Loading AI tools
rodzaj wewnętrznego korytarza, często od strony dziedzińca, dostawiony do lica budynku, czasem wielokondygnacyjny, charakterystyczny dla średniowiecznych klasztorów europejskich Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krużganek (łac. claustrum, niem. Kreuzgang), staropolskie obejście[1] – długi korytarz (ganek), okalający przeważnie wewnętrzny dziedziniec na jednej lub kilku kondygnacjach[2]. Pełnił funkcję komunikacyjną łącząc umieszczone wzdłuż niego pomieszczenia[3]. Na ogół przykryty sklepieniem (krzyżowym)[3] lub stropem, na zewnątrz otwarty najczęściej arkadami filarowymi lub kolumnowymi[4][5].
.jpg)
Budową i funkcją przypomina podcień, jednakże różni się od niego tym, że jest dostawiony do lica muru, podczas gdy podcień nie wystaje poza lico fasady[6]. W średniowieczu wykorzystywany w klasztorach i zamkach[4]. Krużganki klasztorne otaczały w kondygnacji parterowej wirydarz[7]. W gotyku miały ostrołukowe arkady, często zdobione maswerkami[5]. Z tego okresu zachowały się krużganki np. na zamku w Lidzbarku Warmińskim, (krużganki na zamku w Malborku są rekonstrukcją z XIX wieku).
W renesansie krużganki wprowadzono do architektury pałacowej[5]. W pałacach i dworach budowano krużganki wielokondygnacyjne, jako ważny element architektonicznego składnika kompozycji budowli[3]. Otaczały one wewnętrzne dziedzińce pałacowe. Często w kondygnacji parterowej występowały krużganki filarowe lub kolumnowe w porządku toskańskim, w górnych kondygnacjach w porządku jońskim lub korynckim[5]. Z tego okresu pochodzą krużganki na dziedzińcu zamku na Wawelu, w Baranowie Sandomierskim, w Brzegu, Pieskowej Skale, Żywcu, Suchej Beskidzkiej i Nawojowie Łużyckim.
W okresie baroku stopniowo zastępowano krużganki innymi systemami ciągów komunikacyjnych jak korytarz, galeria[5]. W architekturze tego okresu budowano m.in. czworoboczne ciągi sklepionych krużganków wokół kościoła, w pewnej odległości od niego, z kwadratowymi kaplicami w narożach[8]. Przykładem takiej budowli są krużganki w Świętej Lipce[8]. Stosowano je również w kamienicach mieszczańskich[3], np. w Kamienicy Królewskiej we Lwowie i Kamienicy Zbaraskich w Krakowie.
.jpg)
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
