Loading AI tools
synkretyczne bóstwo hellenistyczne powstałe z połączenia cech greckiego boga Hermesa i egipskiego Thota Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hermes Trismegistos, zlat. Hermes/Mercurius Trismegistus (stgr. Ἑρμῆς ὁ Τρισμέγιστος – Hermes Po Trzykroć Wielki, Trzykroć Największy, łac. Mercurius ter Maximus) – synkretyczne bóstwo hellenistyczne powstałe z połączenia cech greckiego boga Hermesa i egipskiego Thota[1], inspirowane także mistycznymi prądami judaizmu i magią żydowską oraz prawdopodobnie wierzeniami perskimi; często identyfikowane również z biblijnym patriarchą Henochem oraz hellenistycznymi bóstwami Serapisem (Oserapisem) i Hermanubisem[potrzebny przypis].
Wokół ubóstwionego mędrca na gruncie synkretyzmu filozoficzno-religijnego powstał kultowy system wierzeń pod nazwą hermetyzmu, łączący elementy greckiej filozofii z okultyzmem i astrologią. W jego ramach wykreowano odrębne koncepcje dotyczące powstania i struktury świata, a także roli i przeznaczenia człowieka[2]. Zasadniczą tezą hermetyzmu jest jedność kosmosu o ściśle powiązanych i wzajemnie uzależnionych częściach, a rzeczywisty charakter tych związków można rozpoznać wyłącznie dzięki boskiemu objawieniu[3].
W wierzeniach Hermes Trismegistos reprezentuje boską triadę religii, nauki i sztuki, które tworzą w nim pełnię, stanowiąc jednocześnie symbol „tajemnej wiedzy” starożytności. Według mitycznych podań przypisuje mu się autorstwo 36529 ksiąg, zawierających całą wiedzę i mądrość świata starożytnego – przede wszystkim tzw. Tabula Smaragdina oraz traktatów Corpus Hermeticum, stanowiących inspirację dla alchemii, mających wpływ na filozofię różokrzyżowców oraz innych tradycji ezoterycznych, gnostyckich i kabalistycznych[potrzebny przypis]. Uznano za bezsporne, że ten zbiór rozpraw, obok teorii o widocznym pochodzeniu neoplatońskim, zawiera wiele treści powstałych pod wpływem myśli egipskiej, mającej podstawy w starych tekstach hieroglificznych[4]. Pierwsze pisma hermetyczne pojawiły się w Egipcie ptolemejskim, a ich ogromny wpływ na ówczesną naukę potwierdził Strabon, według którego tebańscy kapłani (24 r. p.n.e.) przypisywali Trismegistosowi całą swą wiedzę w zakresie astrologii i astrologicznej medycyny, magii i alchemii, filozofii i teozofii, astronomii i psychologii[5].
Zgodnie z inskrypcją na tablicy szmaragdowej, miała być ona dziełem Hermesa Trismegistosa[6]. Synkretyczne teorie hermetyczne zawarte są jednak również np. w poetyckiej treści epyllionu zatytułowanego Hermes, którego autorem był uczony aleksandryjczyk Eratostenes[7].
Zarówno Thot, jak i Hermes, jako bogowie pisma i mądrości tajemnej[8], pełnili funkcję psychopomposa, czyli przewodnika odprowadzającego duszę w zaświaty. Egipski Thot był bogiem mądrości, patronem astrologii i alchemii, lecz Hermes Trismegistos nie był tożsamy z greckim Hermesem; zarówno większość Greków, jak i Rzymian nie zastąpiła nigdy jednej postaci bóstwa drugą[potrzebny przypis]. Wiara we wszechmoc Trismegistosa przejawiała się nawet w kierowanych do niego prostych zaklęciach, np. o schwytanie złodzieja, stanowiąc zarazem świadectwo ówczesnej teokrazji (zmieszania bóstw)[9]. Obecna jest w papirusach magicznych i w rytualnych tabliczkach z defiksjami, gdzie wymieniany jest jako kosmokrator megas lub panton magon archigetes[10].
W późniejszym czasie Hermes Trismegistos występuje jako postać przewodnia w wierzeniach pewnych kręgów ezoterycznych oraz gnostyckich sekt ofitów (nasseńczyków), sabejczyków i u setian w ich tekstach z tzw. Biblioteki z Nadż Hammadi[11].
W tarocie Trismegistos jest utożsamiany z kartą Maga i oznacza aktywność, intelekt, poznawanie świata, panowanie nad sobą i nad światem, silną wolę. Jest symbolem absolutnej jedności mistyki, nauki i sztuki[potrzebny przypis].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.