Kamienie ozdobne

Kamienie ozdobne (dekoracyjne) – minerały i zwykle jednomineralne skały powstałe w przyrodzie w warunkach naturalnych, odznaczające się dość trwałymi cechami fizycznymi, które po oszlifowaniu i wypolerowaniu wykazują właściwości zdobnicze i znajdują zastosowanie w jubilerstwie^[1][2] oraz sztuce rzeźbiarskiej i rzemiośle artystycznym^[3].

Kamienie ozdobne stanowią jedną z kategorii kamieni jubilerskich. Kategoria kamieni ozdobnych obejmuje te kamienie, które nie spełniają kryteriów definicji kamieni szlachetnych ani kryteriów definicji kamieni półszlachetnych^[4], do których zalicza się również stałe substancje naturalne pochodzenia organicznego, roślinnego lub zwierzęcego, łącznie z perłami hodowanymi^[2].

Charakterystyka

Większość kamieni ozdobnych jest zwykle nieprzezroczysta lub półprzezroczysta^[5], a swoje piękno zawdzięcza barwie i wzorom^[3]. Kamienie ozdobne są używane nie tylko w jubilerstwie, ale także w rzeźbiarstwie do wytwarzania artystycznych przedmiotów dekoracyjnych i ornamentów^[3]. Ich twardość w skali Mohsa wynosi 7 lub mniej^[6]. Nie wszystkie kamienie ozdobne są rzadkie^[6]. W porównaniu do kamieni szlachetnych, tzw. „Wielkiej Czwórki”, kamienie ozdobne są mniej trwałe i pospolite^[7].

Przykłady

Przykładami kamieni ozdobnych wykorzystywanych „od wieków” są m.in. rodochrozyt, howlit, malachit, turkus, lapis lazuli, odmiany chalcedonu (agat, chryzopraz, heliotrop, karneol, onyks, sardonyks i inne)^[3], sodalit, rodonit, kamień księżycowy, amazonit, labradoryt, kamień słoneczny, jaspis i kwarcowe tygrysie oko^[6].

• Kamienie ozdobne – kamyki
• 
  Jaspis
• 
  Fasetowany kamień słoneczny
• 
  Rodochrozyt
• 
  Kwarcowe tygrysie oko
• 
  Karneol
• 
  Labradoryt

• Kamienie ozdobne – biżuteria i przedmioty
• 
  Szkatułka ozdobiona lapis lazuli, 1600-1650 rok
• 
  Naszyjnik z lapis lazuli, Afganistan, połowa XX wieku
• 
  Słoń wyrzeźbiony z howlitu
• 
  Pierścionek z turkusami, XVIII wiek
• 
  Waza z malachitu, Ermitaż
• 
  Filiżanka z agatu

Współcześnie na rynku jubilerskim dostępne są nie tylko kamienie ozdobne pochodzenia naturalnego, ale także wyprodukowane przez człowieka jako kamienie syntetyczne (np. syntetyczny lapis lazuli^[8], syntetyczny malachit^[9], syntetyczny turkus – wg metody P. Gilsona otrzymywany w wyniku reakcji chemicznych zachodzących między węglanem miedzi, wodorotlenkiem glinu i kwasem fosforowym, przeprowadzanych w temperaturze 1000°C^[10]) lub rekonstruowane (np. turkus w różnych odcieniach, z matriksem lub bez, agat, czarny onyks, howlit, jadeit, jaspis, lapis lazuli, malachit itd^[11]).

Podział wg Fersmana

Jednym z podziałów kamieni ozdobnych (dekoracyjnych) są trzy klasy wyróżnione przez Fersmana^[12]:

• I klasa: minerały nieprzezroczyste, np. nefryt i jadeit, lazuryt, niektóre odmiany skaleni (amazonit, labrador), rodonit, malachit, niektóre odmiany kwarcu i chalcedonu.
• II klasa: serpentyn, agalmatolit, onyks, fluoryt.
• III klasa: alabaster, marmur, porfir – architektoniczny materiał dekoracyjny.

Zobacz też

• gemmologia
• nazewnictwo kamieni szlachetnych i ozdobnych

Przypisy

1. Wytyczne dotyczące kamieni szlachetnych, ozdobnych, pereł i korali (RAL 560 A5 z 1963 r. i RAL 560 A5E z 1970 r.)
2. NikodemN. Sobczak NikodemN., TomaszT. Sobczak TomaszT., Nazewnictwo kamieni szlachetnych i ozdobnych w świetle ustaleń międzynarodowych, „Mineralogia Polonica”, 16 (2), 1985, s. 95-97 [dostęp 2024-08-19].
3. Ornamental gemstones. The Gem Museum in Singapore, 2020. [dostęp 2024-09-02]. (ang.).
4. Tomasz Ochmański: Drogocenne kamienie (w) Minerały numer 6, Gazeta Targowa, str. 6. Giełdy Minerałów, 2010. [dostęp 2024-08-31].
5. Gemstones. Ministère des Ressources naturelles et des Forêts Québec, 2012. [dostęp 2024-09-02]. (ang.).
6. Gemstones of décor: ornamental gems. Jeweller Magazine, 2012. [dostęp 2024-09-02]. (ang.).
7. Czym są kamienie szlachetne, a czym ozdobne?. Muzeum Minerałów i Skamieniałości, Galeria „Tajemnice Klejnotów” w Świętej Katarzynie. [dostęp 2024-09-02].
8. Łapot 2000 ↓, s. 220.
9. Łapot 2000 ↓, s. 226.
10. Łapot 1999 ↓, s. 221.
11. Lab created gemstones. Gems N Gems. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
12. Szlachetne odmiany korundu. Uprawnienia Budowlane, 2021. [dostęp 2024-09-14]. (pol.).

Bibliografia

• WłodzimierzW. Łapot WłodzimierzW., Gemmologia szczegółowa: vademecum, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000, ISBN 83-226-0939-6.
• WłodzimierzW. Łapot WłodzimierzW., Gemmologia ogólna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999, ISBN 978-83-226-0891-3.