Leszczyny uprawiane są dla jadalnych nasion zawartych w tzw. orzechach laskowych. Wykorzystywane są także do nasadzeń jako rośliny ozdobne (zwłaszcza odmiany o barwnych liściach). Drzewiasta leszczyna turecka wykorzystywana jest jako źródło surowca drzewnego[6].
Pokrój
Zwykle kilkumetrowej wysokości krzewy, ale należy tu też kilka gatunków drzewiastych: leszczyna Jacquemonta osiąga ok. 15 m wysokości, leszczyna turecka zwykle ok. 25 m, a leszczyna chińska do 40 m wysokości. Pędy leszczyn pokryte są włoskami, u części gatunków miękkimi, u części sztywnymi, szczecinkowatymi, czasem kłującymi (leszczyna himalajska). Pąki są zaokrąglone lub stępione[8].
Opadające zimą, skrętoległe[6]. Ogonki zwykle krótkie, ale u leszczyny tureckiej do 5 cm. Blaszka liściowa szeroka i zwykle sercowata u nasady, na brzegu w różny sposób zwykle podwójnie piłkowana (czasem też nieco klapowana). Liście zwykle owłosione, zwłaszcza od spodu[8].
Rozdzielnopłciowe, ale rośliny są jednopienne[8]. Kwiatostany z kwiatami męskimi mają postać zwisających kotek. Ich osie pokryte są łuskowatymi podsadkami w kątach których wyrastają trzy kwiaty. Są one bezokwiatowe i składają się tylko z 4 pręcików. Kwiaty żeńskie ukryte są w pąkach, z których ponad łuski wystawiają czerwone znamiona słupków[6].
Orzechy laskowe – kuliste do wydłużonych, o długości od 1 do 2,5 cm, z bardzo twardą skorupą i dużym, pojedynczym nasieniem wewnątrz. Owoce tkwią w okrywie owocowej (involucrum) powstającej ze zrastających się dwóch przysadek, której budowa i długość jest istotną cechą diagnostyczną wykorzystywaną do identyfikacji gatunków[6][8].
Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny brzozowatych z rzędu bukowców. W obrębie rodziny zaliczany do podrodziny leszczynowych Coryloideae J. D. Hooker[2]. Podrodzina ta wyodrębniana była w dawniejszych systemach często w randze osobnej rodziny, ale analizy filogenetyczne wskazały na bardzo bliskie pokrewieństwo tych grup i w kolejnych wersjach systemów APG rodzaj zaliczany jest do szeroko ujmowanej rodziny brzozowatych[2].
Orzechy laskowe produkowane głównie z odmian wielkoowocowych mieszańcowego pochodzenia mają duże znaczenie jako produkt spożywczy. Poza tym uzyskuje się z nich olej, który znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim oraz perfumeryjnym[9].
Odmiany leszczyny o barwnych liściach uprawiane są jako rośliny ozdobne w parkach i ogrodach[6].
Lekkie i giętkie drewno leszczyny używa się m.in. do wyrobu obręczy do beczek, a z pędów wykonuje się laski, wędziska i tyczki.
Węgiel drzewny uzyskany z leszczyny służy do wyrobu pałeczek rysunkowych[9].
Drewno leszczyny tureckiej, które ma różowy odcień, bywa stosowane w meblarstwie i w rzemiośle artystycznym.
Z gałązek leszczyny wykonywano różdżki używane przez różdżkarzy do poszukiwania podziemnych źródeł wody, a w średniowieczu sędziowie przy ich pomocy wykrywali złodziei i morderców[10][6].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN978-83-62975-45-7.
WłodzimierzW.SenetaWłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 2, Callicarpa - Cytisus, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1994, s. 206-207, ISBN83-01-11074-0.