Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gutaperka – substancja pochodzenia naturalnego, pozyskiwana i wykorzystywana w podobny sposób jak kauczuk naturalny, z tą różnicą, że gutaperka jest mniej elastyczna. Cząsteczki gutaperki składają się z reszt C5, których liczba dochodzi do kilkuset. W polimerze występują wiązania podwójne wyłącznie w konfiguracji trans[1][2]. Niektórzy autorzy polimer określają nazwą gutta (lub guta[3]), zaś nazwą gutaperka — mieszaninę takiego polimeru z alkoholowymi pochodnymi triterpenów. Mieszaniny takie są naturalnym składnikiem soku mlecznego niektórych roślin[1]. Nazwa gutaperka pochodzi z języka malajskiego: getah = guma, pertja = drzewo z którego pozyskuje się substancję[4].
Gutaperka występuje w soku mlecznym wielu gatunków roślin. Największe znaczenie ma gutaperkowiec (Palaquium gutta) oraz zwięźla kulista (Mimusops balata). Gutaperkowiec jest drzewem rosnącym na Półwyspie Malajskim i w Indonezji[1]. Występuje także w dużych ilościach u eukomii wiązowatej (Eucommia ulmoides)[5]. Spośród gatunków europejskich stwierdzona została w dużych ilościach w trzmielinie brodawkowatej i zwyczajnej[3].
Wyróżniane są dwie formy gutaperki: alfa i beta. Formy te przechodzą w postać amorficzną i stają się płynne w różnym zakresie temperatur mieszczącym się pomiędzy 40 a 70 °C. Dla formy beta temperatura topnienia jest niższa niż dla formy alfa. Forma alfa jest charakterystyczna dla gutaperki wytwarzanej przez drzewa. Obie formy zawierają wiązania trans, a różnią się wielkością cząstek[6]. Gęstość 0,95-1,02 g/cm³.
Jest mniej elastyczna niż kauczuk, wykazuje jednak większa odporność chemiczną oraz dużą odporność na czynniki klimatyczne[1]. Ulega starzeniu od tlenu atmosferycznego, przekształcając się w kruchą masę[3], ale można temu zapobiec odpowiednimi dodatkami. Rozpuszczalna w węglowodorach aromatycznych i chlorowanych. Jest dobrym izolatorem elektrycznym[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.