Konsulat RP w Olsztynie

Konsulat RP w Olsztynie (niem. Polnisches Konsulat in Allenstein) – polska placówka konsularna działająca w okresie międzywojennym w Olsztynie (wówczas niem. Allenstein).

Konsulat RP w Olsztynie

Polnisches Konsulat in Allenstein

Data utworzenia	1920
Data likwidacji	1939
Konsul	Bohdan Jałowiecki
Zatrudnienie	5 (1928), 4 (1939)
Adres
Plac Konsulatu Polskiego (Friedrich-Wilhelm-Platz 5) Olsztyn (wówczas niem. Allenstein)
Położenie na mapie Olsztyna Konsulat RP w Olsztynie
Położenie na mapie Polski Konsulat RP w Olsztynie
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Konsulat RP w Olsztynie
53°46′50,12″N 20°29′01,57″E

Historia

Urząd konsularny w randze konsulatu generalnego powołany 10 lutego 1920 celem reprezentowania spraw polskich w Prusach Wschodnich (Ostpreußen). W okresie plebiscytowym konsulat (podobnie do konsulatów w Kwidzynie i Opolu) miał większe kompetencje niż konsulaty innych miast reprezentujących interesy Rzeczypospolitej^[1]. Po zakończeniu plebiscytu ranga przedstawicielstwa została zmniejszona do agencji konsularnej^[2], której status podniesiono 15 maja 1923 do wicekonsulatu, a od 1928 do konsulatu. Konsulat został zajęty 1 września 1939 przez Niemców, którzy aresztowali kierownika konsulatu (w randze konsula) Bohdana Jałowieckiego^[3] (formalnym konsulem był konsul generalny RP w Królewcu Jerzy Warchałowski).

Początkowo, od 1920, konsulat mieścił się w budynku delegatury Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego, przy Bahnhofstraße 1 (1920-1923, obecnie ul. Partyzantów)^[4][5], następnie przy Kaiserstraße 26 (1923–1925, obecnie ul. Dąbrowszczaków 25), oraz Kaiserstraße 28 (1925-1928, obecnie ul. Dąbrowszczaków 28, hotel „Dyplomat”). W 1928 jego siedzibą stała się secesyjna kamienica z 1910 przy Friedrich-Wilhelm-Platz 5 (1928-1939, obecnie plac Konsulatu Polskiego 5)^[6]. Na I piętrze znajdowały się biura, na II - gabinet konsula i mieszkania.

Po II wojnie światowej w budynku mieścił się Komitet Wojewódzki PPR (1945-1948, wówczas plac Nowotki 5). Obecnie siedzibę mają tam Towarzystwo Miłośników Olsztyna (TMO) oraz firmy usługowe. W 2001 roku przed dawną siedzibą konsulatu odsłonięto Kolumnę Orła Białego i utworzono tam miejsce rocznicowych i patriotycznych uroczystości. W 2010 nastąpiła rewitalizacja placu Konsulatu Polskiego (w 90. rocznicę plebiscytu)^[7].

Kierownicy konsulatu

• 1920 – dr Zenon Lewandowski, konsul generalny
• 1920 – ks. Henryk Woroniecki, konsul generalny
• 1920 – Czesław Andrycz, konsul generalny
• 1920 - ks. Henryk Woroniecki, konsul generalny
• 1920–1921 – Józef Gieburowski, urzędnik/sekr. konsularny, kierownik agencji
• 1922–1924 - Karol Ripa, wicekonsul, kierownik agencji
• 1924–1928 - dr Filip Zawada, wicekonsul/konsul, kierownik konsulatu
• 1929–1934 - Józef Gieburowski, konsul
• 1934–1936 - Antoni Andrzej Zalewski, wicekonsul/konsul
• 1936–1939 - rtm. Bohdan Jałowiecki, konsul^[6]

Zobacz też

• Ambasada RP w Berlinie
• Jędrzej Giertych

Przypisy

1. Konsulaty na pograniczu polsko-niemieckim i polsko-czechosłowackim w latach 1918-1939 [online], 2004.
2. W.W. Wrzesiński W.W., Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, 1963. Brak numerów stron w książce
3. DzU MSZ 1923, Nr 8, poz. 88; DzU MSZ 1928, Nr 1, poz. 1
4. Plebiscyt na Warmii i Mazurach w świetle źródeł Archiwum Państwowego w Olsztynie [online], ap.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
5. Konsulat RP w Olsztynie
6. Paweł Ceranka, Krzysztof Szczepanik (opr.): Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1945 : informator archiwalny, Ministerstwo Spraw Zagranicznych/Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2020
7. Olsztyn - Plac Konsulatu Polskiego. Atrakcje turystyczne Olsztyna. Ciekawe miejsca Olsztyna [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2023-03-28].

Bibliografia

• Edward Kołodziej: Inwentarze akt konsulatów polskich w Niemczech 1918-1939, Instytut Śląski, Opole 1983, s. 119
• Edward Kołodziej: Źródła do dziejów Polaków na Warmii, Powiślu i Mazurach oraz IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech w okresie międzywojennym przechowywane w Archiwum Akt Nowych, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 1, 1983, s. 99-107
• Małgorzata Szostakowska: Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Pojezierze, Olsztyn 1990, s. 270, ISBN 83-7002-341-X
• Henryk Chałupczak, Edward Kołodziej (opr.): Zjazdy i konferencje konsulów polskich w Niemczech, protokoły i sprawozdania, 1920–1939, Wydawn. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1999, s. 375, ISBN 83-227-1354-1
• Marek Masnyk, Ryszard Kaczmarek: Konsulaty na pograniczu polsko-niemieckim i polsko-czechosłowackim w latach 1918-1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, s. 206, ISBN 83-226-1334-2
• Wojciech Skóra: Rekrutacja kadr do służby konsularnej w Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939), [w:] Nadzieje, złudzenia, rzeczywistość, Studia z historii Polski XX wieku, Gorzów Wielkopolski 2004, s. 79-102
• Wojciech Skóra: Polskie placówki konsularne w Niemczech we wrześniu 1939 roku, [w:] Z morza i Pomorza. Spojrzenie na wrzesień 1939. Polityka i wojna, Toruń 2011, s. 432-457, [w:]

Linki zewnętrzne

• Skrawek polskiego państwa
• Historia konsulatów w Olsztynie. hoteldyplomat.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
• Siedziba Konsulatu Polskiego w Olsztynie
• Kamienica secesyjna, dawna siedziba Konsulatu Polskiego - pl. Konsulatu Polskiego 5
• Skrawek polskiego państwa
• Hasło o konsulacie w Encyklopedii Warmii i Mazur