Loading AI tools
nauki badające twórczość ludzką, np. ludzki język, sztukę i inne źródła historyczne Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nauki humanistyczne, humanistyka[1][2] – grupa nauk badających człowieka jako istotę społeczną i jego twórczość[1][3]. Przynajmniej częściowo należą do nauk empirycznych[1]. Do humanistyki czasem włącza się też filozofię, przykładowo w klasyfikacji OECD. Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych bywała przyznawana za prace filozoficzne[4].
Przedstawiciel humanistyki to humanista, przy czym to słowo dotyczy też przedstawicieli humanizmu, np. tego renesansowego[5].
.jpg)
Granice między humanistyką a naukami ścisłymi i przyrodniczymi bywają płynne i umowne. Przykładów dostarczają antropologia – dzielona na fizyczną i kulturową – oraz językoznawstwo:
Jednym z przedmiotów humanistyki jest sztuka, która czasem wiąże się z pojęciami matematycznymi i fizycznymi – tak się dzieje w teorii muzyki, akustyce muzycznej i sztukach wizualnych, które czasem korzystają z geometrii i teorii barw. Sztuka korzysta też z techniki, przykładowo architektura z budownictwa, malarstwo z technologii chemicznej, a fotografia z optyki; do tego literatura artystyczna opisuje różne technologie, zwłaszcza w fantastyce naukowej, która prognozuje rozwój techniki i jej wpływ na człowieka. Przez to analiza dzieła sztuki może wymagać wiedzy z dziedzin ścisłych.
Innym punktem styczności jest dziejoznawstwo – ściśle rozumiana historia jest nauką humanistyczną jako badanie piśmiennictwa, jednak przeszłość jest poznawana także przez archeologię i kryminalistykę korzystające z różnych technologii i dorobku nauk ścisłych. Historia gospodarcza również korzysta z metod ilościowych jak kliometria. Archeologia bywa włączana do humanistyki, np. w klasyfikacji OECD; łączy się z przyrodoznawstwem nie tylko przez swoje metody, ale i przedmiot – badania prehistorii człowieka, np. antropogenezy, przechodzą płynnie w paleontologię.
Do humanistyki włącza się też filozofię; ona również ma zarówno obszary humanistyczne, np. antropologia filozoficzna, jak i bliskie naukom ścisłym, np. filozofia matematyki, fizyki czy przyrody.
Z tych i innych powodów zdarzali się humaniści będący jednocześnie ścisłowcami lub przyrodnikami jak:
Badania humanistyczne łączą się ze społecznymi wielorako; przykładowo historia bywa zaliczana do obydwu kategorii, przy czym ma obszary bliższe humanistyce jak historia sztuki, ale też te bliższe naukom społecznym jak historia społeczna czy wspomniana gospodarcza. Pewne obszary humanistyki są łączone z obszarami społecznymi przez nauki interdyscyplinarne; przykłady to kulturoznawstwo i jego działy jak religioznawstwo i orientalistyka.
W anglosaskim kręgu kulturowym nauki humanistyczne dzielą się na[potrzebny przypis]:
Dyscypliny nauk humanistycznych w Polsce:
Pojęcie humanistyki bywa używane w organizacji uczelni, np. w nazwach całych szkół, ich wydziałów lub kierunków studiów.
W latach 20. XXI wieku wydziałów humanistycznych istnieje w Polsce co najmniej kilkanaście; w kolejności alfabetycznej są to:
Humanistyka pojawia się też w nazwach całych uczelni jak:
Istnieją kierunki studiów poświęcone humanistyce ogółem, bez ograniczania się do jednej z jej dziedzin. Przykłady to Międzydziedzinowe Indywidualne Studia Humanistyczne (MISH), nazywane też inaczej i prowadzone na kilkunastu polskich uczelniach. Absolwentem takiego kierunku na Uniwersytecie Warszawskim jest przykładowo polski pisarz Jacek Dehnel. Powstały też czasopisma badawcze o różnych obszarach humanistyki, np. „Roczniki Humanistyczne”. Polska Akademia Nauk (PAN) zawiera Wydział I – Nauk Humanistycznych i Społecznych, obejmujący różne instytuty[7].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
