczmarek, Konwent dominikanów poznańskich w średniowieczu, Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski, tom 1 (2003), s. 48-49.
6. Urząd prowincjała sprawował od 1419 do 1431, gdy zrezygnował z powodu choroby. Nominacja inkwizytorska Mikołaja z Łęczycy musiała więc mieć miejsce między 1419 a 1427.
7. Szymon Wrzesiński: Inkwizycja na ziemiach polskich. Zakrzewo: Wydawnictwo REPLIKA, 2009, s. 145-153. ISBN 978-83-7674-011-9.
8. Szymon Wrzesiński: Inkwizycja na ziemiach polskich. Zakrzewo: Wydawnictwo REPLIKA, 2009, s. 163. ISBN 978-83-7674-011-9.