Puzur-Aszur I

Puzur-Aszur I – jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, noszący tytuł „zarządcy (miasta) Aszur” (énsi a-šùr^ki)^[1][2][3], uważany za założyciela nowej, rodzimej dynastii, której członkowie rządzili miastem-państwem Aszur przez następne sto lat^[4]. Panował najprawdopodobniej na początku XX wieku p.n.e.^[4]

Ten artykuł dotyczy Puzur-Aszura I. Zobacz też: innych władców Asyrii o tym imieniu.

Imię

Akadyjskie imię tego władcy, brzmiące Puzur-Aššur^[5], znaczy „Ochroną jest bóg Aszur”^[6]. Nie są znane wprawdzie żadne inskrypcje tego władcy, ale w inskrypcjach jego następców Szalim-ahuma, Ilu-szumy i Eriszuma I, gdzie jest on wspominany, jego imię zapisywane było w ten sam sposób: pù-zur₈-^(d)a-šùr^[1][2][3].

„Sulili, Kikkia, Akia, Puzur-Aszur, Szalim-ahum, Ilu-szuma - razem sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”^[5][7]

ustęp Asyryjskiej listy królów wyliczający asyryjskich królów od 27 do 32

Asyryjska lista królów

Puzur-Aszur I wzmiankowany jest w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 30 władcę Asyrii^[5][7]. Występuje on tam jako czwarty z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”^[5][7]. Jako jego poprzednik wymieniany jest Akia, a jako jego następca Szalim-ahum^[5][7].

Dynastia

Puzur-Aszur I był najprawdopodobniej założycielem nowej dynastii władców rządzących miastem-państwem Aszur^[4]. Założenie takie wynika stąd, iż zarówno jego syn Szalim-ahum, jak i jego wnuk Ilu-szuma i prawnuk Eriszum I w swych własnych inskrypcjach wymieniają właśnie Puzur-Aszura I jako pierwszego znanego członka dynastii^[1][2][3]. Zgodnie z Asyryjską listą królów poprzednikiem Puzur-Aszura I na tronie asyryjskim miał być Akia, ale nie wiadomo czy należeli oni do tej samej dynastii^[7].

władcy z dynastii Puzur-Aszura I	pokrewieństwo	lata panowania według Veenhofa[7]	lata panowania według Barjamovica, Hertela i Larsena[8]	uwagi
Puzur-Aszur I	-	początek XX w. p.n.e.	początek XX w. p.n.e.	najprawdopodobniej założyciel dynastii
Szalim-ahum	syn Puzur-Aszura I	początek XX w. p.n.e.	początek XX w. p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Puzur-Aszura”[1]
Ilu-szuma	syn Szalim-ahuma	?-1974 p.n.e.	?-1971 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Szalim-ahuma”[2]
Eriszum I	syn Ilu-szumy	1974-1935 p.n.e.	1972-1933 p.n.e.	we własnych inskrypcjach nazywa siebie „synem Ilu-szumy”[9]
Ikunum	syn Eriszuma I	1934-1921 p.n.e.	1932-1918 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Eriszuma”[10]
Sargon I	syn Ikunuma	1920-1881 p.n.e.	1917-1878 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Ikunuma”[11]
Puzur-Aszur II	syn Sargona I	1880-1873 p.n.e.	1877-1870 p.n.e.	nazywany „synem Sargona” w Asyryjskiej liście królów[5]
Naram-Sin	syn Puzur-Aszura II	1872-1829/1819 p.n.e.	1869-? p.n.e.	nazywany „synem Puzur-Aszura” w Asyryjskiej liście królów[5]
Eriszum II	syn Naram-Sina	1828/1818-1809 p.n.e.	?-1809 p.n.e.	nazywany „synem Naram-Sina” w Asyryjskiej liście królów[5]

Panowanie

Panowanie Puzur-Aszura I i pozostałych pięciu władców wspomnianych w ustępie Asyryjskiej listy królów umieszczane jest w pięćdziesięcioletnim okresie pomiędzy ok. 2025 a ok. 1974 r. p.n.e.^[4] Ok. 2025 r. p.n.e., w kilka lat po objęciu tronu przez Ibbi-Suena, imperium III dynastii z Ur zaczęło się rozpadać i utraciło kontrolę nad swoimi obszarami peryferyjnymi, w tym nad miastem Aszur, tak więc Puzur-Aszur I, jako niezależny władca miasta-państwa Aszur, panować mógł dopiero po tej dacie^[12]. Z drugiej strony panować on musiał przed ok. 1974 r. p.n.e., gdyż dopiero wówczas, wraz z wstąpieniem na tron Eriszuma I, wprowadzono w Aszur instytucję corocznie wybieranego urzędnika limmu (eponima), podczas gdy Asyryjska lista królów zalicza Puzur-Aszura I do grupy wcześniejszych władców, za których rządów urzędnicy limmu nie byli jeszcze znani^[7].