Jowisz
piąta planeta Układu Słonecznego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Jowisz?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Jowisz – gazowy olbrzym, największa planeta Układu Słonecznego[uwaga 2]. Piąta planeta w kolejności od Słońca. Masa Jowisza jest nieco mniejsza niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem dwa i pół razy większa niż łączna masa pozostałych planet w Układzie Słonecznym. Wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem tworzą grupę gazowych olbrzymów, nazywaną czasem również planetami jowiszowymi.
Ten artykuł dotyczy planety. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Zdjęcie Jowisza w naturalnych kolorach wykonane w kwietniu 2014 roku przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a | |||
Odkrywca |
nieznany; planeta znana w starożytności[1] | ||
---|---|---|---|
Charakterystyka orbity (J2000) | |||
Ciało centralne | |||
Półoś wielka | |||
Obwód orbity | |||
Mimośród |
0,04839266[1] | ||
Perycentrum |
7,4052×1011 m | ||
Apocentrum |
8,1662×1011 m | ||
Okres orbitalny | |||
Synodyczny okres obiegu |
398,88 d[1] | ||
Prędkość ruchu |
12,44–13,72 km/s | ||
Długość węzła wstępującego |
100,55615°[1] | ||
Argument perycentrum |
274,1977°[1] | ||
Nachylenie orbity |
względem ekliptyki: 1,304°[1] | ||
Charakterystyka fizyczna | |||
Typ planety | |||
Masa | |||
Promień | |||
Promień równikowy | |||
Promień biegunowy | |||
Spłaszczenie |
0,06487[1] | ||
Pole powierzchni |
6,21796×1010 km² | ||
Objętość |
1,43128×1015 km³ | ||
Gęstość |
1326 kg/m³[1] | ||
Okres obrotu | |||
Prędkość obrotu |
45 360 km/h | ||
Nachylenie osi obrotu |
3,13°[1] | ||
Przyspieszenie grawitacyjne | |||
Prędkość ucieczki |
59,5 km/s[1] | ||
Albedo |
0,538[1] | ||
Irradiancja |
50,26 W/m²[1] | ||
Temperatura powierzchni | |||
Satelity naturalne |
95[2] (Księżyce Jowisza) | ||
Skład atmosfery |
według objętości[1]:
| ||
|
Planetę znali astronomowie w czasach starożytnych, była związana z mitologią i wierzeniami religijnymi wielu kultur. Rzymianie nazwali planetę na cześć najważniejszego bóstwa swojej mitologii – Jowisza[3]. Obserwowany z Ziemi Jowisz może osiągnąć jasność do −2,95m. Jest to trzeci co do jasności naturalny obiekt na nocnym niebie po Księżycu i Wenus (okresowo, w momencie wielkiej opozycji, jasnością może mu dorównywać Mars).
Składa się w trzech czwartych z wodoru i w jednej czwartej z helu; może posiadać także skaliste jądro złożone z cięższych pierwiastków. Szybka rotacja nadaje mu kształt spłaszczonej elipsoidy obrotowej (ma też niewielkie, ale zauważalne zgrubienie w płaszczyźnie równika). Powierzchnię planety, którą stanowią nieprzezroczyste wyższe warstwy atmosfery, pokrywa kilka warstw chmur, układających się w charakterystyczne pasy widoczne z Ziemi[uwaga 3]. Najbardziej znanym szczegółem jego powierzchni jest odkryta w XVII wieku przy pomocy teleskopu Wielka Czerwona Plama, będąca antycyklonem o średnicy większej niż średnica Ziemi. Planeta ma słabo widoczne pierścienie i potężną magnetosferę. Okrążają ją cztery wielkie, kuliste księżyce zwane galileuszowymi, które odkrył Galileusz w 1610. Ganimedes, największy z księżyców, ma średnicę większą niż planeta Merkury[4]. Ogółem jest znanych 95 księżyców Jowisza[2].
Był wielokrotnie badany przez sondy, zwłaszcza na początku programu Pioneer i programu Voyager, a następnie przez sondę Galileo. Od lipca 2016 roku na orbicie dookoła planety znajduje się sonda kosmiczna Juno, która miała okrążać ją i badać do lipca 2021[5], misję sondy przedłużono do września 2025[6].