Jarmolińce

Jarmolińce (ukr. Ярмолинці) – osiedle typu miejskiego na Podolu, dawna stolica rejonu w obwodzie chmielnickim. Dawniej w powiecie płoskirowskim.

Jarmolińce

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	chmielnicki
Populacja (2018) • liczba ludności	7536[1]
Nr kierunkowy	+380 382
Kod pocztowy	32100
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Jarmolińce
Położenie na mapie Ukrainy Jarmolińce
49°11′33″N 26°50′23″E

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Jarmolińce

Historia

Osada, wzmiankowana w przywileju króla Polski Władysława Jagiełły z 1407, który okoliczne włości nadał Chodce, pochodzącemu z Kroacji. Król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk nadał prawo magdeburskie w 1455^[2] (według Bonieckiego, zamienił wieś na miasto^[3]). W XVIII–XIX wiekach miasto znane było z manufaktur sukienniczych, garbarni, produkcji maszyn rolniczych i siodeł. Tutejszy klasztor Bernardynów (1761), uchodzący za jeden z piękniejszych na Kresach, zamieniono po 1831 roku na cerkiew prawosławną. W 1780 dobra jarmolińskie kupił Wojciech Ścibor Marchocki.

W zaborze rosyjskim siedziba gminy Jarmolińce(inne języki) w powiecie proskurowskim guberni podolskiej.

Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 w Jarmolińcach był więziony Jan Leon Ziółkowski.

Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 6400 osób (w tym większość Żydów z Gródka, Michałpola, z Frampola i Szarówki). W październiku 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali^[4].

W 1959 liczyło 6 880 mieszkańców^[5].

W 1989 liczyło 9 552 mieszkańców^[6].

W 2013 liczyło 7 790 mieszkańców^[7].

Zabytki

• Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła(inne języki) z lat 1793–1862
• niezachowany zamek w Jarmolińcach – Korczak-Jarmolińscy zbudowali zamek na planie czworokąta z bastionami w narożach - mający zabezpieczać okolicę przed napadami Tatarów^[8][9]. Fragmenty zamku przetrwały do XIX w.^[8]
• dwór – od końca XVIII w. miejscowość należała do polskiej rodziny Orłowskich z Jarmoliniec herbu Lubicz. Na przełomie XIX i XX wieku staropolski dwór jarmoliniecki słynął z kolekcji obrazów Juliusza Kossaka, Józefa Chełmońskiego, Aleksandra Orłowskiego, Henryka Siemiradzkiego. Dwór istniał do 1917 r.^[2] Po I wojnie światowej Jarmolińce znalazły się w granicach Ukraińskiej SRR.

Urodzeni

• Adrian Baraniecki – polski lekarz, powstaniec styczniowy, działacz społeczny
• Bohdan Kutyłowski – polski adwokat, publicysta i dyplomata, przedstawiciel Polski przy rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej^[10]
• Ksawery Orłowski – polski dyplomata

Galeria

• 
  Pałac Orłowskich
• 
  Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła(inne języki)
• 
  Rondo w centrum miasteczka

Przypisy

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.75
2. RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 117-125, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
3. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 8. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1905, s. 142.
4. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1367.
5. Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
6. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
7. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
8. :: Rzeczpospolita wirtualna - KRESY WSCHODNIE :: [online], archive.ph, 27 kwietnia 2013 [dostęp 2022-07-04].
9. OlgaO. Plamenytska OlgaO., KULTURNA SPADSHCHYNA 1(10)-, „CULTURAL HERITAGE”, 2017 [dostęp 2022-07-04].1 stycznia
10. K., Ś. p. Bohdan Kutyłowski (wspomnienie pozgonne), Gazeta Sądowa, 29 kwietnia 1922 [dostęp 2022-10-07].

Bibliografia

• Jarmolińce, pow. proskurowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 450.
• Pisarzówka (5), cz. m. Jarmolińce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 227.

Linki zewnętrzne

• rzeczpospolita.com
• Jarmolińce na stronie Rady Najwyższej Ukrainy