Lista królów asyryjskich

Lista królów asyryjskich – lista wymieniająca w kolejności chronologicznej imiona oraz okres panowania (o ile jest znany) wszystkich władców Asyrii począwszy od czasów najdawniejszych aż do upadku imperium asyryjskiego w końcu VII w. p.n.e. Została ona utworzona w oparciu o informacje zawarte w ówczesnych źródłach pisanych (przede wszystkim Asyryjskiej liście królów), w korelacji z naszą obecną wiedzą historyczną.

okres „przedasyryjski” (ok. 2350–2000 p.n.e.)

W okresie tym, jak wskazują odkrycia archeologiczne i inskrypcje z miast Aszur i Niniwy, obszar będący kolebką późniejszego państwa asyryjskiego znajdował się pod kontrolą władców z dynastii akadyjskiej (ok. 2350–2150 p.n.e.) i III dynastii z Ur (ok. 2100–2000 p.n.e.)^[1]. W ich imieniu władzę nad obszarem tym, ze swej siedziby w mieście Aszur, będącym już wówczas ważnym centrum administracyjnym^[2], sprawował prowincjonalny gubernator (sum. énsi, akad. iššiakkum). Jednym z takich gubernatorów mógł być Azuzu, którego inskrypcję odnaleziono w Aszur^[3][4]. Nie nosi on w niej wprawdzie żadnego tytułu, ale nazywa siebie „sługą” akadyjskiego króla Manisztusu (ok. 2269–2255 p.n.e.)^[3][4]. W Aszur odnaleziono też inskrypcję niejakiego Ititi, „zarządcy” (sum. ugula, akad. waklum), który mógł być niezależnym władcą miasta-państwa Aszur w krótkim okresie dzielącym upadek imperium akadyjskiego od powstania imperium III dynastii z Ur (XXII wiek p.n.e.)^[3][4]. O kontroli królów z III dynastii z Ur nad Aszur świadczyć może odnaleziona w tym mieście inskrypcja Zariquma, gubernatora Aszur za rządów królów Szulgiego (2096–2048 p.n.e.) i Amar-Suena (ok. 2047–2038 p.n.e.)^[3][4].

okres staroasyryjski (ok. 2000–1750 p.n.e.)

Lista najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur. Niektórzy z nich znani są z własnych inskrypcji. W liście nie zostali uwzględnieni władcy umieszczeni na początku Asyryjskiej listy królów (ustępy wymieniające „17 królów, którzy mieszkali w namiotach” i „10 królów, którzy byli przodkami”), którzy (być może z wyjątkiem Uszpii i Apiaszala) nigdy nie panowali w Aszur: imiona władców z pierwszego ustępu wydają się tak naprawdę stanowić listę amoryckich plemion i nazw geograficznych, natomiast ustęp drugi zdaje się wymieniać amoryckich przodków Szamszi-Adada I (1813–1781 p.n.e.)^[5][6].

imię władcy	długość panowania według Asyryjskiej listy królów[7][8]	przybliżony okres/lata panowania	uwagi
Ušpia (Uszpia)	-	koniec XXI w. p.n.e. (?)[9]	wymieniany w inskrypcjach budowlanych późniejszych władców asyryjskich jako pierwszy znany budowniczy świątyni boga Aszura w Aszur[10][11]
Sulili[12]/Sulê[13] (Sulili)	-	koniec XXI w. p.n.e. (?)[14]	być może tożsamy z Ṣilulu, którego inskrypcję odkryto w Kanesz[15]
Kikkia (Kikkia)	-	koniec XXI w. p.n.e.[16]	wymieniany w inskrypcjach budowlanych późniejszych władców asyryjskich jako budowniczy murów obronnych wokół Aszur[16]
Akia (Akia)	-	przełom XXI\XX w. p.n.e.
Puzur-Aššur (Puzur-Aszur I)	-	początek XX w. p.n.e.	najprawdopodobniej założyciel rodzimej dynastii[17]
Šalim-ahum, Šallim-ahhe (Szalim-ahum)	-	początek XX w. p.n.e.	syn Puzur-Aszura I, znany z własnej inskrypcji odkrytej w Aszur[18]
Ilu-šūma (Ilu-szuma)	-	początek XX w. p.n.e.	syn Szalim-ahuma, znany z własnych inskrypcji z Aszur[19]
Erišum, Irišum (Eriszum I)	40 lat	1974–1935 p.n.e.[20] lub 1972–1933 p.n.e.[21]	syn Ilu-szumy, znany z własnych inskrypcji z Aszur[22]
Ikūnum (Ikunum)	(tekst zniszczony)	1934–1921 p.n.e.[20] lub 1932–1918 p.n.e.[21]	syn Eriszuma I, znany z własnych inskrypcji z Aszur[23]
Šarru-kīn (Sargon I)	(tekst zniszczony)	1920–1881 p.n.e.[20] lub 1917–1878 p.n.e.[21]	syn Ikunuma, znany z inskrypcji na pieczęci pochodzącej z Kanesz[24]
Puzur-Aššur (Puzur-Aszur II)	(tekst zniszczony)	1880–1873 p.n.e.[20] lub 1877–1870 p.n.e.[21]	syn Sargona I według Asyryjskiej listy królów
Narām-Sîn (Naram-Sin)	(tekst zniszczony)	1872–1829/19 p.n.e.[20] lub 1869–? p.n.e.[21]	syn Puzur-Aszura II według Asyryjskiej listy królów
Erišum (Eriszum II)	(tekst zniszczony)	1828/1818–1809 p.n.e.[20] lub ?–1809 p.n.e.[21]	syn Naram-Sina według Asyryjskiej listy królów
Šamši-Adad lub Šamši-Addu (Szamszi-Adad I)	33 lata	1808–1776 p.n.e.[20][21]	amorycki uzurpator, twórca potęgi państwa staroasyryjskiego; współczesny Hammurabiemu z Babilonu; najprawdopodobniej to za jego czasów powstała Asyryjska lista królów[25][26]
Išme-Dagan (Iszme-Dagan I)	40 lat	1775–1761? p.n.e.[20] lub 1775–1736? p.n.e.[21]	syn Szamszi-Adada I, współczesny Hammurabiemu z Babilonu

Iszme-Dagan pokonany został najprawdopodobniej w ok. 1761 r. p.n.e. przez Hammurabiego z Babilonu, który – jak podaje jego 33 „nazwa roczna” – podporządkować miał sobie wówczas „różne miasta w krainie Subartu i Ekallatum”^[27]. Wśród miast tych znajdować się musiało również Aszur, gdyż wymieniane jest ono wśród miast znajdujących się pod jego kontrolą w prologu Kodeksu Hammurabiego (kol. IV 53-58)^[27].

okres anarchii (ok. 1750–1700 r. p.n.e.)

Okres zamieszania i chaosu, bardzo słabo poznany. Kilku pretendentów do asyryjskiego tronu – w tym potomkowie Szamszi-Adada I – walczy ze sobą o władzę. Niektórych z nich Asyryjska lista królów nie wymienia.

władcy wymienieni w Asyryjskiej liście królów (wersji standardowej)

imiona władców	informacje dodatkowe z Asyryjskiej listy królów[28]
Aššur-dugul (Aszur-dugul)	„syn nikogo, bez praw do tronu, panował przez 6 lat”
Aššur-apla-idi Naşir-Sîn Sîn-nāmir Ipqi-Ištar Adad-şalūlu Adasi	„za Aszur-dugula, syna nikogo, Aszur-apla-idi, Nasir-Sin, Sin-namir, Ipqi-Isztar, Adad-salulu i Adasi, sześciu królów, synów nikogo, panowało na początku jego krótkich rządów”

władcy wymienieni w Asyryjskiej liście królów (wersji alternatywnej)

• Mūt-Aškur (Mut-Aszkur) – syn Iszme-Dagana I
• Rēmu(...) (rekonstruowane jako Remu(š?)^[29] lub Talmu-sz(arri)^[30]) – syn Mut-Aszkura?^[30]

władcy wymienieni w inskrypcji Puzur-Sina

• Asīnum (Asinum)^[31]
• Puzur-Sîn (Puzur-Sin)^[32]

okres stabilizacji (dynastia Adasiego) (ok. 1700–1350 r. p.n.e.)

Sytuacja w Asyrii stabilizuje się. Od Adasiego zaczyna się ciągła linia genealogiczna królów asyryjskich. Od poł. XV w. p.n.e. Asyria staje się lennikiem Mitanni. Datowanie panowania władców przybliżone.

imię władcy	informacje z Asyryjskiej listy królów[33][34]		lata panowania		uwagi
	pochodzenie	dŀugość panowania		według CAH[29][35]
Bēl-bāni (Bel-bani)	syn Adasiego	10 lat	ok. 1698–1689 p.n.e.	ok. 1700–1691 p.n.e.
Libāja (Libaja)	syn Bel-bani	17 lat	ok. 1688–1672 p.n.e.	ok. 1690–1674 p.n.e.
Šarma-Adad (I) (Szarma-Adad I)	syn Libaji	12 lat	ok. 1671–1660 p.n.e.	ok. 1673–1662 p.n.e.
Iptar-Sîn (Iptar-Sin)	syn Szarma-Adada I	12 lat	ok. 1659–1648 p.n.e.	ok. 1661–1650 p.n.e.
Bazāja (Bazaja)	syn Bel-bani	28 lat	ok. 1647–1620 p.n.e.	ok. 1649–1622 p.n.e.
Lullāja (Lullaja)	„syn nikogo” (uzurpator)	6 lat	ok. 1619–1614 p.n.e.	ok. 1621–1616 p.n.e.
Šū-Ninua (Szu-Ninua)	syn Bazaji	14 lat	ok. 1613–1600 p.n.e.	ok. 1615–1602 p.n.e.	wymieniony we fragmencie alternatywnej Asyryjskiej listy królów jako założyciel nowej dynastii
Šarma-Adad (II) (Szarma-Adad II)	syn Szu-Ninuy	3 lata	ok. 1599–1597 p.n.e.	ok. 1601–1599 p.n.e.
Erišum (III) (Eriszum III)	syn Szu-Ninuy	13 lat	ok. 1596–1584 p.n.e.	ok. 1598–1586 p.n.e.
Šamšī-Adad (II) (Szamszi-Adad II)	syn Eriszuma III	6 lat	ok. 1583–1578 p.n.e.	ok. 1585–1580 p.n.e.
Išme-Dagan (II) (Iszme-Dagan II)	syn Szamszi-Adada II	16 lat	ok. 1577–1562 p.n.e.	ok. 1579–1564 p.n.e.
Šamšī-Adad (III) (Szamszi-Adad III)	syn Iszme-Dagana II	16 lat	ok. 1561–1546 p.n.e.	ok. 1563–1548 p.n.e.
Aššur-nērāri (I) (Aszur-nirari I)	syn Iszme-Dagana II	26 lat	ok. 1545–1520 p.n.e.	ok. 1547–1522 p.n.e.
Puzur-Aššur (III) (Puzur-Aszur III)	syn Aszur-nerari I	14 lat[36]/24 lata[13]	ok. 1519–1496 p.n.e.	ok. 1521–1498 p.n.e.	według Kroniki synchronistycznej współczesny Burna-Buriaszowi I z Babilonu[37]
Enlil-nāṣir (I) (Enlil-nasir I)	syn Puzur-Aszura III	13 lat	ok. 1495–1483 p.n.e.	ok. 1497–1485 p.n.e.
Nūr-ili (Nur-ili)	syn Enlil-nasira I	12 lat	ok. 1482–1471 p.n.e.	ok. 1484–1473 p.n.e.
Aššur-šadûni (Aszur-szaduni)	syn Nur-ili	1 miesiąc	?	?
Aššur-rabî (I) (Aszur-rabi I)	syn Enlil-nasira I	(tekst uszkodzony)	ok. 1470–1451 p.n.e.	ok. 1472–1453 p.n.e.
Aššur-nādin-ahhē (I) (Aszur-nadin-ahhe I)	syn Aszur-rabi I	(tekst uszkodzony)	ok. 1450–1431 p.n.e.	ok. 1452–1433 p.n.e.
Enlil-nāṣir (II) (Enlil-nasir II)	brat Aszur-nadin-ahhe I	6 lat	ok. 1430–1425 p.n.e.	ok. 1432–1427 p.n.e.
Aššur-nērāri (II) (Aszur-nirari II)	syn Enlil-nasira II	7 lat	ok. 1424–1418 p.n.e.	ok. 1426–1420 p.n.e.
Aššur-bēl-nišēšu (Aszur-bel-niszeszu)	syn Aszur-nerari II	9 lat	ok. 1417–1409 p.n.e.	ok. 1419–1411 p.n.e.	według Kroniki synchronistycznej współczesny Kara-indaszowi z Babilonu[37]
Aššur-rēm-nišēšu (Aszur-rem-niszeszu)	syn Aszur-bel-niszeszu	8 lat	ok. 1408–1401 p.n.e.	ok. 1410–1403 p.n.e.
Aššur-nādin-ahhē (II) (Aszur-nadin-ahhe II)	syn Aszur-rem-niszeszu	10 lat	ok. 1400–1391 p.n.e.	ok. 1402–1393 p.n.e.
Eriba-Adad (I) (Eriba-Adad I)	syn Aszur-bel-niszeszu	27 lat	ok. 1390–1364 p.n.e.	ok. 1392–1366 p.n.e.

okres średnioasyryjski

imię władcy	informacje z Asyryjskiej Listy Królów[38][39]		lata panowania		uwagi
	pochodzenie	długość panowania	według van De Mieroopa[40]	według CAH[35]
Aššur-uballiṭ (Aszur-uballit I)	syn Eriba-Adada I	36 lat	1363–1328 p.n.e.	1365–1330 p.n.e.	współczesny czterem kolejnym władcom kasyckim: Burnaburiaszowi II, Kara-hardaszowi, Nazi-bugaszowi i Kurigalzu II
Enlil-nārārī (Enlil-narari)	syn Aszur-uballita I	10 lat	1327–1318 p.n.e.	1329–1320 p.n.e.	według Kroniki synchronistycznej współczesny Kurigalzu II z Babilonu[41]
Arik-dīn-ili (Arik-den-ili)	syn Enlil-narari	12 lat	1317–1306 p.n.e.	1319–1308 p.n.e.
Adad-nārārī (Adad-nirari I)	brat[13][13]/syn[36] Arik-den-ili	32 lata	1305–1274 p.n.e.	1307–1275 p.n.e.	według Kroniki synchronistycznej współczesny Nazi-Maruttaszowi z Babilonu[41]
Salmānu-ašarēd (Salmanasar I)	syn Adad-nirari I	30 lat	1273–1244 p.n.e.	1274–1245 p.n.e.
Tukultī-Ninurta (Tukulti-Ninurta I)	syn Salmanasara I	37 lat	1243–1207 p.n.e.	1244–1208 p.n.e.
Aššur-nādin-apli (Aszur-nadin-apli)	syn Tukulti-Ninurty I	3 lata[12][13]/4 lata[36]	1206–1203 p.n.e.	1207–1204 p.n.e.
Aššur-nērārī (Aszur-nirari III)	syn Aszurnasirpala[12][13]/Aszur-nadin-apli[36]	6 lat	1202–1197 p.n.e.	1203–1198 p.n.e.
Enlil-kudurrī-uṣur (Enlil-kudurri-usur)	syn Tukulti-Ninurty I	5 lat	1196–1192 p.n.e.	1197–1193 p.n.e.
Ninurta-apil-Ekur (Ninurta-apil-Ekur)	syn Ili-haddy, potomek Eriba-Adada I	3 lata[12][13]/13 lat[36]	1191–1179 p.n.e.	1192–1180 p.n.e.	założyciel nowej dynastii
Aššur-dān (Aszur-dan I)	syn Ninurty-apil-Ekura	46 lat	1178–1133 p.n.e.	1179–1134 p.n.e.
Ninurta-tukultī-Aššur (Ninurta-tukulti-Aszur)	syn Aszur-dana I	krócej niż rok	?	?
Mutakkil-Nusku (Mutakkil-Nusku)	brat Ninurty-tukulti-Aszura	krócej niż rok	?	?
Aššur-rēša-iši (Aszur-resza-iszi I)	syn Mutakkil-Nusku	18 lat	1132–1115 p.n.e.	1133–1116 p.n.e.
Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser I)	syn Aszur-resza-iszi I	39 lat	1114–1076 p.n.e.	1115–1077 p.n.e.	współczesny Marduk-nadin-ahhe z Babilonu
Ašarēd-apil-Ekur (Aszared-apil-Ekur)	syn Tiglatpilesara I	2 lata	1075–1074 p.n.e.	1076–1075 p.n.e.
Aššur-bēl-kala (Aszur-bel-kala)	syn Tiglat-Pilesera I	18 lat	1073–1056 p.n.e.	1074–1057 p.n.e.	według Kroniki synchronistycznej współczesny Marduk-szapik-zeri z Babilonu
Erība-Adad (Eriba-Adad II)	syn Aszur-bel-kala	2 lata	1055–1054 p.n.e.	1056–1055 p.n.e.
Šamšī-Adad (Szamszi-Adad IV)	syn Tiglat-Pilesera I	4 lata	1053–1050 p.n.e.	1054–1051 p.n.e.
Aššur-nāṣir-apli (Aszur-nasir-apli I)	syn Szamszi-Adada IV	19 lat	1049–1031 p.n.e.	1050–1032 p.n.e.
Salmānu-ašarēd (Salmanasar II)	syn Aszurnasirpala I	(tekst uszkodzony)	1030–1019 p.n.e.	1031–1020 p.n.e.
Aššur-nērārī (Aszur-nirari IV)	syn Salmanasara II	6 lat	1018–1013 p.n.e.	1019–1014 p.n.e.
Aššur-rabî (Aszur-rabi II)	syn Aszurnasirpala I	41 lat	1012-972 p.n.e.	1013-973 p.n.e.
Aššur-rēša-iši (Aszur-resza-iszi II)	syn Aszur-rabi II	5 lat	971-967 p.n.e.	972-968 p.n.e.
Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser II)	syn Aszur-resza-iszi II	32 lata	966-935 p.n.e.	967-935 p.n.e.

okres nowoasyryjski

imię władcy	informacje z Asyryjskiej Listy Królów[42][43]		lata panowania[44][45]	uwagi
	pochodzenie	długość panowania
Aššur-dān (Aszur-dan II)	syn Tiglat-Pilesera II	23 lata	934-912 p.n.e.
Adad-nērārī (Adad-nirari II)	syn Aszur-dana II	21 lat	911-891 p.n.e.	współczesny władcom babilońskim: Szamasz-mudammiqowi i Nabu-szuma-ukinowi I
Tukultī-Ninurta (Tukulti-Ninurta II)	syn Adad-nirari II	7 lat	890-884 p.n.e.	współczesny władcy babilońskiemu Nabu-szuma-ukinowi I
Aššur-nāṣir-apli (Aszurnasirpal II)	syn Tukulti-Ninurty II	25 lat	883-859 p.n.e.	przeniesienie stolicy państwa do Kalhu
Salmānu-ašarēd (Salmanasar III)	syn Aszurnasirpala II	35 lat	858-824 p.n.e.	współczesny władcom babilońskim: Nabu-apla-iddinie i Marduk-zakir-szumiemu I
Šamšī-Adad (Szamszi-Adad V)	syn Salmanasara III	13 lat	823-811 p.n.e.	współczesny władcom babilońskim: Marduk-zakir-szumiemu I, Marduk-balassu-iqbi i Baba-aha-iddinie
Adad-nērārī (Adad-nirari III)	syn Szamszi-Adada V	28 lat	810–783 p.n.e.	w chwili śmierci Szamszi-Adada V jego syn Adad-nirari był jeszcze małoletni i w jego imieniu przez pięć lat sprawowała władzę w Asyrii jako regentka jego matka Sammu-ramat[46].
Salmānu-ašarēd (Salmanasar IV)	syn Adad-nirari III	10 lat	782–773 p.n.e.
Aššur-dān (Aszur-dan III)	brat Salmanasara IV	18 lat	772–755 p.n.e.	w dziewiątym roku jego panowania (763 r. p.n.e.) miało miejsce zaćmienie słońca (tzw. zaćmienie Bur-Saggile)
Aššur-nērārī (Aszur-nirari V)	syn Adad-nirari III	10 lat	754–745 p.n.e.	współczesny Sarduri II, królowi Urartu
Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser III)	syn Aszur-nirari V	18 lat	744–727 p.n.e.	współczesny babilońskim królom: Nabu-nasirowi, Nabu-nadin-zeri, Nabu-szuma-ukinowi II i Nabu-mukin-zeri; król Babilonu w latach 729–727 p.n.e.; współczesny Sarduri II, królowi Urartu
Salmānu-ašarēd (Salmanasar V)	syn Tiglat-Pilesera III	5 lat	726–722 p.n.e.	na tym władcy kończy się Asyryjska lista królów

dynastia Sargonidów
imię władcy	lata panowania[44][45]	uwagi
Šarru-kīn (Sargon II)	721–705 p.n.e.	założyciel asyryjskiej dynastii Sargonidów
Sîn-ahhē-erība (Sennacheryb)	704–681 p.n.e.	syn Sargona II
Aššur-aha-iddina (Asarhaddon)	680–669 p.n.e.	syn Sennacheryba
Aššur-bāni-apli (Aszurbanipal)	668–627? p.n.e.	syn Asarhaddona
Aššur-etel-ilāni (Aszur-etel-ilani)	630?–626 p.n.e.[47] 627–623 p.n.e.[48]	syn Aszurbanipala
Sîn-šumu-lišir (Sin-szumu-liszir)	626 p.n.e.	uzurpator
Sîn-šarra-iškun (Sin-szarra-iszkun)	626–612 p.n.e.[47] 622–612 p.n.e.[48]	syn Aszurbanipala
Aššur-uballiṭ (Aszur-uballit II)	612–610 p.n.e.[47] 611–? p.n.e.[48]	610 rok p.n.e. – upadek miasta Harran - koniec imperium asyryjskiego

Zobacz też

• lista królów babilońskich
• lista królów elamickich
• lista królów hetyckich
• lista królów Larsy
• lista królów Urartu
• lista królów Mitanni

Przypisy

1. H. Lewy, Assyria..., s. 733–752.
2. H. Lewy, Assyria..., s. 734.
3. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 2-4.
4. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 19, przypis 4.
5. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 19, przypis 2.
6. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 1.
7. J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 136–139
8. A.K. Grayson Königslisten..., s. 104–105.
9. A. Malamat, King Lists..., s. 169., przypis 19
10. H. Lewy, Assyria..., s. 744.
11. A. Malamat, King Lists..., s. 169.
12. kopia B Asyryjskiej listy królów
13. kopia C Asyryjskiej listy królów
14. H. Lewy, Assyria..., s. 746.
15. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 5.
16. H. Lewy, Assyrian..., s. 747.
17. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 31.
18. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 6–7.
19. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 7-8.
20. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29
21. Old Assyrian limmu lists. cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29]. (ang.).
22. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 8–15.
23. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 16–17.
24. A.K. Grayson, Assyrian..., s. 17–18.
25. J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 136.
26. A.K. Grayson Königslisten..., s. 102.
27. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 142.
28. J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 139.
29. The Cambridge Ancient History (third edition), t. II/1 (History of the Middle East and the Aegean Region c. 1800–1350 B.C.), Cambridge University Press 1971, s. 820-821 (tabela „(B) WESTERN ASIA 1792–1390 B.C.”)
30. H. Lewy, Assyria..., s. 749.
31. brak jego imienia w Asyryjskiej liście królów, znany z inskrypcji Puzur-Sina
32. brak jego imienia w Asyryjskiej liście królów, znany z własnej inskrypcji odkrytej w Aszur
33. j-j. Glassner, Mesopotamian..., s. 138–141.
34. A.K. Grayson Königslisten..., s. 106–109.
35. The Cambridge Ancient History (third edition), t. II/2 (History of the Middle East and the Aegean Region c. 1380–1000 B.C.), Cambridge University Press 1975, s. 1040–1043 (tabela „(B) WESTERN ASIA, FOURTEENTH TO TENTH CENTURIES B.C.”).
36. kopia A Asyryjskiej listy królów
37. J.-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 177.
38. A.K. Grayson Königslisten..., s. 109–114.
39. J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 140–143.
40. M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 294–295
41. J.-J. Glassner, Mesopotamian.., s. 179
42. A.K. Grayson Königslisten..., s. 114–115.
43. J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 144–145.
44. F. Joannes, Historia..., s. 179–180.
45. M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 295–296
46. G. Leick, Historical..., s. 155.
47. F. Joannes, Historia..., s. 180.
48. M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 296

Bibliografia

• J-J. Glassner, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
• A.K. Grayson Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s.86–135.
• A.K. Grayson, Assyrian Royal Inscriptions, tom I (From the Beginning to Ashur-resha-ishi I), seria Records of the Ancient Near East (RANE), Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1972.
• F. Joannes, Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
• H. Lewy, Assyria, c. 2600–1816 B.C., w: The Cambridge Ancient History (third edition), t. I/2 (Early History of the Middle East), Cambridge University Press 1971, s. 729–770.
• G. Leick, Historical Dictionary of Mesopotamia, The Scarecrow Press, Inc., Plymouth 2010.
• A. Malamat, „King Lists of the Old Babylonian Period and Biblical Genealogies”, Journal of the American Oriental Society 88 (1968), s. 163–173.
• M. van De Mieroop, A History of the Ancient Near East ca. 3000-323 BC, Blackwell Publishing, 2004.
• K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.