Krzyż Kombatanta

Krzyż Kombatanta (fr. Croix du combattant) – francuskie odznaczenie wojenne.

Krzyż Kombatanta
Croix du combattant

Awers
Rewers krzyża Republiki Francuskiej
Rewers i awers krzyża Państwa Francuskiego[1]
Baretka z okresu Republiki Francuskiej
Baretka z okresu Państwa Francuskiego
Ustanowiono	28 czerwca 1930
Wielkość	36 × 36 mm
Kruszec	brąz

Historia

W dniu 19 grudnia 1926 we Francji uchwalono Kartę Kombatanta (fr. La carte du combattant) określającą prawa weteranów I wojny światowej oraz wcześniejszych konfliktów zbrojnych, w których uczestniczyli żołnierze francuscy. Trzy lata później 28 czerwca 1926 roku dekretem prezydenta Francji ustanowiono odznaczenie dla ich wyróżnienia – Krzyż Kombatantów (fr. Croix du combattant), przy czym odznaczenie to mogły otrzymać osoby żyjące i mające obywatelstwo francuskie.

Po zawieszeniu broni z Niemcami wobec klęski w kampanii francuskiej, w powstałym Państwie Francuskim w dniu 28 marca 1941 dekretem ustanowiono identyczne odznaczenie, które było nadawane kombatantom – uczestnikom walk na terenie Francji w okresie od 2 września 1939 do 22 czerwca 1940 roku. Odznaczenie to różniło się od wzoru z 1930 roku rysunkiem na rewersie oraz zastosowaną wstążką orderową. W 1944 roku zarządzeniem kierownictwa Wolnej Francji z dnia 17 lutego 1944 roku zakazano jego noszenia.

Po zakończeniu II wojny światowej powrócono do nadawania odznaczenia w wersji zgodnej z dekretem z 1930 roku. W 1948 roku w myśl nowelizacji dekretu z dnia 29 stycznia 1948 roku rozpoczęto nadawanie odznaczenia za udział w II wojnie światowej. W kolejnych latach dekret ten był wielokrotnie nowelizowany, a nowelizacje te polegały na dopisywaniu nowych konfliktów zbrojnych oraz misji pokojowych i NATO, w których uczestniczyły wojska francuskie.

Odznaczenie jest nadal nadawane.

Zasady nadawania

Odznaczenie jest nadawane osobom, które uczestniczyły w konfliktach zbrojnych i odpowiadają warunkom zawartym we francuskiej Karcie Kombatanta. W myśl dekretu i kolejnych jego nowelizacji odznaczenie to przysługuje wszystkim osobom, które uczestniczyły w wojnach, konfliktach zbrojnych i misjach pokojowych w składzie wojsk francuskich w okresie od wybuchu I wojny światowej do chwili obecnej.

Lista krajów i działań zbrojnych (okres działań), za które przysługuje odznaczenie^[2]:

• I wojna światowa (2 sierpnia 1914 – 11 listopada 1918)
• II wojna światowa (2 września 1939 – 16 sierpnia 1945)
• Afganistan, kraje sąsiednie i wody przybrzeżna (3 października 2001 – 2 października 2013)
• Afryka Północna:
  • Algieria (31 października 1954 – 1 lipca 1964)
  • Maroko (1 lipca 1953 – 2 lipca 1962)
  • Tunezja (1 stycznia 1952 – 2 lipca 1962)
• Kambodża i kraje sąsiednie (1 listopada 1991 – 31 października 1994)
• Kamerun (17 grudnia 1956 – 31 grudnia 1958 i 1 czerwca 1959 – 28 marca 1963)
• Kongo i kraje z nim sąsiadujące (19 marca 1997 – 18 marca 2000)
• Korea (15 września 1945 – 27 lipca 1953)
• Wybrzeże Kości Słoniowej (19 września 2002 – 17 września 2012)
• Gabon (2 czerwca 2003 – 1 czerwca 2011)
• Zatoka Perska i Zatoka Omańska:
  • Operacje morskie w Zatoce Perskiej i Zatoce Omańskiej (30 lipca 1987 – 29 lipca 2003)
  • Region Zatoki Perskiej i Omańskiej (30 lipca 1990 – 29 lipca 2003)
• Indochiny (16 sierpnia 1945 – 11 sierpnia 1954)
• Irak (operacje Ramure i Libage) (1 kwietnia 1991 r. – 20 lipca 1991)
• Liban (22 marca 1978 – 22 marca 2007)
• Liban i Izrael (2 września 2006 – 1 września 2012)
• Madagaskar (30 marca 1947 – 1 października 1949)
• Mauretania (1 stycznia 1957 r. – 31 grudnia 1959 i 1 listopada 1977 – 30 października 1980)
• wschodnia część Morza Śródziemnego (30 października 1956 – 31 grudnia 1956)
• Uganda (2 czerwca 2003 – 1 czerwca 2011)
• Republika Środkowoafrykańska (20 września 1979 – 19 września 1982, 18 maja 1996 – 17 maja 1999 i 3 grudnia 2002 – 12 grudnia 2012)
• Republika Środkowoafrykańska (operacja Minurcat) (25 września 2007 – 24 września 2008, 13 marca 2009 – 14 marca 2011)
• Republika Środkowoafrykańska (operacja Eurofor) (28 stycznia 2009 – 27 stycznia 2010)
• Demokratyczna Republika Konga (2 czerwca 2003 – 1 czerwca 2011, 1 czerwca 2011 – 1 czerwca 2013)
• Rwanda (15 czerwca 1994 – 14 czerwca 1997)
• Somalia (operacja morska i lotnicza) (3 grudnia 1992 – 2 grudnia 1995)
• Somalia (operacja lądowa) (23 września 2008 – 22 września 2013)
• Czad (15 marca 1969 – 31 grudnia 2011)
• Timor Wschodni (16 września 1999 – 15 września 2001)
• Jugosławia (1 stycznia 1992 – 31 grudnia 1994)
• Serbia, Słowenia, Chorwacja (1 stycznia 1995 – 31 grudnia 2009, 1 stycznia 2010 – 31 grudnia 2011)
• Kosowo (10 czerwca 1999 – 9 czerwca 2009)
• Bośnia i Hercegowina (1 stycznia 2003 – 31 grudnia 2009)
• Zair (13 maja 1978 – 12 maja 1981)
• Haiti (19 lutego 2004 – 18 lutego 2012)
• Afganistan (3 października 2001 – 2.10.2013)
• Kenia, Somalia, Jemen, Oman, Dżibuti (operacja Atlanta) (8 grudnia 2008 – 7 grudnia 2010)
• Kenia, Somalia, Jemen, Oman, Dżibuti, Tanzania, Mozambik, Madagaskar (ciąg dalszy operacji Atlanta) (8 grudnia 2010 – 7 grudnia 2013)
• Liberia (1 maja 2011 – 30 kwietnia 2013)
• Libia (operacja Harmattan) (18 marca – 21 października 2011)

Opis odznaki

Odznaką odznaczenia jest krzyż typu kawalerskiego wykonany z brązu wielkości 36 × 36 mm, z niewielkimi promieniami wzdłuż każdego z boków ramion. W środku umieszczona jest okrągła tarcza, otoczona wieńcem laurowym.

Na awersie odznaki na tarczy znajduje się rysunek kobiety w hełmie z wieńcem laurowym, symbolizującej Republikę Francuską. Wzdłuż obwodu tarczy znajduje się napis RÉPUBLIQUE FRANÇAISE (pol. Republika Francuska). Na rewersie w okrągłej tarczy znajduje się miecz skierowany ostrzem do dołu, w górnej części od miecza wychodzą promienie. Poniżej znajduje się napis CROIX DU COMBATTANT (pol. Krzyż Kombatanta). Odznaka odznaczenia nadawanego w Państwie Francuskim w okresie od 1941 do 1944 roku miała identyczny awers, natomiast na rewersie umieszczono dodatkowo daty 1939 i 1940.

Odznaczenie jest zawieszone na wstążce orderowej o szer. 37 mm w kolorze niebieskim, na której znajduje się 7 czerwonych pasków o szer. 1,5 mm równomiernie rozmieszczonych. Wstążka odznaczenia nadawanego przez Państwo Francuskie była również koloru niebieskiego, lecz paski były koloru czarnego i było ich 5, dwa po bokach o szer. 4,5 mm i trzy w środku o szer. 2 mm.

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Kombatanta.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Krzyżem Kombatanta.

Przypisy

1. Wstążka orderowa krzyża z okresu Repoubliki Francuskiej.
2. Na podstawie Arrêté du 12 décembre 2018 modifiant l’arrêté du 12 janvier 1994 fixant la liste des opérations ouvrant droit au bénéfice de la carte du combattant au titre de l’article L. 253 ter du code des pensions militaires d’invalidité et des victimes de la guerre (Tekst ustawy).

Bibliografia

• Т.В. Царёва: Все награды Второй мировой войны. Ордена, медали и награудные знаки. Rostów nad Donem: Владис, 2010, s. 134–135. ISBN 978-5-9567-0859-0. (ros.).
• Croix du Combattant. France-Phaleristique. [dostęp 2021-03-16]. (fr.).