Mieczysław Weryha Darowski (powstaniec listopadowy)

Mieczysław Weryha Darowski^[1] herbu Ślepowron (ur. 25 marca 1810 w Jurowcach, zm. 28 lutego 1889 w Krakowie) – powstaniec listopadowy, właściciel dóbr, działacz niepodległościowy, samorządowy, gospodarczy, społeczny i filantropijny.

Mieczysław Weryha Darowski na rycinie

Mieczysław Weryha Darowski

Data i miejsce urodzenia	25 marca 1810 Jurowce
Data i miejsce śmierci	28 lutego 1889 Kraków
Miejsce zamieszkania	Jurowce, Lwów, Kraków
Narodowość	polska
Rodzice	Aleksander, Wiktoria z d. Rylska
Małżeństwo	1. Aniela Gozdowicz 2. Eugenia Gozdowicz
Dzieci	Ludwik, Janusz, Mieczysław, Kazimierz, Klaudia Wanda, Rozalia
Krewni i powinowaci	Szymon Weryha Darowski (dziadek), Aleksandra, Urszula, Maria, Szymon (rodzeństwo), Bolesław (kuzyn)
Odznaczenia

Życiorys

Wywodził się z rodu senatorskiego Weryha Darowskich herbu Ślepowron^[2], pierwotnie pochodzącego z ziemi sanockiej, a potem rozrzuconej po różnych miejscach^[3]. Był wnukiem Szymona (zm. 1785) oraz synem Aleksandra Darowskiego (porucznik dragonów austriackich, pisarz korony) i Wiktorii z domu Rylskiej herbu Ostoja^[4][3][5][6]. Jego rodzice posiadali dobra ziemskie Niezwojowice, Miroszów, Jurowce, Raczkowa i inne^[6]. Urodził się 25 marca 1810 w Jurowcach^{[7][6][8][3][9][10][11]}. Miał rodzeństwo: siostry Aleksandrę (żona Wacława Darowskiego), Urszulę, Marię oraz brata Szymona Juliana (1824-1899)^[3][5]. Był kuzynem Bolesława^[5].

Od dzieciństwa mieszkał w Krakowie u rodziny Trzebińskich i w tym mieście uczęszczał do szkół^[3]. Będąc studentem 6 grudnia 1830 dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego^[10]. Przystąpił do narodowej insurekcji wyruszając 9 stycznia z rodzinnych Jurowiec, na koniu darowanym przez pobliskiego ziemianina Teofila Ostaszewskiego i w towarzystwie przy boku Józefa Radziejewskiego^[10][3]. Po przekroczeniu Wisły koło Dąbrowy wjechał na obszar Królestwa Polskiego^[10]. Od 21 lutego 1831 służył w linii bojowej^[7][6]. 13 kwietnia został podoficerem, 26 maja mianowany podporucznikiem, a 15 czerwca porucznikiem^[7][4][3][6]. Służył w szeregach 3 pułku ułanów, następnie był porucznikiem w pułku jazdy poznańskiej^[7][3][5]. Walczył w bitwie pod Dębem Wielkim (31 marca 1831), bitwie pod Mińskiem Mazowieckim (26 kwietnia 1831) i bitwie pod Ostrołęką (26 maja 1831)^[7][12]. Następnie brał udział w wyprawie litewskiej 1831 gen. Henryka Dembińskiego, którego był adiutantem^[3][5][12]. Uczestniczył w bitwie pod Rajgrodem (29 maja 1831), walkach pod Wilnem, w bitwie Szawlami (29 maja 1831), w bitwie pod Rajgrodem (29 maja 1831)^[7]. Został wysłany przez gen. Dembińskiego z misją powstrzymania generałów Antoniego Giełguda i Dezyderego Chłapowskiego od przekroczenia granicy pruskiej, zakończonej niepowodzeniem^[12][6]. Potem wraz z wojskami gen. Dembińskiego przebił się do stolicy i uczestniczył w obronie Warszawy (6-7 września 1831)^[7][8]. Odniósł rany ręki pod Ciechanowem^[7][6]. Uchwałą obu izb sejmowych z 5 sierpnia 1831 otrzymał dowody uznania^[7]. Za swoje czyny i męstwo został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari nr 2299 (30 sierpnia 1831)^{[13][4][3][6][9]}. W późniejszych latach pielęgnował kontakty z uczestnikami tego zrywu niepodległościowego^[3]. Był członkiem Związku Dwudziestu Jeden, galicyjskiej organizacji spiskowej działającej od 1832 do 1832^[14].

Osiadł w rodzinnych Jurowcach pod Sanokiem^[3]. Był właścicielem dóbr^[15]. Zaprzyjaźnił się Wincentym Polem, mieszkającym w nieodległej Kalnicy^[3]. Wspierał lud w swojej wsi^[3]. Jako właściciel dóbr ziemskich Brzeżawa w lutym 1846 uczestniczył na ziemi sanockiej w przygotowaniach konspiracyjnych celem wzniecenia walk w ramach powstania krakowskiego, przygotowanego na 21/22 lutego 1846, po czym znalazł się na przygotowanej przez cyrkuł sanocki liście uczestników konspiracji^[16][9]. Podczas rabacji chłopskiej w 1846 jego majątek zrabowano^[3][8], a jego samego w majątku krewnego Rylskiego w Pielni przywiązano do drzewa i maltretowano, po czym pozostawiono uznając, że już nie żyje^[12][6]. Po tym opuścił Jurowce i osiadł z rodziną we Lwowie^[17][3]. Był właścicielem gmachu, mieszczącego Szkołę Politechniczną^[17][3]. Wspierał więźniów stanu aresztowanych po 1846 i działał w celu ich uwolnienia^[17][3]. 14 kwietnia 1848 został członkiem Rady Narodowej Lwowskiej^[8][12]. Założył wtedy stowarzyszenie rzemieślnicze i towarzystwo urzędników gospodarczych wiejskich^[8][12]. W maju 1848 był uczestnikiem Zjazdu Słowiańskiego w czeskiej Pradze. Po zniszczeniu gmachu politechniki w wyniku bombardowania 1848 jego majątek uległ ponownie utracie^[3][18]. Przy pomocy finansowej (potem zwróconej) od Włodzimierza Dzieduszyckiego odbudował tę infrastrukturę^[3]. Ponownie pracował na dobytek rodziny^[17]. Później był ajentem zagranicznego towarzystwa ubezpieczeń^[3]. W okresie powstania styczniowego był członkiem organizacji narodowej we Lwowie^[19].

Od 31 stycznia 1846 był czynnym członkiem C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, pełniąc funkcję zastępca członka komitetu do około 1858^{[20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30]}. Od około 1858 do około 1860 był likwidatorem w Głównej Agenturze C. K. Prywatnego Pierwszego Austriackiego Towarzystwa Ubezpieczeń w Wiedniu^[31][32]. Od około 1860 był członkiem okręgu lwowskiego Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego^{[33][34][35][36][37][38][39][40][41]}, w tym od około 1870 do około 1875 piastował stanowisko przewodniczącego tegoż^{[42][43][44][45][46]}, a w kolejnych latach do końca życia pozostawał członkiem tego oddziału^{[47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][7]}. Od około 1860 do około 1885 był członkiem korespondentem Towarzystwa Gospodarskiego w Krakowie^{[33][61][62][63][64][65][66][67][68][69][70][71][72][73][47][74][75][76][77][78][79][80][81][82]}. Po wprowadzeniu autonomii galicyjskiej od około 1867 do około 1871 zasiadał w radzie gminy miejskiej Lwowa będąc członkiem sekcji II dla spraw finansów, przemysłu i handlu^{[83][84][85][86]}. Około 1867/1868 był likwidatorem w reprezentacji lwowskiej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie^[87]. Od około 1871 do około 1880 był zastępcą członka w C. K. Powiatowej Komisji Szacunkowej dla Miasta Lwowa^{[88][89][90][91][47][92][93][94][95][7]}.

Z przekonań był chrześcijańskim demokratą^[3][17][15]. Był wymieniany wśród członków Polskiego Stronnictwa Demokratycznego. Przez lata nie udzielał się jednak bezpośrednio w kołach politycznych, ale wytrwale działał w duchu patriotycznym^[3]. Przyczynił się do polonizacji Lwowa^[3]. Jako weteran z 1831 gromadził wokół siebie młodzież z różnych zawodów, kształtując ich ducha, uświadamiając pod względem narodowym oraz udzielając wskazówek do pracy patriotycznej^[96]. Młodym konspiratorom radził także w zakresie prowadzonej tajnej działalności niepodległościowej^[97]. Młodzieży przekazał także swój księgozbiór^[8]. Z jego biblioteki korzystano wobec braku Czytelni Akademickiej^[8]. Był szanowany i uwielbiany przez młodzież^[97]. Organizował koła rzemieślnicze^[9]. W 1868 był założycielem stowarzyszenia młodzieży rękodzielniczej „Gwiazda” dla czeladzi rzemieślniczej, wiele razy był wybierany prezesem tegoż^{[7][3][12][6][15]}, a finalnie obdarzono go tytułem honorowego prezesa^[8]. Działał w C. K. Radzie Szkolnej Powiatowej^[7]. Przez wiele lat należał do Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[98]. Wspierał potrzebujących, był znany z działalności filantropijnej i dobroczynnej^[7][3]. Wraz z dominikaninem o. Dalmacym Ufryjewiczem kierował komitetem organizującym dostawy zboża celem zasiewu w Alzacji, dotkniętej klęską głodu po ataku pruskim z 1870, za co otrzymał krzyż oficerski Legii Honorowej^[7][4][8][6]. Poza Wincentym Polem przyjaźnił się też i współdziałał z Sewerynem Goszczyńskim, Hugonem i Teofilem Wiśniowskimi, Henrykiem Janko, Julianem Goslarem, Teofilem Lenartowiczem, Kornelem Ujejskim^[3][8].

Wielokrotnie był dotknięty stratami rodzinnymi i prywatnymi^[3]. Dwukrotnie żonaty (pierwszą żona była Aniela z domu Gozdowicz herbu Gozdawa rodem z Rakszawy^[4], a drugą żoną była Eugenia Gozdowicz^[5]) i dwa razy owdowiał^[3][8]. Miał sześcioro dzieci: synów Ludwika, Janusza (ur. 1841, absolwent Politechniki Lwowskiej z 1866^[99], inżynier cywilny^[100], zm. w 1885 w Pizie^[19][101]), Mieczysława (ur. 1843, absolwent Politechniki Lwowskiej z 1866^[99], inżynier), Kazimierza (ur. 1844, kształcił się na Politechnice Lwowskiej 1863-1865^[99]) oraz córki Klaudię Wandę (zm. 1874, żona Zdzisława Onyszkiewicza) i Rozalię (zm. 1879)^[4][3][5]. Prawie wszystkie dzieci zmarły za jego życia: dwie córki w stanie małżeńskim oraz syn Janusz^[3][8]. Ponadto z czterech jego synów biorących udział w powstaniu styczniowym 1863 dwóch poniosło śmierć wskutek tychże walk^[3][8]: Ludwik w konsekwencji postrzału zmarł w 1863 w Krakowie, a ranny w bitwie pod Grochowiskami Kazimierz zakończył życie na skutek następczej choroby w 1870 we Lwowie^{[5][8][12][19]}. Za jego życia zmarli także jego brat i siostra^[8]. W podsumowaniu artykułu na jego cześć na łamach „Czasu” z 3 marca 1889 napisano, że rok 1830 pozostawił mu bohaterskie wspomnienia, rok 1846 rany, rok 1848 ruinę^[3].

W 1888 zamieszkał w Krakowie^[6][102][15]. W ostatnich chwilach pozostawał pod opieką swojego brata Szymona^[3]. Zmarł 28 lutego 1889 w Krakowie w wieku 79 lat^[103][102]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Ra, grobowiec powstańców)^[9]. Jego pogrzeb został przeniesiony o jeden dzień, jako że przybywały licznie delegacje ze Lwowa, zaś przed jego domem gromadził się tłum żałobników^[6]. Ze Lwowa przyjechała delegacja Czytelni Akademickiej, a nad grobem przemawiali: Bronisław Laskownicki w imieniu lwowskiej młodzieży, a także Tadeusz Romanowicz, Michał Danielak^[104][97].

Był autorem pamiętnika, którego rękopis trafił do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu^[10].