Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Historyczne pojazdy komunikacji miejskiej w Krakowie – zbiór zabytkowych tramwajów, autobusów oraz pojazdów zaplecza technicznego, które służyły dawniej w obsłudze komunikacji miejskiej w Krakowie. Obejmuje ona pojazdy posiadane przez MPK S.A. w Krakowie oraz Muzeum Inżynierii Miejskiej.
Pierwsze starania o stworzenie kolekcji zabytkowych pojazdów komunikacji miejskiej w Krakowie miały miejsce na początku lat 50., kiedy odrestaurowano wagon tramwaju konnego. Niestety, przez kilka kolejnych dekad archiwizowanie zarówno dokumentów, jak i zachowywanie starych pojazdów jako obiekty muzealne było uważane za niepotrzebne, przez co wiele unikalnych obiektów zostało zniszczonych. W latach 80. nastąpiły zmiany w tej materii, częściowo zapoczątkowane poprzez remont i sprzedaż do Norymbergi ostatniego w pełni zachowanego wagonu SN3 na cele muzealne. Od tamtego momentu nastąpiła inwentaryzacja oraz archiwizowanie zachowanych dokumentów, a także powstały plany utworzenia kolekcji zabytkowych pojazdów nie tylko z Krakowa, ale i z całej Polski. W związku z tym, sprowadzono przeznaczone do kasacji wagony z Wrocławia, Warszawy, Gdańska i Poznania. Rozpoczęto też odzyskiwanie wagonów krakowskich, które przetrwały na torach odstawczych zajezdni oraz na terenie ogródków działkowych i ośrodków wypoczynkowych. Od lat 90., w miarę możliwości finansowych, kolekcja jest stale rozbudowywana i kolejne pojazdy są włączane do ruchu, a także są sprowadzane kolejne tramwaje i autobusy do odbudowy[1].
Tabor czynny, obejmujący tramwaje oraz autobusy jest wykorzystywany do przejazdów okolicznościowych, wynajmów, imprez oraz organizowania Krakowskiej Linii Muzealnej.
Zdjęcie | Typ | Numery taborowe | Rok produkcji/
modernizacji |
Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi i przypisy |
---|---|---|---|---|---|---|
Sanok SN1 | 37 | 1912 | 1960 | 1995 | Odbudowany na podstawie części z trzech zachowanych egzemplarzy[2]. | |
– | MAN PN3 | 555 | 1908 | b.d. | 2008 | Odrestaurowana niemalże od podstaw w 2008 roku. W Krakowie tramwaje eksploatowane od 1941 roku[3]. |
Lindner SN4 | 151 | 1910 | 1959 | 2016 | Pierwotnie wóz używany sporadycznie w ruchu pasażerskim, sprowadzony do Krakowa w 1941 roku[4]. | |
LH Standard | 1076 | 1925 | 1984 | 2006 | Wagon sprowadzony sprawny z Wrocławia w 1984 roku na potrzeby filmu, a także zasilenia zbiorów muzealnych[5]. | |
DWF Tw269 | 272 | 1930 | 1959 | 2017 | Tramwaj z Gdańska, sprowadzony w 1984 do Krakowa na potrzeby zasilenia zbiorów muzealnych. Stylizowany na końcowy okres eksploatacji[6]. | |
Sanok SN2 | 87 | 1939 | 1971 | 1991 | Po odstawieniu wagon służył jako pług. Wóz przywrócony do stanu zbliżonego do oryginalnego[1]. | |
– | Sanok PN2 | 530 | 1938 | 1975 | 1992 | Wóz przywrócony do stanu zbliżonego do oryginalnego[7]. |
Sanok PN2 | 524 | 1938 | 1975 | 2008 | Doczepka doprowadzona do wyglądu z późniejszych lat eksploatacji[8]. | |
WIwK K | 437 | 1941 | 1969 | 2019 | Wagon w latach 1969-2017 pełnił rolę pługa. Odkupiony latem 2017 przez MPK S.A. w Krakowie celem odbudowy na wagon historyczny. Wagon odremontowany według prawdopodobnego stanu, jaki te wagony by prezentowały fabrycznie po dostawie, gdyby nie wybuch II Wojny Światowej.[9][1] | |
Konstal N | 26 | 1954 | bB.d. | 1992 | Wagon użyty podczas remontu został kupiony od WPK Katowice w 1989 roku. W latach 1992–2006 tramwaj znajdował się w muzeum tramwajów w Norymberdze. Doprowadzony jest do wyglądu z pierwszych lat eksploatacji[10]. | |
Konstal ND | 538 | 1952 | b.d. | 1992 | Wóz zrekonstruowany do pary z tramwajem N #26. Prezentuje stan z pierwszych lat eksploatacji w Krakowie[11]. | |
Konstal N | 20 | 1954 | 1988 | 2001 | Doprowadzony do wyglądu z okresu modernizacji przeprowadzanych w latach 70.[12] | |
- | Konstal ND | 511 | 1952 | b.d. | 2012 | Doczepa w stanie przedstawiającym modernizacje prowadzone w latach 70. XX w. Wóz zrekonstruowany na bazie wozu silnikowego[13]. |
- | Konstal 4ND | 573 | 1960 | 1983 | 2018 | Tramwaj odbudowany na bazie oryginalnego wózka z wagonu 573 oraz pudła tramwaju technicznego nr 1301[14] |
Konstal 102N | 203 | 1969 | 1997 | 1994/2008 | W roku 1994 odrestaurowano jeden z pozostałych wagonów 102N i nadano mu pierwotny numer 203. Wagon ten, mimo iż przeznaczony na historyczny, pojawiał się liniowo do 1997 roku[15]. | |
Konstal 102Na | 210 | 1970 | 2001 | 2001 | Najstarszy tego typu wagon w Polsce, od samego początku eksploatacji posiadający ten sam numer taborowy[16]. | |
– | MAN B4 | 527 | 1960 | 2002 | 2003/2018 | Używany skład z Norymbergi zakupiony przez MPK Kraków w 1994 roku. Doczepa po kilku latach postoju, ponownie odremontowana w 2018 roku[17]. |
MAN T4 | 220 | 1958 | – | 2004 | Dawny wagon techniczny przysłany z Norymbergi na części dla wagonów typu GT6 w 2004 roku. Dzięki zachowaniu w idealnym stanie został natychmiast przekwalifikowany na muzealny[1]. | |
– | MAN T4 | 127 | 1958 | 2002 | 2018 | Oryginalny wóz silnikowy od doczepy B4 #527[18] Po kilku latach postoju, wagon odrestaurowany pod koniec 2018 roku i przywrócony do ruchu[19]. |
MAN GT6 | 187 | 1962 | 2010 | 2010 | Wagon sprowadzony w 2004 roku w miejsce skasowanego w wyniku wypadku tramwaju #187, który zachował kremową malaturę z racji bycia najstarszym wozem GT6 z Norymbergi. Jest to ostatni wóz GT6 sprowadzony do Krakowa[20]. | |
Konstal 102NaD | 155 | 1970/1985 | 1997 | 2018 | Doczepa czynna powstała w wyniku modernizacji tramwaju Konstal 102Na polegającej na usunięciu kabiny motorniczego. Kursowały one w składach z tramwajami 102Na do 1997 roku w liczbie pięciu sztuk. Jako historyczną zachowano doczepę o numerze 155.[21] |
Zdjęcie | Marka | Numery taborowe | Rok produkcji | Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi i przypisy |
---|---|---|---|---|---|---|
Durant Rugby Express L | 19 | 1929 | 1932 | 2009 | Najstarszy autobus w Polsce. Oryginalnie eksploatowany w Krakowie, a następnie dalekobieżnie na trasie Kraków-Zakopane[22]. | |
San H01B | 86 | 1958 | 1966 | 2007 | Pojazd odrestaurowany na bazie nadwozia zachowanego na lotnisku w Krośnie oraz podzespołów mechanicznych ze Stara 25.[1] | |
Nysa N59M | 28 | 1959 | 1966 | 2007 | Pojazd stylizowany na mikrobusy Nysa eksploatowane w latach 60.[23] | |
– | Ikarus 620.54 | 118 | 1964 | 1968 | 2017 | Pojazd z 1964 roku, nawiązujący częściowo do wyglądu serii z 1959, eksploatowanej kilka lat w Krakowie[24]. |
– | Karosa B40 | 600 | - | - | 2018 | Odkupiona na północy Polski, prawdopodobnie eksploatowana dawniej w jednym z oddziałów PKS. Przeznaczona do Ikarusa 620. Nigdy nie eksploatowano tego typu w Krakowie[25]. |
Jelcz 272MEX | 341 | 1971 | 1985 | 2002 | Autobus odrestaurowany w Jelczańskich Zakładach Samochodowych na bazie Jelcza 043.[26] | |
Jelcz P-01 | 608 | 1975 | 1977 | 2002 | Oryginalna krakowska przyczepa P-01.[26] | |
Jelcz 021 | 549 | 1975 | 1980 | 2012 | Jedyny przegubowy autobus na bazie konstrukcji RTO w Polsce i jeden z niewielu na świecie. Odbudowany na bazie oryginalnego podwozia oraz nadwozia z dwóch zachowanych Jelczy 043.[27] | |
– | Nysa 522M | 80.3' | 1978 | 1985 | 2017 | Pojazd kupiony od jednego z kolekcjonerów. Prezentuje stan mikrobusów tego typu eksploatowanych w latach 80. XX w.[28] |
– | Ikarus 260.04 | 45151 | 1985 | 2000 | 2015 | Pojazd nauki jazdy sprowadzony z MZA Warszawa, odremontowany jako zabytkowy w związku ze złym staniem wozu nr PH118. Własność Muzeum Inżynierii Miejskiej[29]. |
Ikarus 280.26 | 34260 | 1988 | 2007 | 2009 | Oryginalny krakowski Ikarus 280.26 z 1988 roku[30]. | |
– | Ikarus 280.26 | 24575 | 1988 | – | 2015 | Pojazd z Siedlec, pierwotnie przeznaczony na części zamienne do autobusu nr 34260, ostatecznie częściowo wyremontowany i włączony do kolekcji[31]. |
– | Jelcz M11 | 12240 | 1988 | 2001 | 2017 | Autobus sprowadzony z Sochaczewa z przeznaczeniem na zabytkowy i wyremontowany w 2017 roku[32]. |
Scania CN113ALB | 38030 | 1996 | 2015 | - | Pojazd zabytkowy, stopniowo przywracane są mu oryginalne elementy[33]. | |
Scania CN113CLL | 49001 | 1994 | 2018 | – | Przeznaczony na zabytkowy[34]. | |
Autosan H6-20.02 | 10108 | 1996 | 2008 | - | Gruntownie wyremontowany w 2010 roku[35]. | |
Jelcz M121MB | DJ680 | 2003 | 2018 | – | Przeznaczony na zabytkowy[34]. | |
Solaris Urbino 12 | BU820 | 2004 | 2018 | – | Przeznaczony na zabytkowy[34]. | |
Jelcz M081MB/3 | DH381 | 2005 | 2018 | – | Przeznaczony na zabytkowy[34]. | |
Jelcz M181MB/3 | DD493 | 2007 | 2018 | – | Przeznaczony na zabytkowy[34]. |
Zdjęcie | Marka | Funkcja | Numery taborowe | Rok produkcji/
przebudowy |
Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi i przypisy |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Linke-Hofmann BT-1 | Holownik/
elektrowóz manewrowy |
G-051 | 1901/1920 | Lata 60. XX wieku | 2016 | Wagon wrocławski, w 1984 roku przetransportowany do Krakowa. Własność Muzeum Inżynierii Miejskiej[36]. Pomimo technicznej oraz prawnej możliwości, tramwaj nie kursuje z wagonami pasażerskimi. | |
– | Sanok ND | Lora | 1110 | 1948 /
lata 80. XX wieku |
lata 90. XX wieku | 2016 | Wagon transportowy na bazie wózka wagonu ND z pierwszej dostawy do Krakowa. Własność Muzeum Inżynierii Miejskiej[37]. |
_ | Konstal N | Pług wirnikowy | 1201 | 1954/1972 | _ | - | Wagon techniczny, w dalszym ciągu pozostający w eksploatacji. Przewidziany na zabytkowy[1]. |
– | Ikarus 280/A | Pogotowie techniczne | 856 | b.d. | 2017 | 2018 | Pojazd pogotowia technicznego na bazie pierwszego członu Ikarusa 280.26[1] |
– | Star 266 | Dźwig tramwajowy | 43 | b.d. | 2016 | - | Wycofany z regularnej służby w 2016 roku. Zaprezentowany ponownie przez MPK na otwarciu wystawy "Motohistorie"[38][39]. |
Tabor nieczynny obejmuje dwie grupy pojazdów. Pierwszą są pojazdy zachowane w dobrym stanie, których eksploatacja na ten moment jest niemożliwa. Druga grupa to zgromadzone wraki, które czekają na potencjalne przywrócenie do ruchu w przyszłości.
Zdjęcie | Typ | Numery taborowe | Rok produkcji/
modernizacji |
Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
Tramwaj konny (PW1) | 112 | 1882/1901 | 1917/1950 | 1950/1996 | Oryginalny wagon wąskotorowy. W 1901 przebudowany na doczepny do wagonów elektrycznych Sanok SW1. Po około 1917 roku wykorzystywany jako techniczny, w 1950 odbudowany jako zabytkowy i wykorzystywany turystycznie do 1959 na nieczynnych torowiskach. W 1996 roku ponownie wyremontowany i udostępniony zwiedzającym. Ze względu na zachowany rozstaw 900mm, wagon nie jest na chwilę obecną czynnie wykorzystywany[1]. | |
Uerdigen KSW Bw | 126B | 1944 | 1971 | - | Wagon eksploatowany w Grazu w latach 1944–1971. Do 2017 roku przebywał w muzeum w Mariazell, odkupiony przez MPK Kraków z przeznaczeniem na zabytkowy[18][1]. | |
– | PKE P1D | 388 | 1929 | 1972 | - | Tramwaj z Poznania. Wagon produkcji warsztatów własnych Poznańskiej Kolei Elektrycznej. W 1989 przekazany do Muzeum Inżynierii Miejskiej, oczekuje renowacji[18]. |
– | Lilpop C | 260 | 1925 | 1959/1989 | – | Wagon z Warszawy, w latach 1959–1989 służył jako techniczny. W 1989 przekazany do Muzeum Inżynierii Miejskiej[18]. W 2020 roku rozstrzygnięto przetarg, w wyniku którego przeprowadzona będzie odnowa wagonu przy zachowaniu stanu nieczynnego[40]. |
– | MAN PN3 | 546 | 1908 | 1969 | - | Oczekuje renowacji. Własność Muzeum Inżynierii Miejskiej[18][34]. |
– | Sanok SN1 | 31 | 1912 | 1959 | - | Pierwszy normalnotorowy tramwaj w Krakowie. Zachowane samo pudło, bez wózka[18]. |
– | KMKE SN1 | 59 | 1922 | 1959 | - | Wagon typu SN1 produkcji własnej Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej. Zachowane samo pudło, bez wózka[18]. |
MAN SN3 | – | 1908 | – | - | Liczne elementy tego typu tramwajów zachowane w Krakowiei[1]. Od 2020 roku realizowana jest odbudowa wagonu krakowskiego i norymberskiego we współpracy z Freunde der Nürnberg-Fürther Straßenbahn e.V[41]. | |
– | Konstal N | 105 | 1949 | 1988 | - | Wagon z pierwszej dostawy wozów „N” do Krakowa, obecnie w stanie po modernizacji. Oczekuje renowacji[18]. |
– | Konstal ND | 670 | 1952 | 1988 | - | Wagon sprowadzony z Warszawy w 1969 roku i włączony do eksploatacji po remoncie. Oczekuje renowacji[18]. |
Konstal 4N | - | – | – | - | W broszurze informacyjnej, MPK Kraków zapowiedziało odbudowę wagonu typu 4N1. Obecnie w Krakowie znajdują się tramwaje tego typu z Poznania oraz ze Szczecina[34]. | |
Konstal 105N | 271+266 | 1975 | – | - | W 1984 przebudowany na 105Na. Obecnie eksploatowany jako skład techniczny, przewidziany do remontu na zabytkowy[1]. |
Zdjęcie | Marka | Numery taborowe | Rok produkcji | Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
MAN SL200 | 16604 | 1976 | 1993 | - | Pojazd na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej[18]. | |
Scania CR111M | 47740 | 1978 | 1995 | - | Pojazd na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej[18]. | |
Ikarus 260.04 | PH118 | 1985 | 2000 | - | Wrak pojazdu na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej, oczekuje odbudowy[18]. | |
Jelcz M11 | BC191 | 1985 | 2001 | – | Autobus na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej, oczekuje odbudowy[18]. | |
Jelcz 120M | BF304 | 1992 | 2008 | – | Pojazd od 2008 roku garażowany, oczekuje przywrócenia do ruchu[42]. | |
– | MAN SG242 | BM700 | 1992 | 2013 | – | Pierwszy nowy autobus kupiony za "żelazną kurtyną” w Polsce. Obecnie nieczynny[43]. |
Zdjęcie | Marka | Funkcja | Numery taborowe | Rok produkcji/
przebudowy |
Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Star 660D | Dźwig tramwajowy | 51 | b.d. | b.d. | - | Pojazd nieczynny, Pojazd na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej[1]. | |
Jelcz RTO | Holownik autobusowy | 70..7 | b.d. | b.d. | - | Pojazd nieczynny, Pojazd na stanie Muzeum Inżynierii Miejskiej. Dźwig na bazie Jelcza 272MEX.[1] | |
Wagon doczepny | Piaskarka | 1108 | b.d. | b.d. | - | Wagon do posypywania peronów przystankowych piaskiem. Na bazie zestawów kołowych wagonu SN3.[1] | |
Wagon doczepny | Wagon z ławą skrętną | 1103 | b.d. | b.d. | - | Wagon do transportu długich elementów infrastruktury w parze z wagonem silnikowym z ławą skrętną. Na bazie zestawów kołowych wagonu SN3.[1] |
Tutaj prezentowana jest lista zachowanych pojazdów o wyjątkowej wartości historycznej, których przyszłość nie jest znana. Obejmuje pojazdy odstawione i sporadycznie wykorzystywane, które ze względu na wiek bądź unikalność są interesującymi obiektami, jednak na chwilę obecną względem nich nie ma żadnych oficjalnych decyzji dotyczących zachowania, bądź kasacji.
Zdjęcie | Marka | Funkcja | Numery taborowe | Rok produkcji/
przebudowy |
Rok wycofania | Rok odbudowy | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|---|
– | Konstal N | Szlifierka torowa | 834 | 1954/1971 | 2015 | - | Pojazd techniczny będący własnością ZUE S.A.. Ustawiony jako pomnik techniczny na terenie zakładu[44][45]. |
Konstal 105NT | Holownik | 1001 (TT021) | 1989 | – | – | Pojazd techniczny na stanie MPK S.A., od dłuższego czasu niewykorzystywany. Ostatni istniejący wagon tyrystorowy typu 105NT, sprowadzony w 2007 roku z GOP[46]. | |
– | MAN GT6 | Mobilna kawiarnia | Cafe tram | 1962/2007 | – | – | Własność Biura Podróży Jordan. Wykorzystywany jako atrakcja turystyczna. Obecnie przyszłość inicjatywy nie jest znana, z powodu problemów formalnych z wykonywaniem przewozów[47][48]. |
– | MAN GT6 | Stacjonarna kawiarnia | 173 | 1963 | 2011 | – | Tramwaj ustawiony na terenie Politechniki Krakowskiej. W środku urządzona jest kawiarnia[47][49]. |
– | Konstal N | Pług wirnikowy | 1101 (HT011) | 1949/1978 | – | – | Czynny pług na terenie Zajezdni Nowa Huta[50] |
Konstal N | Szlifierka torowa | 1304 | 1956/1972 | – | – | Wagon odstawiony na terenie Zajezdni Nowa Huta[51]. | |
– | Konstal 4N | Pasażerski | 257 | 1959 | 1999 | – | Wagon pochodzący ze Szczecina, sprowadzony w 2001 roku[52]. |
– | Konstal 4N | Techniczny | 2025 | 1958 | b.d. | – | Wagon pochodzący z Poznania, sprowadzony w 2017 roku[53]. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.