Las pierwotny

Las pierwotny – las, który nie został poddany bezpośrednim ani też pośrednim modyfikacjom ze strony człowieka^[1]; pierwotny ekosystem leśny.

Las pierwotny w parku narodowym Biogradska Gora w Czarnogórze.

Lasy pierwotne i naturalne cechują się znaczną odpornością biologiczną, bioróżnorodnością i tolerancją, a ich odtwarzanie odbywa się pod wpływem naturalnej sukcesji ekologicznej^[1].

Las pierwotny a las naturalny

Las naturalny różni się od pierwotnego tym, że człowiek pobiera z niego ograniczony użytek^[1], jednak poza tym o składzie gatunkowym lasu decydują, podobnie jak w przypadku lasu pierwotnego, siły natury.

Według Protokołu o zrównoważonej gospodarce leśnej do ramowej konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat Konwencji Karpackiej, las pierwotny (czyli dziewiczy) to rodzaj lasu naturalnego^[2][3][4][5]. Definicje z tego protokołu przyjęto również w dokumentach obiektu światowego dziedzictwa UNESCO Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy. Termin las naturalny obejmuje w nich dodatkowo pojęcia las pradawny i starodrzew^[4][5].

Struktura

W lesie pierwotnym ustala się dynamiczna równowaga pomiędzy populacjami zasiedlających go gatunków, a także równowagowa postać piramidy wieku w obrębie populacji poszczególnych gatunków (zobacz: demografia ekologiczna). Drzewostan lasu pierwotnego starzeje się w sposób naturalny, zaś martwe drzewa są rozkładane przez saprotrofy. Powstałe w starodrzewie luki są szybko zasiedlane przez samosiejki (tak zwany nalot).

Zróżnicowanie gatunków flory i fauny w lasach pierwotnych jest znacznie wyższe niż w uprawach leśnych, a zwłaszcza monokulturach.

Ochrona

Z uwagi na rozwój cywilizacji lasy pierwotne są rzadkością i w wielu państwach podlegają ochronie w ramach tworzonych parków narodowych i rezerwatów przyrody. Nawet pomimo braku bezpośredniej ingerencji w strukturę, lasy ulegają pośrednio wpływowi człowieka, m.in. w związku z zanieczyszczeniem środowiska, zmianami wynikającymi z prowadzonej gospodarki wodnej, a także ekspansją gatunków zawleczonych.

Ostatnie fragmenty nizinnych lasów pierwotnych na terenie Niżu Europejskiego^[a] znajdują się w Polsce i na Białorusi na terenie Puszczy Białowieskiej^[7][8]. W polskich górach las pierwotny występuje tylko we fragmentach, w najbardziej niedostępnych miejscach. W polskich Tatrach największe fragmenty pierwotnych lasów tworzą tzw. lasy urwiskowe, rosnące na bardzo stromych i niedostępnych stokach, w których wycinka drzew była nieopłacalna ze względów ekonomicznych^[9].

Zobacz też

• puszcza
• las gospodarczy
• las naturalny
• martwe drewno w lesie
• gospodarka leśna

Uwagi

1. Niż Europejski może być rozumiany jako łączny obszar Niżu Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodnioeuropejskiego; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych nie wyróżnia jednak obszaru o takiej nazwie, natomiast istnieją źródła rozciągające ten obszar od Uralu aż po Pireneje^[6]