Karlików
wieś w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karlików (j. łemkowski Карликів) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Bukowsko[3][5].
| wieś | |
 Greckokatolicka cerkiew parafialna św. Paraskiewy (zbudowana w 1840, spalona w 1946) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
105[1] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-505[2] |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0346626[3] |
Położenie na mapie gminy Bukowsko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
 49°26′08″N 22°04′01″E[4] | |
W latach 1340–1772 wieś położona była w ziemi sanockiej, w województwie ruskim. Następnie w latach 1772–1852 leżała w cyrkule leskim, później sanockim. Od 1867 miejscowość leży w powiecie sanockim, w gminie Bukowsko w Galicji.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.
Wieś położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 889 z Sieniawy, przez Bukowsko do Szczawnego. Droga ta łączy się drogą 892 prowadzącą do przejścia granicznego przez Radoszyce na Słowację, na Pogórzu Bukowskim i częściowo w Beskidzie Niskim.
Najniższe wzniesienie tego obszaru to szczyt Płonna o wysokości 439 m n.p.m., najwyższym jest szczyt Tokarnia wznoszący się na wysokość 777 m n.p.m.
Właścicielem tej miejscowości w 1529 r. był Mikołaj Herburt Odnowski. Wieś była częścią kompleksu dóbr hrabiów Ossolińskich i Stadnickich. W XIX wieku należała do Katarzyny z Bołoz-Antoniewiczów Romaszkanowej, żony Piotra Romaszkana, od której w 1832 roku kupili ją Wiktor (1792-1840) i Łucja z Ostaszewskich (1802-1894) Gniewoszowie. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Karlikowie był Ludwik Gniewosz i rodzeństwo[6]. Pod koniec XIX wieku[7] dziedzicem Karlikowa był syn Wiktora i Łucji, Feliks Gniewosz (1836–1901). W 1905 Janina Gniewosz wraz z dwoma współwłaścicielami posiadała we wsi obszar 162,5 ha[8]. W 1911 właścicielem tabularnym był syn Feliksa, Wiktor Gniewosz, posiadający 70 ha[9]. W 1916 Wiktor Gniewosz odsprzedał dobra w Karlikowie Eustachemu Ściborowi-Rylskiemu.
W roku 1898 wieś liczyła 343 mieszkańców zamieszkujących 53 domostwa, powierzchnia wsi wynosiła 6,23 km², dodatkowo obszar dworski zajmował 1,27 km² powierzchni, przeważała ludność rusińska oraz niewielka społeczność żydowska (<5%). W roku 1900 wieś liczyła 388 mieszkańców, całkowita pow. wsi wynosiła 629 ha oraz 56 domy[10]. Od listopada 1918 do stycznia 1919 Republika Komańczańska. Po roku 1944 miejscowi Rusini zostali przesiedleni na Ukrainę i na tzw. ziemie Odzyskane[11].
We wrześniu 1944 na przyległych wzgórzach toczyły się ciężkie walki między oddziałami AK i SS, wieś została zdobyta 18 września 1944[12].
W 1946 toczyły się tu walki pomiędzy oddziałem "Stiaha" (UPA) a WP. 24 stycznia 1946 roku 34 pułk piechoty WP wkroczył do wsi Karlików z zamiarem zlikwidowania przebywającego tam oddziału powstańców UPA. W trakcie walk zabity został współpracujący z UPA ksiądz greckokatolicki Ołeksander (Aleksander) Malarczyk[13]. W tym czasie zostały zniszczone również ukryte na terenie wsi liczne schrony UPA.
Dawne nazwy
- Karlykow – rok 1483
- Karlowa – rok 1488
- Karlikow – rok 1557
- Karlikow – rok 1589
- (ukr. Karlikiv, Карликiв, łem. Karłykiw, s-c-s. Карликôвъ) – rok 1867
Nazwa pochodzi od osoby Karla lub karlika (karzełka).
W Karlikowie znajdowała się w XIX w. cerkiew parafialna św. Paraskiewy, do której uczęszczało 467 wiernych, tj. cała populacja wsi, zamieszkiwanej wyłącznie przez Rusinów[14] (erygowany ok. 1840 roku, należący do dekanatu sanockiego). Parafia greckokatolicka w Karlikowie posiadała filie w Przybyszowie (w roku 1867 było 453 wiernych) oraz w Woli Piotrowej (w 1867 roku 282 wiernych)[14]. Terytorium wsi należało równocześnie do łacińskiej parafii w Bukowsku[15].
Pod koniec XIX wieku parafia liczyła ok. 1200 wiernych. Kolatorką świątyni była Łucja Gniewosz. Cerkiew nie zachowała się - pozostało po niej cerkwisko, murowana plebania sprzed I wojny światowej oraz cmentarz z zachowanymi nielicznymi nagrobkami.
- W sezonie zimowym czynny był wyciąg narciarski (wcześniej należący do klubu piłkarskiego Stal Sanok). Jest to najdłuższy wyciąg orczykowy na Pogórzu Bukowskim. Obecnie (2020 r) wyciąg nie jest czynny.
- Przez wieś przebiega szlak śladami dobrego wojaka Szwejka.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
