Kazimierz Ostaszewski z Zarszyna

Kazimierz Ostaszewski herbu Ostoja (ur. 1756, zm. 3 września 1845 w Zarszynie) – chorąży Kawalerii Narodowej, właściciel dóbr Zarszyn, Posada Zarszyńska i Długie w ziemi sanockiej.

Zobacz też: inne osoby o nazwisku Kazimierz Ostaszewski.

Kazimierz Ostaszewski

Ostoja
Rodzina	Ostaszewscy
Data urodzenia	1756
Data i miejsce śmierci	3 września 1845 Zarszyn
Ojciec	Michał Ostaszewski
Matka	Maria z Krynickich
Żona	Helena z Załęskich
Dzieci	Franciszka Czermińska Ludwika Niezabitowska

Juliusz Kossak, Śmierć Mohorta

Życiorys

Kaplica grobowa Ostaszewskich w Zarszynie

Dworek na wyspie na mapie z 1851 r.

Dworek na wyspie w Posadzie Zarszyńskiej

Był synem Michała i Marii z Krynickich, zaś bratem Sebastiana (1755-1826) i Józefa (1765-1854) Ostaszewskich.

W młodości służył przez szereg lat w chorągwi starosty nowogródzkiego Tadeusza Czackiego, wchodzącej w skład Drugiej Brygady Kawalerii Narodowej. Odszedł ze służby wojskowej w stopniu chorążego w listopadzie 1791 roku^[1].

Jest cytowany w wielu pamiętnikach z epoki, m.in. we wspomnieniach takich XIX-wiecznych pamiętnikarzy z Galicji, jak Jędrzej Rogoyski, Ludwik Jabłonowski, Juliusz Czermiński i Mieczysław Weryha Darowski. Poeta Wincenty Pol zaczerpnął z jego gawęd wątki do poematu historycznego "Mohort"^[2], opowieści o kresowym rycerzu, obrońcy ojczyzny i wiary. Według Jędrzeja Rogoyskiego (1815–1862), „Stary Ostaszewski był to żołnierz dawny za Stanisława Augusta z kawalerii narodowej, który stał długo na Ukrainie i pomimo swego wieku 90 lat miał nadzwyczaj dobrą pamięć i lubił dużo opowiadać. Znakomity polski poeta, Wincenty Pol, który często u niego bywał, skorzystał z tych opowiadań i przy swojej bujnej fantazji utworzył poemat 'Mohort'”^[3]. Podobnie zapamiętał go Ludwik Jabłonowski (1810–1887), który zanotował w swoim pamiętniku: "Bywał także u moich rodziców rotmistrz Ostaszewski, ten sam, o którym Pol w ostatniej potyczce Mohorta wspomina. Na jego ręku widziałem pierwszy raz tak zwany „pierścień księcia Józefa"; miał być kuty z podków karej klaczy, na której zginął; na srebrnym podbiciu był napis: „Bóg mi powierzył honor Polaków. Jemu go w ręce oddaję.”^[4]

W 1810 r. odsprzedał swemu przyrodniemu bratu, Józefowi Ostaszewskiemu, dobra w Klimkówce i zakupił, w tym samym roku, od Stanisława Siemieńskiego dobra Zarszyn, Posada Zarszyńska i Długie w ziemi sanockiej.

Jego dwór w Posadzie Zarszyńskiej położony był na wyspie w środku stawu. Według XIX-wiecznego opisu, "w roku 1845 było miasteczko Zarszyn, z dwoma folwarkami jeszcze, w posiadaniu ś.p. Kazimierza Ostaszewskiego, mężnego towarzysza Mohorta, co dług winny ojczyźnie spłacał szesnastoletnią służbą na jej kresach, - a osiadłszy w tym od ojca danym sobie majątku, płużył przez pół wieku rolę dawnym obyczajem, złożywszy oręż, lemieszem piastowskim. Skromny ale rozgłośny gościnnością domek drewniany wśród wyspy, ujętej w czyste wody stawu, stał wciąż otworem dla krewnych, przyjaciół i dalszych ziomków."^[5]

Cieszył się szacunkiem szlachty. Według wspomnień Juliusza Czermińskiego (1821–1908), jego dom „był w całym Sanockiem w wielkim poszanowaniu, tak z powodu cnót obywatelskich i domowych, jak majątku i gospodarstwa na owe czasy wzorowego”^[6].

Od 1818 r. był członkiem Stanów Galicyjskich, czyli galicyjskiego sejmu stanowego^[7].

W okresie powstania listopadowego jako jeden z nielicznych w Galicji wspierał ruch niepodległościowy w sąsiednim Królestwie. „W Galicji, w stan letargowy popadłej – zanotował pochodzący z tych terenów inny pamiętnikarz, Mieczysław Darowski (1810-1889) – raziła mnie obojętność powszechna młodzieży; drganie serdeczniejsze czuć było tylko w starcach kościuszkowskiej ery, jak hr. Ksawerego Krasickiego, hr. Stanisława Dzieduszyckiego, a nawet ery barskiej, jak Kazimierza Ostaszewskiego”^[8]. W maju 1831 r. w jego majątku w Zarszynie zatrzymał się korpus gen. Józefa Dwernickiego, spokrewnionego z Ostaszewskimi^[9].

Od 10 maja 1797 był ożeniony z Heleną z Załęskich (1778–1862), córką Józefa i Agnieszki z Kraińskich. Zmarł 3 września 1845 r. w Posadzie Zarszyńskiej i został pochowany w Zarszynie. Pozostawił dwie córki: Franciszkę (ok. 1800–1832), żonę Ksawerego Czermińskiego i Ludwikę Różę (1806–1877), żonę Franciszka Niezabitowskiego.

Zobacz też

• Zarszyn
• Posada Zarszyńska
• Ród Ostojów (Mościców)
• Ostoja (herb szlachecki)
• Ostaszewscy

Przypisy

1. „Dymissya Urodzonemu Kazimierzowi Ostaszewskiemu, Chorążemu Kawaleryi Narodowey Woyska Koronnego Chorągwi Urodzonego Tadeusza Czackiego”, Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, Księgi Spraw Publicznych (Księgi Kanclerskie), sygn. 97, s. 80-81
2. Wincenty Pol, Mohort. Rapsod rycerski
3. Jędrzej Rogoyski, „Pamiętniki moje”, Warszawa 1972, s. 71.
4. Ludwik Grzymała Jabłonowski, "Pamiętniki". Opracował oraz wstępem i przypisami opatrzył Karol Lewicki, Wydawnictwo Literackie, 1963, s. 36
5. Rolnik: czasopismo dla gospodarzy wiejskich ; organ urzędowy c.k . galicyjskiego Towarzystwa gospodarskiego, tom 13, Lwów 1873
6. Juliusz Czermiński, „Pamiętnik 1821-1899” – Biblioteka Ossolineum we Wrocławiu, sygn. 15374, s. 11–12.
7. Zachowany w Bibliotece Ossolineum certyfikat stanowy z dnia 22 maja 1818 r. głosi: „Ponieważ Kazimierz Ostaszewski, dziedzic dóbr Zarszyna w cyrkule sanockim leżących należycie dowiódł, że posiada takie przymioty, jakie Najwyższym Patentem z dnia 13 kwietnia 1817 roku oznaczone i przepisane są, przeto się Onemuż prawo do znajdowania się, zasiadania i głosowania na Zgromadzeniach Seymowych Królestw Galicyi i Lodomeryi, jako współczłonkowi Stanu Rycerskiego przyznaje”.
8. Mieczysław Darowski, „Wspomnienia” – Biblioteka Ossolineum we Wrocławiu, sygn. 6792, s. 11–18.
9. Matka gen. Dwernickiego, Helena z Załęskich Dwernicka, i teść Kazimierza Ostaszewskiego, Józef Załęski, byli rodzeństwem.

Bibliografia

• Teodor Żychliński, „Złota księga szlachty polskiej”, t. 10, Poznań 1888, s. 240