Gierwiaty

Gierwiaty^[3] (biał. Гервяты, Hierwiaty; ros. Гервяты, Gierwiaty) – agromiasteczko^[4] na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim, siedziba sielsowietu Gierwiaty^[5].

Gierwiaty

Гервяты

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	ostrowiecki
Sielsowiet	Gierwiaty
Wysokość	149[1] m n.p.m.
Populacja (2009) • liczba ludności	537[2]
Nr kierunkowy	+375 1591
Kod pocztowy	231213
Tablice rejestracyjne	4
Położenie na mapie Białorusi Gierwiaty
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Gierwiaty
54°41′13″N 26°08′38″E

Miejscowość leży nad lewym brzegiem Łoszy, w pobliżu jej ujścia do Oszmianki^[1]. Zajmuje powierzchnię 208,3 ha, a długość jej granic wynosi 11,6 km^[4]. Siedziba rzymskokatolickiej parafii Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach.

Historia

Własność biskupów wileńskich w 1673 roku^[6]. Prywatne miasto duchowne położone było w końcu XVIII wieku w powiecie wileńskim województwa wileńskiego^[7].

W wyniku III rozbioru Polski miejscowość znalazła się w składzie Imperium Rosyjskiego, ostatecznie należąc do guberni wileńskiej. W 1915 roku została zajęta przez wojska niemieckie. Po I wojnie światowej znalazła się w granicach najpierw Litwy Środkowej, a następnie II Rzeczypospolitej. Od 1927 miejscowość była siedzibą gminy Gierwiaty w powiecie wileńsko-trockim w województwie wileńskim^[8]. Po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 została włączona do struktur administracyjnych Białoruskiej SRR. W 1941-44 pod okupacją niemiecką. Od 1991 leży w granicach niepodległej Białorusi.

Gierwiaty należały do Jerzego Odachowskiego. Z wdową po nim ożenił się Tadeusz Domejko i w ten sposób miejscowość stała się własnością Domejków^[9]. Część miasteczka należała też do miejscowych włościan i do kościoła^[10].

Zabytki

W Gierwiatach znajduje się kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z 1903^[11], zbudowany w stylu neogotyckim, uchodzący za jeden z najwyższych, jeśli nie najwyższy, kościołów na Białorusi^[12]. Ma tu siedzibę parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Ostrowiec^[13]. Kościół zbudowano na miejscu poprzedniego, drewnianego, ufundowanego w 1526 przez biskupa wileńskiego Jana z Książąt Litewskich^[10].

Innym zabytkowym obiektem położonym w Gierwiatach jest młyn wodny^[11]. W miejscowości znajduje się także cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej^[11]. Rezydencja Domejków nie zachowała się^[12].

Przypisy

1. Wojskowy Instytut Geograficzny: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000 /1924 - 1939/. Pas 30 Słup 42 (A30 B42) WORNIANY. mapywig.org. [dostęp 2016-04-20].
2. Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
3. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. Brak numerów stron w książce
4. Решение Островецкого районного совета депутатов № 73 от 11.11.2011 № 73 «Об установлении границ сельских населённых пунктов Островецкого района Гродненской области». pravo.by. [dostęp 2016-04-20]. (ros.).
5. Государственный комитет по имуществу Республики Беларусь ГОСКАРТГЕОЦЕНТР: Гервяты. maps.by. [dostęp 2016-04-20]. (biał.).
6. Waldemar Franciszek Wilczewski, Rejestr dymów dóbr duchowieństwa katolickiego diecezji wileńskiej z 1673 roku, w: Nasza Przeszłość, t. 103, 2005 s. 144.
7. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 80.
8. M.P. z 1927 r. nr 283, poz. 781
9. Gierwiaty (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 498.
10. Gierwiaty (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 565.
11. Gierwiaty - zabytki. radzima.org. [dostęp 2016-04-20].
12. Гервяты. globus.tut.by. [dostęp 2016-04-20]. (ros.).
13. Diecezja Grodzieńska (Grodnen(sis)). catholic.by. [dostęp 2016-04-20].