Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leonard Nelson (ur. 11 lipca 1882 w Berlinie, zm. 29 października 1927 w Getyndze) – niemiecki filozof i przedstawiciel neokantyzmu oraz Nowej Szkoły Friesa[1].
Leonard Nelson był synem adwokata Heinricha Nelsona (1854-1929) i malarki Elisabeth Nelson (z rodz. Lejeune-Dirichlet, 1860-1920), wnuczki matematyka Petera Gustava Lejeune Dirichleta (1805-1859) i krewnej filozofa Mosesa Mendelssohna (1729-1786)[2]. W 1907 roku Leonard Nelson poślubił Elizabeth Schemann (1884-1954) w Berlinie-Wilmersdorf. Po ślubie para przeprowadziła się do mieszkania w Getyndze przy Nikolausberger Weg, gdzie Nelson mieszkał aż do śmierci. W tym małżeństwie urodził się syn Gerhard Nelson (ur. 7 maja 1909, zm. 1944 w II wojnie światowej we Włoszech). 5 kwietnia 1912 roku rozwiódł się. Elisabeth Nelson poślubiła później w 1917 roku filozofa Paula Hensela[3]. Grób Nelsona znajduje się na cmentarzu żydowskim w Melsungen (Hesja) niedaleko Kassel.
Leonard Nelson uczęszczał do francuskiego gimnazjum w Berlinie, gdzie w marcu 1901 roku uzyskał maturę. Studia podjął na Uniwersytecie Ruprechta-Karola w Heidelbergu w zakresie filozofii, prawa, nauk przyrodniczych i nauk o literaturze. Uczęszczał na zajęcia matematyka Leo Koenigsbergera, filozofa Kuno Fischera i logika Paula Hensela. W roku 1901 przeniósł się na Uniwersytet Humboldtów w Berlinie, gdzie pozostał aż do semestru letniego 1903 roku, aby następnie przenieść się do Getyngi na Uniwersytet Georga Augusta. Tutaj uzyskał pod skrzydłami Juliusa Baumanna doktorat w 1904 roku na podstawie pracy pod tytułem Jakob Friedrich Fries und seine jüngsten Kritiker i napotkał trudności w swej akademickiej karierze przede wszystkim ze strony Edmunda Husserla. Mimo to w 1908 roku wraz Kurtem Grellingiem sformułował antynomię Grellinga-Nelsona, wersji antynomii Russell'a. W 1909 roku dzięki wsparciu matematyka Davida Hilberta uzyskał habilitację.
Leonard Nelson był myślicielem politycznym, który kładł nacisk na jedność filozofii i praktyki. Przejście od teoretycznej refleksji do życia etycznego było częścią jego filozoficznego programu. Nelson sformułował koncepcję etycznego socjalizmu zbliżoną do neokantowskiej szkoły marburskiej. Jednak w 1917 roku wraz z założonym przez niego Internationalen Jugend-Bund (IJB) popadł w konflikt z linią Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. W 1925 roku przewodnictwo partii podjęło uchwałę o niezgodności ich doktryn. Po wykluczeniu Nelson założył Internationaler Sozialistischer Kampfbund (ISK), który od 1933 roku działał w opozycji do narodowego socjalizmu.
W Kampfbund zaangażowana była również Grete Hermann, która pracowała jako prywatna asystentka Nelsona od swej obrony pracy doktorskiej w 1925 roku. Grete Hermann razem z Minną Specht wydała tom System der philosophischen Ethik und Pädagogik w ramach pism zebranych Nelsona.
Intelektualnym celem Nelsona była kontynuacja krytycznej filozofii Immanuela Kanta, której realizację Nelson odkrył w myśli Jakoba Friedricha Friesa. Już jako młody student Nelson wraz z przyjaciółmi założył w Berlinie i w Getyndze filozoficzną grupę dyskusyjną zwaną Nowej Szkoły Friesa (szkoły neofriesjańskiej), która programowo nawiązywała do Starej Szkoły Friesa. Do kręgów związanych Nową Szkołą Friesa zaliczyć można następujące osobistości nauki i filozofii:
W 1913 roku oddał przewodnictwo w Jakob-Friedrich-Fries-Gesellschaft i wyznaczył Arthura Kronfelda jak zastępcę prezesa i sekretarza. Towarzystwo przetrwało I Wojnę Światową osłabione. Jedynie w 1921 roku odwołało konferencję na temat Relativitätstheorie und Kritische Philosophie.
Po zakończeniu I Wojny Światowej Nelson na wzór akademii platońskiej otworzył Akademię Filozoficzno-Polityczną.
Założył także Gesellschaft der Freunde der Philosophisch-Politischen Akademie oraz Internationale Jugendbund.
Uczniami Nelsona i towarzyszami z Internationalen Sozialistischen Kampfbund byli[4]:
Jego dawni towarzysze po II wojnie światowej brali udział w odbudowie instytucji demokratycznych w Republice Federalnej Niemiec. Na przykład Fritz Eberhard był członkiem Rady Parlamentarnej.
Nawiązując do Friesa Leonard Nelson rozumie swoją filozofię jako teoretyczną i praktyczną, zorientowaną na matematyczną ścisłość, kontynuację krytycznej filozofii Immanuela Kanta. Nelson wymaga od myśli filozoficznej rygorystycznej naukowej wiarygodności i konsekwentnej realizacji przekonań we własnej praktyce i polityce.
W rozprawie Die Unmöglichkeit der Erkenntnistheorie Nelson (1911) reprezentuje pogląd, że naukowa epistemologia nie jest możliwa, ponieważ nie da się uzasadnić naukowo obiektywnej ważności poznania bez założenia tego rodzaju ważności[2].
W swoim słynnym wykładzie Die sokratische Methode z 1922 roku Nelson postuluje zmodyfikowaną metodę sokratejską w nauczaniu filozofii również jako sposób na ożywienie badań filozoficznych. Swoje stanowisko określa jako "neosokratyczne".
Nelson przypisuje etyce filozoficznej ważną rolę do odegrania w przemianie obyczajowości. W centrum jego rozważań znajdowało się pojęcie interesu. Zgodnie z jego zasadą godności osobistej każde stworzenie, które może odczuwać przyjemność i ból, przysługuje prawo do poszanowania jej interesów[5].
Nelson uważał się za etycznego, antyklerykalnego i niemarksistowskiego socjalistę. Z tej pozycji wpłynął w szczególności na socjaldemokratę Eichlera jednego z głównych autorów programu godesbergerskiego.
Nelson reprezentował publicznie wegetarianizm.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_digitalised.jpg)
