Maleszowa

Maleszowa – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Pierzchnica^[3][5].

Integralne części wsi Maleszowa^[3][5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0262220	Dwór	część wsi
0262237	Podlesie	część wsi

Maleszowa

wieś
Dwór w Maleszowej oraz ruiny stajni i wozowni
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Pierzchnica
Wysokość	od 260 do 303,8 m n.p.m.
Liczba ludności (2020)	252[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-015[2]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0262214[3]
Położenie na mapie Polski Maleszowa
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Maleszowa
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Maleszowa
Położenie na mapie gminy Pierzchnica Maleszowa
50°40′41″N 20°43′39″E[4]

Do 1954 roku istniała gmina Maleszowa. W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Maleszowa, po jej zniesieniu w gromadzie Piotrkowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Od 1950 r. we wsi działa zorganizowana z inicjatywy mieszkańców Ochotnicza Straż Pożarna.

Historia

Franciszka Krasińska

Nazwa wsi zapisywana była w przeszłości jako: Maleszow (1365), Pusta Malyechowska (1470-1480), Maleszowa (1540), a pochodzić miała od staropolskiego imienia Malesz.

Pierwsza źródłowa wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu króla Kazimierza Wielkiego z roku 1365, w którym wzmiankowany jest Wierzbięta piszący się de Maleszow, obdarowany przez króla wsią Łętownia, następnie jako właściciele wsi występują: w 1388 r. Jan z Maleszowa, w 1397 r. Jarosław z Maleszowej.

W spisie poborowym powiatu chęcińskiego z 1508 r. dziedzicem klucza ziemskiego złożonego z wsi: Brod, Gorky, Malyeschow wymieniony jest szlachcic Maliszowski. Wedle ustaleń Marii Gangi, mógł to być Stanisław Maleszowski herbu Gryf, bohater walk z Turkami, Tatarami i Włochami, pochowany został w krakowskim kościele św. Trójcy w 1555 r. Jego córka Anna z Maleszowskich wraz ze swoją ręką wniosła swoje części majątku Maleszowa w dom swojego męża, Jana Gałeckiego herbu Junosza, który w 1576 r. sprzedał dobra maleszowskie wojewodzie płockiemu, Stanisławowi Krasińskiemu herbu Ślepowron. Tak Maleszowa trafiła w posiadanie rodziny Krasińskich. Z czasem urodziła się Franciszka Krasińska. W Maleszowie bywał także Kazimierz Pułaski. W liczbie przesuwającej się młodzieży przez komnaty rezydencji Krasińskich, których przyciągała wieść o piękności starościanek, był i młodociany, bo 16 lat zaledwie liczący, przyszły bohater konfederacji barskiej – Kazimierz Pułaski. Zakochawszy się w pannie Franciszce, częściej niż inni tu przebywał, bo jak mówią i panna odpłacała mu afektami i dotąd pokazują pod Maleszową figurę Matki Boskiej Bolesnej z wyrytą na niej datą 1713 r. i napisem: Mater Dei Dolora Ora Pro Nobis – gdzie często chodząc oboje, gorąco do Boga zasyłali modły. Późniejsze wielkoświatowe życie Franciszki w Warszawie, na dworze Lubomirskich, gdzie poznała Karola, syna Augusta III, który oświadczył jej swe uczucia – tak olśniły Franciszkę, że zapomniała o Kazimierzu, starościcu wareckim.

W okresie Królestwa Kongresowego wieś i folwark, powiat stopnicki, gmina Maleszowa, parafia Lisów. Leży na prawo od drogi bitej z Chmielnika do Kielc. Posiadała gorzelnię, dwa młyny i cegielnię. W 1827 r. było 41 domów i 239 mieszkańców^[6].

Urodzeni w Maleszowej

Franciszka Krasińska (ur. 1742-03-19 19 marca 1742_(dts) w Maleszowej, zm. 30 kwietnia 1796 w Dreźnie) – królewiczowa polska, trzecia córka z czterech Stanisława Krasińskiego i Anieli Humięckiej, morganatyczna żona księcia kurlandzkiego Karola Krystiana Wettyna, syna króla Polski Augusta III Sasa i Marii Józefy Habsburżanki^[a].

Wincenty Sławęcki (ur. 1808 lub 1811 w Maleszowej, zm. 1876 w Rouen) – polski inżynier pracujący we Francji, emigrant po powstaniu listopadowym.

Zabytki

Zespół dworski, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.446/1-5 z 8.02.1958, z 22.06.1967 i z 31.08.1989)^[7]:

• Ruiny zamku Krasińskich z XVII w., położone na wyspie; jeszcze w czasie II wojny światowej zamykane drewnianymi wrotami. Zamek połączony był drewnianym mostkiem z dworem należącym przed wojną do rodziny Dąbrowskich.
• Dwór murowany z końca w. XVIII lub pocz. w. XIX. Frontem zwrócony na zach. Murowany. Parterowy, podpiwniczony. Na rzucie prostokąta, z nowszą przybudówką od pn, Układ wnętrza dwutraktowy. Zewnątrz podział ramowy; od frontu ślady ganku kolumnowego. Gzymsy nadokienne faliście wygięte, gzyms koronujący profilowany. W jednym z pokoi kominek klasycystyczny. Dach gontowy czterospadowy z dymnikami. Przy pn. ścianie dworu nowszy budynek parterowy, którego pd. Ściana murowana z kamienia z jedną strzelnicą i gzymsem kordonowym, będąca zapewne pozostałością pierwotnej budowli. Zewnątrz płyta kamienna z napisem wymieniającym wojewodę Krasińskiego (Gabriela?, wojewodę płockiego) i datą 1629.
• Pozostałości założenia parkowego z XVIII–XIX w.
• Ruiny stajni i wozowni z końca XVIII w.
• Lamus z II połowy XVIII w.
• Figura św. Jana Nepomucena z 1768 r.
• Pietà z 1713 .

• 
  Dwór z XVIII/XIX w.
• 
  Ruiny stajni i wozowni.
• 
  Lamus z XVIII/XIX w.
• 
  św. Jan Nepomucen
• 
  Pietà z 1713

Uwagi

1. Urodziła mu jedną córkę Marię Krystynę Albertynę, która następnie wyszła za Karola Emanuela Sabaudzkiego. Wnukiem Franciszki był Karol Albert, król sardyński w latach 1831–1849, a prawnukiem – Wiktor Emanuel II – król Włoch.

Przypisy

1. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 5,6 [dostęp 2022-03-16]
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 760 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-10-21].
4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 76043
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-10-21].brak numeru strony
6. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2016-04-23].
7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 30 [dostęp 2015-11-12].

Bibliografia

• Maleszowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 10.
• Maleszowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 295.

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna