Michał Butkiewicz (polityk)

Michał Butkiewicz (ur. 29 września 1886 w Grajewie^[1], zm. 7 października 1974 w Warszawie^[2]) – polski inżynier, kolejarz, działacz państwowy II Rzeczypospolitej.

Michał Butkiewicz

Data i miejsce urodzenia	29 września 1886 Grajewo, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	7 października 1974 Warszawa, Polska
Kierownik ministerstwa komunikacji
Okres	od 6 września 1932 do 9 maja 1933
Okres	od 9 maja 1933 (p.o) do 10 maja 1933
Poprzednik	Alfons Kühn
Minister Komunikacji
Okres	od 10 maja 1933 do 13 maja 1934
Okres	od 13 maja 1934 (p.o) do 15 maja 1934
Okres	od 15 maja 1934 do 28 marca 1935
Okres	od 28 marca 1935 do 12 października 1935
Okres	od 12 października 1935 (p.o) do 13 października 1935
Okres	od 13 października 1935 do 14 stycznia 1936
Następca	Juliusz Ulrych
Odznaczenia

Józef Piłsudski po powrocie z Wilna 21 marca 1935. Pierwszy z prawej minister komunikacji Michał Butkiewicz. Ostatnie znane zdjęcie Marszałka.

Grób Michała Butkiewicza na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie przed renowacją

Życiorys

Syn Adolfa i Anny z Domalewskich^[1]. Edukację rozpoczął w ośmioklasowym gimnazjum, które w wyniku bojkotu rosyjskich szkół w Królestwie Polskim opuścił w ostatniej klasie w 1905 r. W trakcie nauki gimnazjalnej należał do tajnego kółka samokształceniowego zrzeszającego młodzież polską. Następnie znalazł się w Zdołbunowie na Wołyniu, gdzie organizował tajne szkoły polskie i działał na rzecz uświadamiania młodzieży polskiej. W 1906 r. w Petersburgu zdał egzamin maturalny jako ekstern. Studia wyższe rozpoczął na Politechnice Kijowskiej^[1], gdzie angażował się w działalność organizacji postępowo-demokratycznych, należąc m.in. do „Bratniej Pomocy”^[1]. Uzyskał tytuł inżyniera. Po studiach rozpoczął pracę na Kolei Władykaukaskiej. Po kilku latach otrzymał awans na kierownika ruchu działu towarowego w dyrekcji w Rostowie nad Donem^[3]. Tu wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej^[1].

II Rzeczpospolita

Po powrocie do Polski, od 1.11.1918 r. podjął pracę w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Radomiu na stanowisku dyrektora ruchu. Następnie od 1.07.1926 r. został przeniesiony na takie samo stanowisko do Warszawy^[2]. W 1931 r. został naczelnikiem Wydziału Eksploatacyjnego Dyrekcji Kolei Państwowych w Warszawie, a następnie dyrektorem Kolei Państwowych w Radomiu^[1].

6 września 1932 Prezydent RP mianował go kierownikiem Ministerstwa Komunikacji^[4] w rządzie Aleksandra Prystora. Jednakże stanowisko objął dopiero 10.05.1933 r. rządzie Janusza Jędrzejewicza. Butkiewicz funkcję ministra komunikacji sprawował także w rządach: Leona Kozłowskiego, Walerego Sławka, Mariana Zyndram-Kościałkowskiego^[3].

Głównym zadaniem była unifikacja zarządzania transportem. W wyniku likwidacji Ministerstwa Robót Publicznych, cały transport śródlądowego został podporządkowany ministerstwu kierowanemu przez Butkiewicza. Jednakże procesu centralizacji nie rozłożył równomiernie. Ministerstwo posiadało bowiem nieograniczoną wprost władzę nad kolejami przy stosunkowo niewielkiej możliwości oddziaływania na transport lotniczy skupiony w Polskich Liniach Lotniczych „LOT”^[3]. Było to konsekwencją braku zabiegów w tej kwestii ze strony Butkiewicza, który również nie dążył do podporządkowania Ministerstwu Komunikacji transportu morskiego, pozostającego w kompetencji Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Za rządów Butkiewicza w ministerstwie, na Kujawach wybudowano nowe linie kolejowe, łącząc były zabór pruski z resztą kraju. Oprócz tego oddano do użytku linie kolejowe Warszawa-Radom i Miechów-Kraków^[2]. W 1934 r., po największej w XX w. powodzi, w ministerstwie opracowano program robót obejmujący regulację Wisły wraz z budową zbiorników i elektrowni wodnych w jej górnym dorzeczu oraz przebudowę Kanału Królewskiego, budowę Kanału Kamiennego i na odcinku Warta-Gopło. Pracę w ministerstwie zakończył 16.11.1936 r. Następnie został dyrektorem tramwajów w Zarządzie Miejskim Warszawy. Stanowisko to zajmował do 6.09.1939 r^[3].

W latach II Rzeczypospolitej był m.in. członkiem Rady Głównej Ligi, czy członkiem rady głównej Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich^[5].

Dalsze jego losy są nieznane^[2].

Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 85-3-23)^[6].

Grób Michała Butkiewicza po renowacji (2023)

W 2022 roku Fundacja ,,Stare Powązki" na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła miejsce pochówku Butkiewicza^[7].

Okresy pełnienia funkcji kierownika i ministra komunikacji

kierownik^[3]:

• 6.09.1932-9.05.1933
• p.o. 9-10.05.1933

minister^[3]:

• 10.05.1933 - 13.051934
• p.o. 13-15.05.1934
• 15.05.1934 - 28.03.1935,
• 28.03 - 12.10.1935
• p.o. 12-13.10.1935
• 13.10.1935 - 14.01.1936

Życie prywatne

Od 29 marca 1914 jego żoną była Zofia Egierska^[1].

Ordery i odznaczenia

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (14 stycznia 1936)^[8][9][10]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)^[11]
• Medal Niepodległości (6 czerwca 1931)^[12]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Order Krzyża Orła I klasy (Estonia, 1934)^[13]
• Złoty Krzyż Zasługi^[2]

Przypisy

1. StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 89.
2. Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939 [online], polona2.pl [dostęp 2023-09-15].
3. Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl [dostęp 2023-10-03] (pol.).
4. Dział urzędowy. „Monitor Polski”. 204, s. 1, 1932-09-06. Warszawa..
5. Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 210.
6. Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ WOLAŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-05-28].
7. Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online] [dostęp 2023-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11] (pol.).
8. M.P. z 1936 r. nr 11, poz. 17 „za wybitne zasługi dla Państwa”.
9. Pożegnalna audiencja ministra Butkiewicza. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 10 z 15 stycznia 1936.
10. Pożegnanie min. Butkiewicza i powitanie min. Ulrycha. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 12 z 17 stycznia 1936.
11. M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za zasługi przy organizacji i usprawnieniu służby eksploatacyjnej w Dyrekcji Kolei Państwowych w Radomiu”.
12. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
13. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-23]. (est.).

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 89. [dostęp 2020-12-21].