Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Halberstadt C.V – niemiecki dwumiejscowy dwupłatowy samolot rozpoznawczy z końcowego okresu I wojny światowej, zbudowany w 1918 roku w zakładach lotniczych Halberstadt. Produkowany też w zakładach Aviatik, BFW i DKW.
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
drewniana, dwupłatowiec |
| Załoga |
2 (pilot i strzelec/obserwator) |
| Historia | |
| Data oblotu |
1918 |
| Lata produkcji |
1918–1919 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc |
200 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,62 m (górne skrzydło) |
| Długość |
6,92 m |
| Powierzchnia nośna |
38,94 m²[1] |
| Masa | |
| Własna |
930 kg[1] |
| Użyteczna |
435 kg[2] |
| Startowa |
1360 kg[1] |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
180 km/h[1] |
| Prędkość wznoszenia |
2000 m – 4,5 min |
| Pułap |
6500 m[2] |
| Zasięg |
500 km[2] |
| Długotrwałość lotu |
3,5 h[2] |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 LMG 08/15 kal. 7,92 mm – stały, zsynchronizowany 1 × karabin maszynowy Parabellum kal. 7,92 mm – ruchomy, na obrotnicy 50-62,5 kg bomb[2] | |
| Użytkownicy | |
| Cesarstwo Niemieckie, Polska, Estonia | |
Halberstadt C.V stanowił propozycję firmy Halberstadt na konkurs Inspektoratu Lotnictwa (Idflieg) na nowy samolot bliskiego rozpoznania i korygowania ognia artylerii (niemieckiej kategorii C). Jego poprzednikiem był Halberstadt C.III, wywodzący się z konstrukcji udanego dwumiejscowego samolotu myśliwskiego i wsparcia piechoty Halberstadt CL.II. Zastosowano w nim przede wszystkim skrzydła o większej rozpiętości i mocniejszy silnik Benz Bz.IVü 200 KM[3]. Samolot C.III, oblatany w październiku 1917 roku, okazał się obiecujący, lecz firma Halberstadt zarzuciła jego rozwój na rzecz jeszcze lepszej konstrukcji[3]. W konstrukcji C.V zaprojektowano nowy kadłub, zachowując podobne skrzydła i taki sam silnik, jak w C.III[3]. Głównym konstruktorem był inż. Karl Theiss. Samolot oblatano w marcu 1918 roku. Podczas prób porównawczych Idfliegu 14 marca wykazał się znacznie lepszą prędkość wznoszenia i lepszymi charakterystykami w locie od innych samolotów z silnikami o tej mocy[3]. W marcu i kwietniu prowadzono też próby statyczne konstrukcji, które wykazały potrzebę wzmocnienia niektórych elementów[3]. Równocześnie podjęto przygotowania do produkcji seryjnej. Równolegle Halberstadt pracował nad nowym dwumiejscowym myśliwcem Halberstadt CL.IV, który okazał się równie udaną konstrukcją[4].
Oprócz zakładów macierzystych, lotnictwo niemieckie zleciło produkcję Halberstadta C.V na licencji także zakładom Bayerische Flugzeug Werke (BFW) w Monachium (pierwsze zamówienie na 100 w kwietniu 1918 roku), Deutsche Flugzeug-Werke (DFW) w Lipsku (zamówienie na 200 w maju 1918 roku) i Automobil und Aviatik w Lipsku (zamówienie na 150 w czerwcu 1918 roku)[5]. Zakłady te otrzymały także dalsze zamówienia. Samoloty licencyjne różniły się niektórymi rozwiązaniami od oryginalnych, m.in. w zakładach Aviatik opracowano mocniejsze podwozie[5]. Nosiły na kadłubie oznaczenia typu: "Halb. C.V" ze skrótem wytwórni w nawiasie (Bay, D.F.W. lub Av). Pomimo zawieszenia broni, produkcja samolotów w Niemczech trwała do 31 stycznia 1919 roku[6].
Odmianą rozwojową C.V był C.VII, którego prototyp zaprezentowano w czerwcu 1918 roku, będący płatowcem C.V z silnikiem Maybach M.IVa o mocy 245 KM[7].
Pierwsze samoloty Halberstadt C.V w liczbie 10 sztuk pojawiły się na froncie pod koniec czerwca 1918 roku, w lipcu ich liczba sięgnęła 50[4]. 31 sierpnia 1918 roku na froncie były 192 samoloty, do zawieszenia broni w listopadzie ich liczba musiała wzrosnąć, lecz jest nieznana[6]. Samolot okazał się udany i dysponował bardzo dobrą manewrowością i prędkością wznoszenia[5]. Ustępował on natomiast niektórym innym typom (jak Rumpler C.VII) w roli samolotu dalekiego rozpoznania fotograficznego operującego na większych wysokościach[6]. Trudny był natomiast start i lądowanie[5].
Całkowita produkcja samolotów Halberstadt C.V jest nieznana z powodu braków dokumentów, zwłaszcza, że była kontynuowana jeszcze po zawieszeniu broni (według francuskiego wywiadu, sam Aviatik wyprodukował 120 samolotów w styczniu 1919 roku)[6]. 15 lutego 1920 roku w Niemczech wykazywano jeszcze 390 składowanych samolotów tego typu, w tym niezmontowane[6]. Według A. Morgały, wyprodukowano ich 552[2].
Po wojnie pewna liczba samolotów została przekazana państwom zwycięskiej Ententy, aczkolwiek wśród nich było stosunkowo niewiele Halberstadtów C.V. Między innymi, Amerykanie otrzymali 21 samolotów, Brytyjczycy 20 i Francuzi 2[6].
Część samolotów niemieckich została następnie sprzedana za granicę. Np. w Estonii używano Halberstadta C.V. przerobionego na wodnosamolot[8].
12 samolotów tego typu zostało zdobytych w częściach przez Polskę podczas powstania wielkopolskiego w styczniu 1919 roku w stacji lotniczej Ławica i hali Zeppelina na Winiarach, z czego 11 zostało zmontowanych w 1919 roku[2]. 10 z nich nosiło numery 6641/18 do 6650/18, wskazujące na produkcję BFW[uwaga 1]. 8 samolotów służyło w 2. Eskadrze Wielkopolskiej na froncie wielkopolskim, a następnie froncie litewsko-białoruskim podczas wojny polsko-bolszewickiej[2]. Jeden samolot (nr 6646/18) został zestrzelony podczas wojny 6 sierpnia 1919 roku. Samoloty te używane były na froncie do 19 października 1919 roku, po czym w związku z przekształceniem eskadry w myśliwską, przeznaczono je do szkolenia[2]. Wycofano je na przełomie 1920 i 1921 roku[2].
Obecnie zachowany jest jeden samolot tego typu, w Muzeum Armii i Historii Militarnej w Brukseli[7].
Samolot Halberstadt C.V był dwumiejscowym dwupłatem o konstrukcji drewnianej. Kadłub kratownicowy (podłużnicowo-wręgowy) drewniany, kryty sklejką[2]. Odkryta kabina załogi z osobnymi kokpitami, z przodu stanowisko pilota, z tyłu strzelca/obserwatora. Usterzenie było klasyczne, na końcu kadłuba, spawane z rur stalowych, statecznik kryty sklejką, reszta płótnem. Stery z wyważeniem rogowym[2]. Podwozie samolotu stałe, klasyczne, dwugoleniowe z osią niedzieloną. Amortyzacja z giętkich sprężyn spiralnych pokrytych plecionką[2]. Z tyłu płoza ogonowa.
Skrzydła o dużym wydłużeniu, dwudźwigarowe, konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Komora płatów dwuprzęsłowa, górny płat był wysunięty do przodu[2]. Lotki z wyważeniem rogowym i o konstrukcji z rur stalowych znajdowały się na skrajnych częściach górnego płata[2]. Dolny płat, z zaokrąglonymi końcówkami, miał cieńszy profil przy kadłubie[9]. Komora płatów miała dwa rzędy rozpórek po każdej stronie (po dwie), usztywniona cięgnami stalowymi, baldachim podparty zastrzałami w formie litery N. Po lewej stronie baldachimu był grawitacyjny zbiornik paliwa, po prawej chłodnica[9].
Samolot był napędzany silnikiem rzędowym 6-cylindrowym Benz Bz.IVü (odmiana o zwiększonym stopniu sprężania) o mocy 200 KM (147 kW)[3][2] (w części publikacji wskazywana moc 220 KM[9]). Silnik z cylindrami stojącymi, chłodzony cieczą, umieszczony z przodu kadłuba, zakryty bulwiastą osłoną z blachy aluminiowej z wyjątkiem odkrytej górnej części[2]. Po prawej stronie kolektor i wspólna rura wydechowa, wyprowadzona w górę nad płat[2]. Śmigło dwułopatowe, drewniane, bez kołpaka.
Uzbrojenie stanowił jeden stały zsynchronizowany karabin maszynowy LMG 08/15 kal. 7,92 mm zamocowany obok silnika oraz jeden ruchomy karabin maszynowy Parabellum kal. 7,92 mm strzelca na obrotnicy[2]. Dzięki wysokiemu umieszczeniu obrotnicy, strzelec dysponował dużym polem ostrzału, także w przedniej półsferze ponad płatem przednim, oraz w dół po bokach kadłuba. Samolot mógł przenosić do 50 kg lekkich bomb (w polskiej służbie do 5 bomb po 12,5 kg)[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
